İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sabahısı gün, bir müddət əvvəl qrafinya Ferronun yardımı ilə ilk məhkəmə sədrliyinə təyin edilmiş olan Delbek, Dervilə aşağıdakı məktubu göndərmişdi. Bu məktubda təsəlli verəcək bir şey yox idi.
Namusuma and olsun, - deyə Dervil bağırdı, - dünyada hələ də axmaq adamlar var imiş! Heç bilmirəm nə üçün bizə bu qədər dərs vermişlər? Alicənab bir insan olun, yaxşılıq edin və vəkilliklə məşğul olun, heç bir fərqi yoxdur: yenə də sizi aldadacaqlar. Bu iş mənim üçün iki min frankdan artığa tamam oldu. Bu məktubu aldıqdan bir müddət sonra Dervil məhkəmədə bir vəkili axtarırdı. O, bu vəkillə bir iş haqqında danışmalı idi. Vəkil islah polisi idarəsində çalışırdı. Təsadüfən Dervil altıncı kameraya girdi. O, içəriyə girdiyi zaman, sədr, Giasint adlı bir nəfərin sər- sərilik üstündə iki ay həbsə məhkum edilməsi haqqında qərar oxuyurdu. İki aydan sonra bu adam Sen-Denidəki yoxsullar evində qalmalı idi. Polis prefektlərinin məhkəmə təcrübəsində bu qərar ömürlük həbsə düşmək kimi bir şey idi. “Giasint” adını eşitdikdə Dervil iki jandarm arasında müttəhimlər skamyasında oturan adama baxdı. Həbsə məhkum edilən bu adam yalançı polkovnik Şaber idi. Qoca əsgər sakit və hərəkətsiz bir halda oturmuşdu. O, dalğın görünürdü. Cındır paltarına, üzündə əks olunmuş yoxsulluğa baxmayaraq, yenə də simasında nəcib bir vüqar var idi. Baxışında hakimin də diqqətini cəlb etmiş olan stoik bir ifadə var idi; lakin bir insan məhkəmə əlinə düşər-düşməz, statistiklərin nöqteyi-nəzərincə, rəqəm olduğu kimi, məhkəmə nəzərində də artıq müttəhim olur, insanlıqdan çıxaraq hüquq, yaxud cinayət məsələsinə çevrilir. Mühakimə edilən bir yığın sərsəri ilə bərabər 645 downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
lazımi yerə göndərmək üçün qoca əsgəri dəftərxanaya apardılar. Dervil məhkəmənin bütün şöbələrinə girmək üçün vəkillərə verilmiş olan ixtiyardan istifadə edərək, onu dəftərxanaya qədər ötürdü və bir müddət onu nəzərdən keçirdi. Qocanın yanında bir neçə maraqlı dilənçi var idi. O zaman dəftərxananın dəhlizi qəribə bir mənzərə təşkil edirdi. Bədbəxtlikdən, bunun tədqiqi ilə nə qanunvericilər, nə filantroplar, nə rəssamlar, nə də yazıçılar məşğul olmuşlar. Bütün böhtan və iftira laboratoriyaları kimi, bu dəhliz də qaranlıq və üfunətli bir otaq idi. Divarların dibində bədbəxt müttəhimlərin oturmasından sürtülüb qapqara qaralmış taxta skamyalar var idi. Bu zavallılar bütün ictimai cinayətlərin toplanış yeri olan bu otağa gələr və heç birisi buradan yaxasını qurtara bilməzlər. Şair buranı görüb dilə gəlsəydi, bu qədər bədbəxt adamların keçdiyi bu dəhşətli xəndəyi işıqlandırmaq üçün gün işığının belə həya etdiyini söylərdi. Burada niyyət edilmiş, yaxud yerinə yetirilmiş bir cinayətin sığınmamış olduğu bir yer, asanlıqla çıxarılmış və ilk cinayətə damğa basmış olan məhkəmə qərarının təsiri altında dərin bir yasa düşmüş və gilyotina, yaxud intihar ilə bitən bir həyatı başlamış olan insanların addım basmadığı bir arşın yer belə tapılmaz. Paris küçələrindən yığılan bütün səfillər bu sarımtraq divarların yanına atılır. Mücərrəd mütəfəkkir olmayan bütün insanpərvər, riyakar yazıçıların şikayət etdiyi və qabağını almaqda aciz olduqları bir çox intiharlara burada bəraət qazandırıla bilərdi. Bu bəraət isə meyitxana, yaxud Qrev meydanı dramlarına, bir növ, müqəddimə olaraq bu otaqda yazılmışdır. Polkovnik Şaber, dəhşətli səfalət mundirləri geyinmiş, mənalı üzlü, gah sakit oturan, gah da pıçıldaşan bu adamların arasında yenicə oturmuşdu. Otaqda, qılınclarını döşəmənin üzərində taqqıldadaraq üç jandarm gəzinirdi. Dervil qoca əsgərin qarşısında dayanaraq: -
Siz məni tanıyırsınızmı? - deyə soruşdu. Şaber ayağa duraraq: -
Dervil yenə yavaşcadan sözünə davam edərək: -
Əgər siz namuslu adamsınızsa, - dedi, - nə üçün mənə borclu qaldınız? 646 downloaded from KitabYurdu.org Qoca əsgər, anası tərəfindən yasaq edilmiş bir eşqdə günahlan- dırılan bir gənc qız kimi qıpqırmızı qızardı. Uca bir səslə: -
Necə? - deyə soruşdu. - Madam Ferro sizin pulunuzu ver- mədimi?
-
Vermədimi? - deyə Dervil səsləndi. - O, mənə yalnız sizin fitnəkar olduğunuzu yazmışdır. Polkovnik, sanki, bu yeni yalan üçün göylərə müraciət edərək, dəhşət və hiddətlə başını yuxarı qaldırdı. Utandığından yavaş bir səslə: -
getmək üçün mənə icazə versinlər. Mən sizin adınıza bir vəkalət- namə yazaram. Pulunuzun veriləcəyinə əminəm. Dervil kiçik zabitə bir neçə söz deyib, öz müştərisini dəftərxa- naya aparmaq üçün icazə aldı. Dəftərxanada Giasint qrafinya Ferroya bir neçə söz yazdı. -
Bu məktubu ona göndərərsiniz, - dedi, - mənim üçün çəkdi- yiniz xərcləri və mənə verdiyiniz borc pulu qaytararlar. Sonra əlini ürəyinin üstünə qoyaraq: -
İnanın ki, cənab, - dedi, - əgər mənim üçün çəkdiyiniz əziy- yətlər qarşısında mən sizə təşəkkür etmədimsə, bu təşəkkür mənim qəlbimdədir. Bəli, bu təşəkkür, bu böyük və sarsılmaz təşəkkür burada - ürəyimdədir, lakin bədbəxt adamlar nə edə bilərlər? Onlar yalnız sevə bilərlər. Dervil ondan soruşdu: -
-
Bu barədə danışmayın, - deyə qoca əsgər cavab verdi. - Bir çoxlarının məftun olduğu bir zahiri həyata qarşı nə qədər böyük bir nifrət bəslədiyimi bilsəydiniz! Mən bir xəstəliyə tutulmuşam: bəşəriyyətə nifrət edirəm. Napoleonun müqəddəs Yele- na adasında olduğunu xəyalıma gətirdikdə, mənim üçün bu dünyada heç bir şeyin əhəmiyyəti yoxdur. Mən artıq əsgər olmaq iqtidarında deyiləm, bütün bədbəxtliyim də bundan ibarətdir. Bundan başqa, - o, burada bir uşaq kimi hərəkət etdi, - insan üçün şıq geyinməkdənsə, öz hisslərində zəngin olmaq daha yaxşıdır. Mən heç kəsin nifrətindən qorxmuram. Polkovnik yenə öz skamyasına qayıtdı. 647
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|