Elektrotexnika fanidan O‘zgarmas tok chiziqli elektr zanjirlari va ularni hisoblash uslublari

Elektrotexnika fanidan O‘zgarmas tok chiziqli elektr zanjirlari va ularni hisoblash uslublari

Sobirov M.N.

Reja:

• O’zgarmas tok ta’rifi, elementlari, iste’molchilarini turlari
• O’zgarmas tok manbaalari, qarshiliklarni ketma-ket va parallel ulash
• Zanjirdagi elektr tokning ishi va quvvati
• Elektr zanjirlarining ish rejimlari

O’zgarmas tok ta’rifi, elementlari, iste’molchilarini turlari

• Vaqt birligi davomida o’zining elektrik parametrlari hamda yo’nalishini bir xil me’yorda saqlaydigan toklarga o’zgarmas elektr toki deyiladi.
• Dunyo miqyosida garchan asosiy foydalaniladigan energiya tarkibini o’zgaruvchan toklar tashkil etsada, o’zgarmas toklardan transport sanoatida, engil sanoatda, boshqarish tizimlarida, radiotexnikada, xalq xo’jaligidagi barcha texnikalarini ta’mirlash qurilmalarida ishlatiladi.

Tok kuchi. Zanjirining elektrik xususiyatlarini baholovchi asosiy parametrlaridan biri tok kuchidir. Om qonuniga ko’ra elementdan o’tayotgan tok kuchi shu element uchlaridagi kuchlanishning element qarshiligiga nisbatiga teng .

• Tok kuchi. Zanjirining elektrik xususiyatlarini baholovchi asosiy parametrlaridan biri tok kuchidir. Om qonuniga ko’ra elementdan o’tayotgan tok kuchi shu element uchlaridagi kuchlanishning element qarshiligiga nisbatiga teng .
• Tok kuchining o’lchov birligi Amper (qisqacha A yoziladi) bo’lib 1 Amper tok kuchi deganda o’tkazgich kesim yuzasidan 1 s da 1 Kulon miqdorda zaryad o’tishi tushuniladi.
• Bu yerda q - zaryad miqdori, t - vaqt
• Agar elektronning zaryadi e = 1,6 • 10-19 Kulonligini hisobga olsak, o’tkazgichdagi tok kuchi 1 A bo’lishi uchun undan 1 s da
• N=q / e= 1 Kl / 1,6 • 10-19Kl = 6,25 • 1018 ta elektron o’tib turishi kerak.
• 1 A tok kuchi amalda juda katta tok hisoblanadi, masalan 20 mA tokni inson tanasi sezadi, 50 mA tok xavfli hisoblanadi. Oddiy 100 Vt quvvatli lampa 220 V kuchlanishda ishlab turganda lampa tolalar orqali 0,45 A tok oqib turadi.

•