I fəSİl kristalloqrafiyanin əsaslari

KRİSTALLİK MADDƏNİN FİZİKİ XASSƏLƏRİNİN MAKRO VƏ MİKRO SİMMETRİYADAN ASILILIĞI

Kristallik maddələrin fəza quruluşlarının simmetriyası-mikro simmetriyasının onların xarici görünüşlərinin simmetriyasında-makro simmetriyasında əks olunmasını görmək o qədər də çətin deyildir. Yəni mikro və makro simmetriya arasında əlaqə möv­cud­dur. Kristallik maddənin xassələrinin isə onun daxili quru­luşunun simmetriyasından asılı olduğunu irəlidəki mövzulardan bilirik. Bununla əlaqədar olaraq, gözləmək olar ki, kristalların fiziki xassələrinin onların makro simmetriyasından asılı olduğunu gözləmək mümkündür. Dediyimizə misal olaraq, halit-NaCl kristallarında sərtliyin dəyişməsini göstərmək olar. 68-ci şəkildə verilmiş kubik formalı halit kristalında sərtlik fiqurlarının konfi­qurasiyası kristalın üzünə hansı simmetriya oxunun perpendikul­yar olmasından asılı olduğunu görmək çətin deyildir. m üzündə yaranmış sərtlik fiqurunun simmetriyası həmin üzə perpendi­kulyar olan dörd dərəcəli oxun simmetriyasını verir. n üzündə yaranmış sərtlik fiqurunun simmetriyası isə bu üzə perpendikul­yar olan üç dərəcəli oxun simmetriyasını təkrar edir.

Şəkil 68 Halit mineralının kristalında sərtlik fiqurları

Şəkil 69 Kvars kristalı üzərində istiliyin yayılması