İsmayıl Qarayev
Yüklə 458,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
8 uzaqlaşdı, güllə dəyən ölü başçılarını diri kimi, sağ kimi başda aparıb qaqqıldaşdılar, qaqqıldaşa-qaqqıldaşa getdilər.
QATIRIN NALLANMASI
Xansuvar kişi dağda göz açmış, dağda böyümüşdü. Atasından ona bir uzunqulaq, iki inək, beş – qoyun, bir də çoxlu arı qalmışdı. İnəkləri süd sağınına, qoyunları ətinə, yununa görə saxlayırdı. Qış buralara tez gəlirdi, yolları qar-tar bağlayırdı, aran kəndlərinə enmək, qayıtmaq çətinləşirdi. O, qutulardan süzüb küpələrə doldurduğu balı aşağılara dəyər-dəyməzə dəyişmək üçün günlərlə yol gedir, yol gəlirdi. Uzunqulaq çox yerdə qara batır, qamaşır, bir qoduq yükünü də götürmürdü. Bəzən elə olurdu ki, uzunqulağın ayağının bircəciyi boşnağa batan kimi geri sıçrayır, başını kəssən də yarımca addım irəli atmırdı, döydükcə dalı-dalı gedir, uçunma tutur, lap yıxılırdı da.. Belə hallarda Xansuvar kişi uzunqulağın yükünü hər gözündə bir yekə küpə olan tel xurcunu yerə düşürür, onu quyruqlayıb zorla qaldırır, xurcunu çiyninə alıb özü qabağa düşür, uzunqulağı da çatılayıb dalınca dartırdı. Belə qış zülmünə, qış zillətinə görə o kəndin adamları arana köçmüşdülər, orada təkcə Xansuvar kişi, onun evi, bir də bu "var- dövlət"i qalmışdı. Xansuvar kişi əzabını yüngülləşdirmək üçün bir bala qatır aldı. Bilirdi ki, qatır nə qədər yük vursan götürəndir, palçığa, qara- tara batıb qalan deyil, özü də az yeyimcildir, allahından dönüb iki gün yem verməsən, quyruğundan tutmuş qulaqlarının dibinəcən də yükləsən, uzunqulağın yüz üzü qaralığının birini də sahibinin başına gətirməz. Sahibini heç vaxt yarı yolda qoymaz, sahibinə heç vədə "neyniyim, necə eləyim?" dedirtməz. Xansuvar kişi bala qatırı yazda, yayda ən yaxşı otluğa, payızda ən yaxşı alısınlığa hörüklədi, qışda inəklərin, qoyunlarına da yemindən kəsib ona verdi. Gündə qaşovladı. Ona ən duru bulaqların suyunu içirtdi. Aran kəndlərindən evə gec dönəndə də arvad-uşaqlarından qabaqca bala qatırın halını xəbər aldı. Xoş səda eşitsə də, ürəyi dözmədi, tövləyə girdi, çırağın işığını bala qatırın dörd dövrəsində gəzdirə-gəzdirə baxdı, əlini yalına, belinə, sağrısına çəkdi, sığalladı, hətta dişlərini bərk-bərk qıcasa da, yavaşca onun burnunu, qulağının birini ehmalca dartdı da. "Daha sənlə mənim aramda bir şey qalmayıb, ay nənəm qurban!" – deyib barmağını bala qatırın qoltuğunun altında oynadıb onu qıdıqladı
9 da… Nəhayət, bala qatır böyüdü, yüklənəsi vaxtı gəlib çatdı. Xansuvar kişi onu yedəkləyib qonşu kəndə nallatmağa apardı. Lakin kef-damaqla, qatırla yol yoldaşı kimi danışa-danışa, gülə-gülə gedən kişi əzizi ölmüş adamlar təki matəm içində qayıtdı. Axı qatır nalbənd heç ona yaxınlaşmamış şıllağa qalxmışdı, çatını qırıb qaçmışdı. Xansuvar kişi onu bir də tutub gətirmişdi, qatırın ayağını özü qaldırmaq, özü qatlamaq, dizinin üstünə özü yatırtmaq istəmişdi. Elə bilmişdi, mal yiyəsinə xor baxmaz, sarsaq-lamaz, təslimcə durar, nalbənd də öz işini tez görüb qurtarar. Xansuvar kişi qatırı kəndbəkənd gəzdirdi, heç bir nalbənd ona yaxın düşə bilmədi. Axırıncı nalbənd dedi ki, gəl qılçasını sarıyıb yıxaq, yıxılı nallayaq. Nalbənd dad-həzər elədi: "Nə danışırsan, – dedi, sənin bu ərköyünün o qədər hikkəlidir ki, yıxsaq, hirsindən partlayar". Xansuvar kişi qatırı satmağa da qıymadı. Axı ona çox zəhmət çəkmişdi, bütün mal-mülkü bir yana olmuşdu, təkcə bala qatır bir yana. Həm də fikirləşirdi ki, kimə satsa, onu da məğmun eləyəcək, özü isə söyüş-qarğış yiyəsi olacaq. Bir istədi qatırı çox vaxt mıxabağlı saxlasın, yemini azaltsın, arıqladıb havasını alsın, əlindən var, ürəyindən kar gəlmədi. Xansuvar kişi qatır onun başına nə gətirmişdisə, evdə açıb-ağartmamışdı, utanmışdı. Qorxmuşdu arvad-uşağın dili uzansın. Desinlər ki, allahın qatırını inək-danadan, bu qədər qoyun- quzudan üstün tutdun, hətta bizdən də çox onu əzizlədin, onun fikrini çəkdin, onun nazıyla oynadın, indi hünərin var döz. Hələ bu harasıdır, yeddi paranın yeri bundan sonra daha çox göynəyəcək… Xansuvar kişi bir gün eşitdi ki, uzaq aran kəndində bir nalbənd var, nalbəndlərin leylacıdır, kişinin nəfəsində, səsində, baxışında necə bir sehr varsa, ipatdırmaz buğalar onun qapısında quzuya dönür, heç bircə tükünü də bircə qulacını da tərpətmir. Xansuvar kişi qatırı yedəkləyib ora yollandı, neçə gündən sonra gəlib çatdı. Nalbənd vəl əlli, kərən biləkli, buynuz bığlı bir kişi idi. Hər qaşı bir quzğun qanadına, burnu quzğun dimdiyinə oxşayırdı. Ağ alası çox-çox, mor qara giləsi yekə gözlərinin baxışı elə bil, daşdan keçirdi, əridirdi. O, qatıra, bir də Xansuvar kişiyə baxdı. Soruşdu: – Kişi, nallatmağa? – Qardaş, daha bura nədən ötrü gəlirəm ki!.. – Dəlidir hə ? Xansuvar kişi yanıxa-yanıxa yırğalandı: – Daha demə, demə… Özü də necəsindən!.. Nalbənd güldü: – Gəl otur. Sonra şagirdini çağırdı:
10
– Ə, a bala, bu qatırın çatısını kişinin əlindən al, o biri ocağa bağla. Nalbənd Xansuvar kişinin yanında yolu qatıra sarı əyləşdi. Evdən üç çay kasası gətirtdi. Bir qəhvədan kəklikotu çayı gətirtdi, kasaların üçünə də çay süzdü. Şagirdini çağırdı: – Gəl sən də çay iç. Şagird çayını içib qurtaran kimi ona tapşırdı: – Dur bərdəki ağaca bağladığın çal eşşəyin nal-mıxını sök. Şagird çal uzunqulağın bir ayağının nal-mıxını sökəndə uzunqulaq bir balaca tərpəndi, qulağının birini çırpdı. Qatır o saat şıllağa qalxdı, var gücü ilə dartındı, nə çatını qıra bildi, nə də ağacı qopardı. Şagird çal uzunqulağın qırpılan qulağını lavaşaya saldı, burduqca burdu. Lavaşanı o qədər eşdi ki, o uzunnuxda uzunqulaq büzüşüb qoduq boyda oldu. Şagird gəlib bir kasada çay içdi. Sonra gedib çal uzunqulağın nal-mıxını bir də sökməyə başladı. Kəlbətin uzunqulağın axırıncı nalındakı mıxı dartanda uzunqulaq yenə tərpəndi, indi də o biri qulağını qırpdı. Şagird onun o biri qulağını da lavaşaya saldı. Bir qulağının ağrısından balacalaşıb qoduq boyda olan çal uzunqulaq bu dəfə lap sulu siçana döndü. Şagird gəlib bir kasa da çay içdi, özü də arxayın-arxayın, tələsmədən, elə bil heç dəyirmandan darısı da axmırdı. Sonra gedib çal uzunqulağı nallamağa başladı. Şagirdin çəkici mıxın papağını yaxşı tutmadı. Şagird bu dəfə də uzunqulağın dodağını lavaşaya saldı, o ki var eşdi. Gəlib yenə bir kasa çayı başına çəkdi. Qatır çal uzunqulağın o biri qulağı lavaşada ip kimi bükdəriləndə də hoppanıb düşdü, amma əvvəlki təki soncuxlamadı, dodağı boğulandan, dişləri ağara qalandan sonra isə qulaqlarını salladı, quyruğunu qılçalarının arasına qısdı, belini donqarlatdı. Şagird onu da nallladı. Qatırdan çıxmaz iş, heç tükünü də tərpətmədi. Xansuvar kişi mat qaldı. Bu usta ilə şagird qatıra neynədilər ki, əvvəlki xoy-xasiyyətini yerə qoydu, dəlilik eləmədi? Usta ki, öz kef- damağından qalmamışdı, əlini ağdan-qaraya vurmamışdı? Şagird ki, lavaşa əzabı verməmişdi? Bəs bu necə möcüzə idi ki, Xansuvar kişi baş aça bilmirdi? Qonağın bu dolaşıqlıq içində çaşıb qaldığını görən usta şirin-şirin güldü: – Bilmədin? Xansuvar kişi əllərini ovuşdurdu, çiyinlərini yığdı, mızıldandı: – Vallah…Axı…siz qatıra neynədiniz ki, o, belə dinc durdu? Mən belə şey görməmişəm. Usta xəbər aldı: – Eşşək kimdir? Xansuvar kişi bir az da karıxdı: Bu necə sorğu idi? Heç hənanın yeri idimi? Uzunqulaqlıq burda nə vardı ki?… Usta qonağının cavab verə bilməyəcəyini duyub dilləndi: – Eşşək – qatırın atasıdır. Övlad atasının başına nə oyun açdığımızı Yüklə 458,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|