İbrahim bəYİn səyahətnaməSİ
Yüklə 2,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
22 “Bunların hamısının adı var,” -- dedi. -- “Qulluqçuları və katibləri də vardır. Hətta suda çürümüş iki hərb gəmisi üçün hərbi dəniz donanması naziri və nazirliyi də düzəldiblər! Elə yalnız bununla ölçə bilərsən ki, başqa nazirliklərin vəziyyəti necədir.”
Doğrusu, bu kişinin yava-yava sözləri və hədyanları məni lap pərt elədi. Evə qayıtdım. Bütün gecəni düşünürdüm: "Nə etmək lazımdır? Vətən haqqında deyilən bu sözlərin gərək həqiqəti olmasın. İndi ki, mərhum atam səyahət etmək icazəsi veribdir, insafdan uzaqdır ki, iki-üç dəfə Avropa ölkələrini gəzdiyim halda bircə dəfə də vətəni ziyarət etməyim. Yaxşısı budur ki, müqəddəs Məşhədi ziyarət etmək niyyəti ilə səfərə çıxım. Belə olduqda vətənin sair yerlərini, ələlxüsus paytaxtı da səyahət etmiş olaram. Əgər qalmağım üçün oranı münasib görsəm Misirə qayıdıb bütün əmlakımı sataram, ailəliklə oraya gedib, ticarət və ya ziyarətlə keçinərək, ömrümün qalan hissəsini vətənin pak və müqəddəs torpağında başa vuraram". Buna görə də haman gün Yusif əmiyə dedim ki, səfərə çıxmaq tədarükünü gör, biri gün müqəddəs Məşhədi ziyarət etmək və İranı səyahət etmək niyyəti ilə yola düşəcəyik. Buna görə də səkkiz ay bundan qabaq sizin evə gəlib, neçə gün qalandan sonra səfərimizi davam etdirdik. İndi artıq qayıtmışıq, Misirə getmək əzmindəyik.
Dedim:
“Çox gözəl, nə gördünüz? Hökumətin, məmləkətin vəziyyəti necə idi?”
Dərindən bir ah çəkib dedi:
“Nə siz soruşun, nə də mən deyim. Kaş heç o tərəflərə getməyəydim, bu qədər fəlakəti görməyəydim, vətəni yad edərkən aldığım o zövq əvvəlki kimi qalaydı, onun ləzzətli xatirəsilə yaşayaydım!”
Dedim:
“Mən bilirdim ki, sən bu səfərdən razı qayıtmayacaqsan. İndi olan olub, keçən keçib, zərər yoxdur, gördüklərini mənə desən dərdinə şərik olaram.”
“Hər nə görmüşəm, başıma nə gəlibdirsə, hamısını yazmışam. Sabah öz səyahətnaməmi sizə təqdim edərəm. Özünüzün oxumağınız yaxşıdır; çünki məndə onları söyləmək iqtidarı yoxdur. Hərçənd ki, şahidi olduğum əzab-əziyyətləri, fəlakət və bədbəxtlikləri qələmə almaq istəmirdim, 23 lakin mərhum atam vəsiyyət eləmişdi ki, hər hansı ölkəyə qədəm qoyduqda gördüklərimi qeydə alım, ona görə ki, bir gün karıma gələr. Mən də atamın vəsiyyətinə əməl etdim.”
Gecədən xeyli keçmişdi. Çörək yedik, sonra dedim:
“Qardaş, yoldan gəlmisiniz, yəqin ki, yorğunsunuz, nə qədər tez dincəlsəniz bir o qədər yaxşıdır. Buyurun dincəlin, sizə yaxşı istirahət etməyi arzulayıram.”
Gedib yatdım. Səhər durub namazdan sonra çay içdik. İbrahim bəy üzünü Yusif əmiyə tutub dedi:
“Yusif əmi, dur tuman-köynəyimizi götürüb hamama gedək. Bilirsiniz, yeddi aydır ki, hamam üzü görməmişəm.”
Yusif əmi alt paltarı götürmək üçün çamadanı açdı. İbrahim bəy ona:
“Əvvəlcə mənim yol qeydlərimi ver,” -- dedi.
Ondan bir dəftər alıb mənə verdi və əlavə etdi:
“Budur, mənim səyahətnaməmdir. Hər nə görmüşəm, artılıb-əksiltmədən burada qeydə almışam. Əgər vaxtınız varsa, biz hamamdan qayıdanadək oxuyun.”
Mən İbrahim bəyin səyahətnaməsini aldım. Bilirəm ki, oxucular səyahətnamənin məzmunu ilə tanış olmaq intizarındadırlar, buna görə də onun üzünü aşağıda yazıram.
SƏYAHƏTNAMƏNİN MƏTNİ.
24 Filan ayın on səkkizində müqəddəs Məşhəd şəhərini ziyarət və İranı səyahət etmək əzmi ilə həqiqətdə mənim əmim və hətta atam hesab olunan müəllimim Yusif əmi ilə gün doğandan iki saat keçmiş dəmiryol qatarının birinci dərəcəli vaqonunda Qahirədən "Misir torpağının limanına"[2] doğru yola düşdük. Həmin günün batmasına iki saat qalmış oraya çatdıq. O gecəni həmin şəhərdə qaldıq. Sabahı gün günortadan dörd saat keçmiş "Prins Abbas" adlı gəmiyə birinci dərəcəli yerə bilet alıb İstambula tərəf hərəkət etdik.
[2] İskəndəriyyə limanıdır.
Hava olduqca gözəl idi. Bütün günü gəminin göyərtisində seyrə daldım. Lakin heç bir müsahibim yox idi, öz xəyallarıma dalmışdım. İki gecə-gündüz ərzində İstambula çatdıq. Yolda İstambul boğazının girəcəyində vaqe olmuş Sultaniyyə qalasından başqa heç bir yerdə dayanmadıq. Sultaniyyə qalasının hərbi fənnə uyğun şəkildə qayrılmış çox böyük istehkamı vardır. Deyildiyinə görə, onun müxtəlif yerlərində minə qədər top qoyulubdur. Qarovulçuların izni olmadan heç bir gəmi oradan keçə bilməz. Oranı görən adamlar mənim bu sözlərimi təsdiq edərlər. Bizim gəmimiz də izin aldıqdan sonra yolunu davam etdirdi, İstambula daxil olduq.
Gəmi körpüdən uzaqda dayandığına görə həmişə limana təzə daxil olmuş gəmilərin ətrafında fırlanan saysız-hesabsız qayıqlardan biri bizi şeylərimizlə bərabər gömrükxanaya gətirdi. Şeylərimizi yoxladıqdan sonra oradan birbaşa filankəsin (yəni bu səyahətnamənin üzünü köçürənin) evinə gedib orada qaldıq. Mənim əziz dostum olan ev sahibinin İstambulda olmamasına baxmayaraq, onun nökər-külfəti bizi hörmətlə qarşıladılar, qonaqpərvərlik rəsmini lazımınca yerinə yetirdilər. Bizə o dərəcədə hörmət elədilər ki, lap xəcalət çəkdik. Hərçənd ki, dostumun evini öz evim kimi bilirəm, lakin ev sahibinin olmaması bizim daha çox xəcalət çəkməmizə səbəb oldu.
Dördüncü gün öz vəsiqələrimizə İran və rus konsulxanalarında qol çəkdirib, alman gəmisi ilə birinci dərəcəli yerdə Batuma tərəf yola düşdük və beşinci gün oraya çatdıq.
Rus gömrükxanası məmurları gəlib şeylərimizi yoxladılar. Vəsiqələrimizə isə gəminin içində qol çəkdilər. Gəmidən çıxdıq. Körpü üstündə böyük bir dəstə iranlıya rast gəldim. Onların pərişan halı mənə çox pis təsir etdi. Hamısının sifəti saralıb-solmuş, bir dəri, bir sümükdən ibarət olan bədənlərini örtən paltarları cırım-cındır idi. Mən yerimdəcə quruyub qaldım.
Bu əsnada onlardan bir dəstəsi bizim dəstəmizə toplaşdı. Ətəyimizdən tutub hər kəs bir tərəfə çəkir: "Ağa, sizi yaxşı bir qəhvəxanaya aparım, orada mənzil də var" -- deyirdi. İstədilər bizim şeylərimizi götürsünlər. Onların içərisində olanlardan biri bizə işarə edib dedi:
Yüklə 2,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|