İsgəndər Atilla
Yüklə 3,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
9 İsgəndər Atilla molla olsa da, atası kimi, daha çox şeirə, musiqiyə və muğamata həvəs göstərirdi. Məlahətli səsi və qəzəli yaxşı bilməsi onu Naxçıvanda, Cənubi Azərbaycanda, İranda və Şirvanda adlı-sanlı bir xanəndə kimi tanınmasına səbəb olmuş, tez-tez məclislərə dəvət edilmişdi. Cavid yeri düşəndə deyərdi: - Atamın məlahətli səsi vardı. Çox sevərdim ki, o, oxusun, mən qulaq asım. Həmişə də təəssüflə deyərdim ki, ata, nə olardı o səsindən bir balaca da mənə verəydin. O, gülümsəyərək deyərdi: “Ay bala, səsimi böyük qardaşın Əhmədə vermişəm. Sənə deyəsən məndən heç nə düşmədi.” Dünyagörmüş qoca yanılırdı. Babasından və atasından Cavidə çox şey düşmüşdü, şairlik ona irsən keçmişdi... Cavid mollaxana təhsilindən sonra Məhəmməd Tağı Sidqinin Naxçıvan şəhərində açdığı Məktəbi-tərbiyəyə ayaq basdı. O, bu məktəbdə anadan sanki yenidən doğuldu. Gözləri qarşısında dünyaya yeni pəncərə açıldı. Hüseynin ilk müəllimi atası idisə, ikinci bəlkə də birinci ən böyük müəllimi görkəmli pedaqoq və şair Sidqi oldu. Sidqinin köməyi və təhrikilə onun təhsilə, biliyə, şeirə və sənətə marağı daha da artdı. Hüseyn fədakar müəllim olan və şairlik sənətini ürəkdən sevən Sidqinin çalışqan şagirdlərindən biri oldu. Biliklərə yiyələndikcə dünya onun gözlərində daha da böyüdü, daha da genişləndi.
çıxmış sırtıq bir uşaqla onunku düz gətirmirdi. O, hərdən Hüseyni sancır, ona sataşırdı. İnadkar Hüseyn ondan “qisas” almaq üçün fürsət gözləyirdi. Nəhayət, bir gün əlinə belə bir fürsət düşür. O, xoşu gəlməyən uşağı məsciddə babasının yanında görür və bədahətən bu misraları söyləyir:
Kürkü yırtılıb xarabdır işi. Saqqalı ağarıb yovşana bənzər, Sırtıq nəvəsi dovşana bənzər.
10 Əsrin şairi IX Cavid Sidqinin məktəbində oxumasaydı, kim bilir onun həyatı və taleyi necə olacaqdı? 13-14 yaşlarında Sidqinin məktəbində oxumağa başlayan uşaq burada başqa cür tərbiyə aldı. Bir şəxsiyyət və şair kimi formalaşmağa başladı. İlk şeirlərini “Gülçin” təxəllüsü ilə dini mövzularda və Racinin təsiri altında yazdı. Lakin sonralar Sidqinin təsiri və tərbiyəsi altında dəyişdi, inkişaf etdi. Sidqi şagirdində şairlik istedadını görüb onunla ayrıca məşğul oldu. Onu sənətdə və bədii yaradıcılıqda yeni yol tutmağa həvəsləndirdi. Gülçin müəlliminin təsirilə dini mövzularda deyil, farsca və türkcə klassik şeir üslubunda şeirlər yazmağa başladı. Sonra şeirlərini müəlliminə verdi. Sidqi gənc şairin şeirlərini diqqətlə oxudu, səhvlərini düzəltdi, ona məsləhətlər verdi. Azərbaycan və Şərq klassiklərinin əsərlərini oxumağı tövsiyə etdi. Ona şeir yazmaqda, şeirin texnologiyasına yiyələnməkdə müəllimlik etdi. Bunlar öz gözəl bəhrəsini verdi. “Gülçin” təxəllüsü “Salik” təxəllüsü ilə əvəz edildi. *
Nə üçün “Gülçin” və nə üçün “Salik”? (Sonralar “Arif” *
təxəllüsilə də şeirlər yazacaq.) Şair uşaqlıqdan gülləri, xüsusilə qızılgülü çox sevirdi. “Qızılgül güllərin şahıdır” deyirdi. Yaşa dolduqca qızılgülə qarşı sevgi və məhəbbəti artır, hətta ona pərəstiş edirdi. Bir gün belə bir əhvalat baş verir. Molla Abdullanın (O zamanlar Ordubadda və Naxçıvanda həyətlərdə qızılgül əkmək geniş yayılmışdı.) həyətini qızılgül ətri bürümüşdü. Hamı evdə oturmuşdu, şirin söhbət edirdi. Bu zaman Hüseyn qucağı qırmızı güllərlə dolu otağa girdi və böyük bacısı Fatiməyə dedi: “Bacı, bunlardan mənə mürəbbə bişir.” Hamı onun sözünə güldü. Fatimə dedi: “Qardaş, bu güllərdən mürəbbə bişirməzlər.” Şair qızılgülü və ətirşahı çox sevirdi. Onların xoş iyindən
* Gülçin – gül d əstəsi bağlayan. Salik – bir yol ilə gedən, bir yolu təqib edən, bir yol izl
əyən. * Arif – bil ən, bilik sahibi...
11 İsgəndər Atilla zövq alırdı. Qızılgül mürəbbəsilə çay içməyi xoşlayırdı. Qonaqlığa gedərkən qızılgül ətrilə ətirlənirdi. Hədiyyənin üzərinə qızılgül ətri qoyardı. Salik – düz və bir yol ilə gedən, bir yol izləyən, Arif – bilən, çox bilən adam, bilik sahibi və s. mənalarını bildirir. Həmin təxəllüslərin hər biri ayrılıqda Cavidə yaraşır, onun bədii yaradıcılıqda izlədiyi yola, tutduğu mövqeyə uyğun idi. O, Urmiyadan Sidqiyə göndərdiyi bir məktubda “Düzgün yolu izləyənlərə, Sizə və Sizinlə olanlara salam göndərirəm.” sözlərini təsadüfən yazmamışdı. Bir gün Hüseyn “Verdim o gün ki, zülfi-pərişanə gönlümü, // Saldı nigar o zülfdə zindanə gönlümü” beytilə başlayan qəzəlini yoldaşlarının yanında Sidqiyə oxuyur. Sidqi gənc şairi diqqətlə dinlədikdən sonra deyir: - Mən atan Molla Abdullanın yerinə olsaydım və Gülçin kimi bir şair oğlum olsaydı, rövzəxanlığı buraxıb, xanəndəlik edərdim. Racini yox, öz oğlumun şeirlərini oxuyardım. Bu zaman şagirdlərdən biri deyir: “Müəllim, bu günlərdə Hüseynin atasının səsi batmışdı. Mərsiyə oxuya bilmirdi.” Sidqi onun replikasına yarıciddi-yarızarafat cavab verir: - Bəlkə elə oğlunun səsi atasının səsini batırıb. Hüseyn utana-utana, – mənim heç yaxşı səsim yoxdur, – deyir.
Sidqi, – var, sənin çox yaxşı səsin var! Amma öz aramızdı, rövzəxanların səsini batıran səsə oxşayır, – deyə qəti şəkildə bildirir və əlavə edir: “Özünü gözlə, bu iki səs bir-birini batıran səslərdir!..” Bu, gerçəkdən belə idi və gələcəkdə də belə olacaq. Cavid öz şeirləri və sənəti ilə aləmə səs salacaq. Onu molla olmağa sövq edən atasının deyil, Sidqinin proqramı ilə oxuyacaq. Çağdaş Azərbaycan poeziyasına orijinal və heç bir sənətkara bənzəməyən dil və üslub gətirəcək. Ulu tanrının ona bəxş etdiyi fitri istedad, ilham və əməyinin sayəsində XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının Yüklə 3,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|