Fəlsəfəni özlərinin sistemi olan böyük filosoflar meydana
gətirir. Fəlsəfə həmişə subyektiv və şəxsi olmuşdur. Fəlsəfədə
qeyri-məhdud plüralizm mövcuddur (lat. «pluralis» - çoxluq,
cəm deməkdir).
2.
Fəlsəfi biliklərin təbiəti
Yuxanda qeyd edildiyi kimi, fəlsəfə - dünyada son dərəcə
ümumiləşmiş nəzəri baxışdır (hərçənd, bu fikri inkar edənlər də
var), elmi və dini yolla həqiqətə çatmaq üsullanndan fərqlənir.
İFəlsəfə dindən - özünün rasionallığı, elmə əsaslanması ilə,
elmdən isə - bütöv dünyanı və insanın dünyaya münasibəti
məsələlərini ən ümumi anlayışlarla başa düşməsi ilə fərqlənir.
["Deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar ki, fəlsəfənin üç
əsas mövzusu var: dünya, insan vəjdüny^a_münasibət Bu üç
əsas mövzulara uyğun olaraq fəlsəfənin üç əsas aspekti
mövcuddur: 1) varlıq (metafizika); 2) fəlsəfi baxışdan insan və
3) idrak. Beləliklə, əsas fəlsəfi fənlər bunlardır: metafizika
(onto- logiya), aksiologiya (dəyər haqqında təlim) və
qnoseologiya (idrak haqqında təlim). Bundan başqa təbiətin
fəlsəfəsini (na- tur fəlsəfə), cəmiyyətin fəlsəfəsini (sosial
fəlsəfə), elmin, texnikanın, dinin, hüququn, mədəniyyətin və s.
fəlsəfəsini də fərqləndirirlər,^
Antik ənənəyə uyğun olaraq orta əsrlərdə də fəlsəfəni nəzəri
və praktiki olaraq iki yerə bölürdülər. Məsələn, əl-Fərabi
yazırdı: «Fəlsəfə nəzəri və praktiki olur. Fikirdə meydana gələn
nəzəri fəlsəfəni insan yaradır, lakin onu tamamilə həyata keçirə
bilmir. Praktiki fəlsəfəni insan dərk edir və həyata keçirə
bilir».'■*
Həmin fikri davam etdirən İbn Sina deyirdi: «Nəzəri elm də
üç növə bölünür. Birinci - ali və yaxud ilkin elm adlanır; onu
həm də təbiətdən kənarda olanlar haqqında elm adlandırırlar.
İkincisi - orta elm riyaziyyatdır.
Üçüncüsü - təbiət haqqında və yaxud aşağı elmdir».‘^
Ajı-fDapaoH. EcTCCTBcmıo-nayMHbie rpaKTarbi. A;iMa-A ra. 1987. c.324.
Dostları ilə paylaş: 
