Хусанхужаев Обидхон Мамутович Семантическо-структурное и лингвопоэтическое исследование

Birikmali ikki tarkibli terminlar modellari

№	Model strukturasi	Birikmali terminlar
1	Ot+ot modeli	bolalar bog‘chasi, biologiya xonasi, ta’lim sistemasi, davlat imtihoni, dars jadvali, dars tahlili, yosh pisixologiyasi, bolalar o‘yinlari, maktab kutubxonasi, kutubxona katalogi, universitet o‘qituvchisi va hokazo
2	Sifat+ot modeli	kasbiy ta’lim, kasbiy tarbiya, kasbiy mahorat, ishbilarmonlik o‘yini, interfaol usul, interaktiv usul, insonparvarlik pedagogikasi, insert usuli, innovatsion texnologiya, innovatsion ta’lim, zamonaviy maktab, global ta’lim va boshqa
3	Sifat+fe’l modeli	innovatsion o‘qitish, individual o‘qitish, izohli o‘qish, ilmiy ishlanma, ijodiy izlanish, mantiqiy fikrlash, atroflicha fikrlash, ruhiy rivojlanish, tizimli yondashuv, kasbiy yo‘nalish
4	Ot+fe’l modeli	voyaga yetmaganlar, balog‘atga yetish, kompyuter modellashtirish, ta’limni baholash
5	Fe’l+ot	boshqaruv fakulteti, kuzatuv metodi, boshqarish funksiyasi, tarbiyalash usuli va hokazo

O‘zbek tilining barcha terminologik tizimlarida birikma terminlar salmoqli miqdorni tashkil etadi. Qaysi terminologik tizimni kuzatmang, ularda ikki, uch, to‘rt, besh, hatto yetti-sakkiz komponentli birikma terminlarga guvoh bo‘lasiz¹¹. X.Narxodjayevaning ma’lumot berishicha, ayrim terminologik tizimlarda hatto oltitadan o‘n bittagacha komponentli terminlar ham qo‘llanmoqda¹². Biz tadqiqotimizda uch komponentli tarkibli terminlarda so‘z turkumlarining ishtirokiga ko‘ra pedagogik terminlarning 9 ta modelini, ko‘p komponentli terminlarning 6 ta modelini tahlil qildik (2, 3-jadvallar).

2-jadval