Frustrasiya – uyuşmanın qeyri – mümkünlüyü, narazılıq yığınıdır. Bu istehlakçının məhdud sferada yaranmış situasiyaya reaksiyasıdır, lakin onun nəticələrini həmin sferanın hüdudlarından çox kənarda görmək olar.
İnsanın istehlakçı qismində davranışının özəyini təşkil edən tələbatları müxtəlifdir. Ona görə də “tələbatlar və onların ödənilməsi yolu olan istehlak” probleminə nəzər yetirək.
Müştərilər – ayrı-ayrı vətəndaşlar, ailələr, firmalar, ictimai və dövlət təşkilatları və s.-nin müxtəlif ehtiyacları mövcuddur. Ehtiyac – nəyinsə çatışmaması hissi, yaxud əksinə məmnunluq duyğusu yaradan nəyisə qorumaq arzusudur. İnsanlarda yemək, geyim, istirahət, ünsiyyət, təhlükəsizlik kimi ehtiyaclar mövcuddur. “Ehtiyac” və “tələbat” terminləri bəzən sinonim kimi istifadə olunur. Bu heç də belə deyil, çünki “tələbat” adı altında, fərdin şəxsiyyəti və mədəni səviyyəsinə uyğun olaraq spesifik, konkret forma almış “ehtiyac” nəzərdə tutulur. Ümumiyyətlə tələbatlar haqqında nəzəriyyələr iqtisadiyyatda önəmli yerlərdən birini tutur və dolayı yolla İD-na öz təsirini göstərir. Klassik, marksist və institutsional məktəb “tələbatlar” nəzəriyyəsinin inkişafına daha böyük töhfələr vermişdir. Belə ki, marksistlər struktur baxımından tələbatı bioloji və sosioloji, klassiklər isə ilkin və törəmə tələbata bölmüşlər. Qərbdə isə institutsional məktəb çərçivəsində ən çox şöhrət qazanan A.Maslounun “tələbatların iyerarxiyası” nəzəriyyəsidir. O, tələbatları “bazis” və “törəmə və ya meta tələbatlar” olmaqla 2 qrupa ayırır və belə hesab edir ki, bazis tələbatlar daimi və iyerarxik, meta-tələbatlar isə dəyişkəndir. Maslou tələbatlar iyerarxiyasını aşağıdakı şəkildə təsvir etmişdir.
I səviyyə - fizioloji ehtiyaclar (hava,su,yemək,hərəkət, paltar və s.)
II səviyyə - ekzistensial (təhlükəsizlik, stabillik, inam və s.)
III səviyyə - sosial (ünsiyyət, qayğı, diqqət, iştirak, birgə əmək, kollektivə mənsubluq və s.)
Dostları ilə paylaş: |
