|
Hududiy iqtisodiy-ekologik tizim tavsifi va uning barqarorligiOriental Renaissance: Innovativehududiy-iqtisodiy-ekologik-tizim-tavsifi-va-uning-barqarorligiOriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 1 | ISSUE 11
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
519
w
www.oriens.uz
December
2021
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Hududiy iqtisodiy-ekologik tizimning tarkibiy tuzilishi va ularning o‘zaro
aloqasini bir butun holda o‘rganish barqaror rivojlanishni samarali boshqarish orqali
ta’minlash uchun zarur. Jumladan, ular iqtisodiy, ekologik hamda ijtimoiy
bo‘limlardan tashkil topadi va ularning barqarorligi asosida umumiy holda samarali
boshqarish bilan barqarorlik ta’minlanadi.
Tizim tarkibidagi ekologik unsurlar barqarorligi atrof-muhitning ifloslanishi va
ishlab chiqarish hamda iste’mol chiqindilarini yo‘qotish (utilizatsiyalash) darajasini
to‘g‘ri boshqarishga bog‘liq. Ekologik barqarorlik tabiiy-iqtisodiy barqarorlikdan
farqlanib, bunda iqtisodiyotning tabiiy resurslar bilan ta’minlanganlik darajasi
hisobga olinib baholanadi. O‘z navbatida, ekologik barqarorlik tashqi muhitning
doimiy o‘zgarishlardagi omillari ta’sirida o‘zini doimiylik muvozanatini saqlashi
bilan belgilanadi. Ekologik yondashuv zamirida iqtisodiyotda tabiiy resurslardan
oqilona va samarali foydalanishga qaratilgan boshqaruv qarorlari yotadi.
Iqtisodiyotdagi tabiiy resurslarning mavjudligi ishlab chiqarish salohiyatini
belgilab beradi. Shunday bo‘lsada, undan foydalanishda innovasion usullarni keng
joriy etish barqaror rivojlanish sharti hisoblanadi. O‘z navbatida, iqtisodiy barqarorlik
ishlab chiqarish salohiyatidan samarali foydalanilishiga bog‘liq bo‘ladi. Iqtisodiy
barqarorlikning keng miqyosli tasnifi jahon bozoriga aniq turdagi tovar va xizmatlar
taklifining mavjud darajasi bilan belgilanadi. Jumladan, iqtisodiy barqarorlik
ekologik muvozanatni saqlagan hamda buzmagan yohud ekologik soflikni oshirgan
holda iqtisodiy o‘sishni ta’minlashga qaratilgan.
Iqtisodiy-ekologik tizim bu o‘zaro bog‘liq tuzilmalarning (iqtisodiy va ekologik)
umumiy maqsadga erishish uchun o‘zaro ta’sirli jarayoni bo‘lib, tizim harakati
mazkur bog‘lanish asosida rivojlanadi. Iqtisodiy-ekologik tizim bilan bog‘liq
tadqiqotlarni ko‘rsatishicha, mazkur masala makrodarajada o‘rganilishi bilan birga,
hududiy darajada (ma’muriy-hududiy birliklar, yoki ularning guruhi va mintaqalari
yoki boshqa belgilari bo‘yicha tasnifiy birliklaridan) ham tahlil etiladi.
Turli olimlar tomonidan berilgan tariflar turlicha bo‘lsada, ularning diqqat
markazida jamiyat iqtisodiy rivojlanishi va atrof-muhitning o‘zaro ta’siri hamda
o‘zaro bog‘liqligi nazarda tutiladi. Bunda asosiy e’tibor iqtisodiy-ekologik tizim
ostida hududning iqtisodiy va tabiiy resurs komponentlarini o‘zaro aloqasi va
bog‘liqligini ifodalovchi tuzilmani tushunish lozim. Iqtisodiy-ekologik tizimlarni
geografik joylashuvi bo‘yicha global, hududiy, mahalliy turlarga ajratish mumkin.
Iqtisodiy-ekologik tizimning global darajasi ekologik yo‘naltirilgan ijtimoiy-iqtisodiy
shakli bo‘lib, uning asosiy maqsadi barqaror rivojlanish hisoblanadi.
|
|
|