Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi
Yüklə 207,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. SONUÇ VE ÖNERİLER
- KAYNAKÇA
BAHAR-2009 C.8 S.28 (068-090)
ISSN:1304-0278 SPRING-2009 V.8 N.28
üzerindeki anlamlı etkisi de, örgütsel destek eklendiğinde azalmıştır (β=0,546 p<0.01). Bu yüzden algılanan örgütsel destek prosedürel adalet ve yöneticiden tatmin arasında da kısmı ara değişken etkisine sahiptir. Bu bulgulara karşın, prosedürel adaletin ücret-ödül sisteminden tatmin üzerindeki etkisi anlamlıyken (β=0,322 p<0.01) örgütsel destek eklenen modelde bu etkilerinin ortadan kalktığı görülmektedir (β=0,107). Bu durumda prosedürel adalet ve ücret- ödül sisteminden tatmin arasındaki ilişkide örgütsel destek tam ara değişkendir. Diğer bir ifade ile prosedürel adalet ücret-ödül sisteminden tatmini örgütsel destek üzerindeki etkileriyle artırmaktadır. Örgütsel destek prosedürel adalette işin özelliklerinden tatmin ve yöneticiden tatmin de kısmi ara değişken etkisine sahiptir, ücret-ödül sisteminden tatmin de ise tam ara değişken etkisine sahiptir. Bu sebeple H4 hipotezi kabul edilebilir. Çoklu regresyon analizleri ile hipotezlerin test edilmesi sonuçu elde edilen bulgular tablo 5’de görülmektedir. Tablo 5: Hipotez testlerine yönelik değerlendirme Hipotez Kabul/Red Açıklama H 1 : Dağıtımsal adalet algısı iş tatmini üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Kabul Dağıtımsal adalet algısı iş tatminin her üç boyutu üzerinde de olumlu etkiye sahiptir. H 2 : Prosedürel adalet algısı iş tatmini üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Kabul Prosedürel adalet algısı iş tatminin her üç boyutu üzerinde de olumlu etkiye sahiptir. H 3 : Örgütsel destek algısı dağıtımsal adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkide ara değişken etkisine sahiptir. Kabul Dağıtımsal adaletin ödül-ücret tatmini ve yöneticiden tatmin üzerindeki etkisinde algılanan örgütsel destek kısmi ara değişkendir. Dağıtımsal adaletin işin özelliklerinden tatmin üzerindeki etkisinde algılanan örgütsel destek tam ara değişkendir.
adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkide ara değişken etkisine sahiptir.
Kabul Prosedürel adaletin işin özelliklerinden ve yöneticiden tatmin üzerindeki etkisinde algılanan örgütsel destek kısmi ara değişkendir. Prosedürel adaletin ödül-ücret tatmini üzerindeki etkisinde algılanan örgütsel destek tam ara değişkendir.
Algılanan örgütsel örgütsel desteğin örgütsel adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkide ara değişken etkisini inceleyen bu çalışmada bu bugüne kadar yapılmış olan ulusal ve uluslar arası araştırmaları da destekleyen bulgular elde edilmiştir ( Bluedon, 1982; Clegg, 1983; Eisenberger ve ark, 1986; Folger ve Konovsky, 1989; Lind ve Tyler, 1988; Martin ve Bennett, 1996; Organ, 1988; Özdevecioğlu, 2003; Özmen, 2007). Yapılan varimaks dönüşümlü faktör analizleri ile iş tatminin üç boyutlu yapısı ortaya koyulmuş, örgütsel adalet algıları da yine faktör analizleri sonucu dağıtımsal ve prosedürel adalet algısı olarak birbirinden ayrılmıştır.
84
BAHAR-2009 C.8 S.28 (068-090)
ISSN:1304-0278 SPRING-2009 V.8 N.28
Öngörülen hipotezleri test etmek amacıyla geliştirilen çoklu regresyon modellerine ilişkin bulgular da konuyla ilgili literatürü pek çok açıdan desteklemektedir. Bankacılık ve sigortacılık lanaında farklı firmalardan 356 çalışan üzerinde gerçekleştirilen bu çalışma ile çalışanların iş tatminlerinin farklı boyutlara sahip olduğu, yöneticiden, işin özelliklerinden ve ücret sisteminden tatminin adalet algılarıyla ilişkili olduğu ortaya konmuştur. Prosedürel ve dağıtımsal adaletin iş tatmininin bu üç boyutu üzerindeki etkileri karşılaştırıldığında prosedürel daha güçlü bir etkiye sahip olduğu söylenebilir. Ayrıca ara değişken olarak ele alınan algılanan örgütsel desteğin hem dağıtımsal hem de prosedürel adalet algısının iş tatmi boyutları ile ilişkisinde kısmı ve tam ara değiken etkisine sahip olduğu ortaya koyulmuştur. Prosedürel adalet açısından algılanan örgütsel desteğin işin özelliklerinden tatmin ve yöneticiden tatmin üzerinde kısmi ara değişken etkisine, ücret-ödül sisteminden tatmin üzerinde de tam ara değişken etkisine sahip olduğu görülmektedir. Dağıtımsal adalet açısından ise algılanan örgütsel destek ödül sisteminden tatmin ve yöneticiden tatmin üzerinde kısmi ara değişken etkisine, işin özelliklerinden tatmin üzerinde de tam ara değişken etkisine sahip olduğu görülmektedir. Bu bulgulara dayalı olarak, çalışanların adalet algılarının yalnızca kendileri ile ilgili kararlara katılımlarından değil önemli sonuçlar doğuran kararlar üzerinde kontrol sahibi olmalarından da etkilendiği söylenebilir. Örneğin çalışanlara ücret sistemlerinin temellerinin oluşturulmasında fırsat tanımak, kontrol duygularını ve ihitiyaçlarının karşılanma olasılığını arttırarak işlerinden daha fazla tatmin olmaları sağlanabilir. Buna göre prosedürel adalet algıları öncelikle ücret tatmini olmak üzere çalışanların genel iş tatminleri üzerinde olumlu yönde etkili bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Çalışanlar örgütsel çıktıların adil dağıtımı ile ilgili olumlu algılarasahip oldukları için örgütün kendilerini desteklerdiğini hissetmekte bu sayede işlerine duydukları saygı ve bağlılık da artmaktadır. Diğer yandan çalışanlar elde ettikleri çıktıları belirleyen süreçlerin adil olduğunu hissettiklerinde ise yine örgütün kendilerini desteklediği duygusuna sahip olmakta ve buna bağlı olarak özellikle kurumun ödül ve ücret sisteminden duydukları tatmin yükselmektedir. Bu çalışmanın sonuçları, bakacılık ve sigortacılık sektöründe çalışanların adalet ve örgütsel destek algısının iş tatminlerini etkileyen önemli faktörler olduğunu göstermektedir. Bu nedenle çalışanların iş tatminini artırmak için örgütsel destek algısı ve adalet algısını olumlu yönde etkileyecek önlemler alınması ayaralı olacaktır. Özellikle bankacılık ve sigortacılık sektörünün ülkemizin ekonomik değişimlerinden yoğun biçimde etkilelen ve yüksek düzeyde stres içeren bir yapıya sahip olduğu göz önünde bulundurulduğunda,
85
BAHAR-2009 C.8 S.28 (068-090)
ISSN:1304-0278 SPRING-2009 V.8 N.28
çalışanların etkin ve verimli biçimde faaliyet göstermesinin önemi de artmaktadır. Bu sebeple çalışan tatmini artırmak isteyen kurumlar, faaliyetlerini yansıtan süreçleri ve bu süreçlerin sonuçlarının çalışanlarada uyandırdığı etkileri yakından izlemeli ve çalışanlarda destek uyandıran bir ortam oluşturmaya çalışmalıdır. Adalet algısı, örgütsel destek ve iş tatmini arasındaki ilişkilere odaklanan bu çalışma ülkemizde benzer konularda yapılabilecek diğer çalışmalara da ışık tutmaktadır. Ancak bu araştırmanın bulguları bazı sınırlamalar çerçevesinde değerlendirilmelidir. Öncelikle araştırmanın örneklemi yalnızca bankacılık ve sigortacılık sektöründe çalışan bireylerden oluşmaktadır. Bu sebeple bulguların genelleştirilebilirliği de bu çerçevede değerlendirilmelidir. Diğer yandan değişkenler uluslar arası ölçeklerden yapılan çeviriler ile oluşturulmuştur. Ölçekler önce İngilizce’den Türkçe’ye, sonra da Türkçe’den İngilizce’ye çevrilerek iki aşamalı bir süreç sonucunda elde edilmiş ve ölçeklerin içsel tutarlılıkları hesaplanmıştır. Ancak bu ve benzeri ölçeklerin uluslararası çalışmalarda kullanılabilirliği gelecek çalışmalarda sınanmalıdır. Bu çalışmada yalnızca adalet algıları, örgütsel destek ve iş tatmini ilişkisine değinildiğinden iş tatminini etkileyebilecek ve ara değişken olarak değerlendirilebilecek başka değişkenler kapsam dışında bırakılmıştır. Bu bakımdan benzer konularda yapılacak gelecek çalışmalarda, özellikle örgütün kültürünün temellerinin, örgüt kültürünü yansıtan etik prenciplerin varlığının ve katılımcı yönetim uygulamalarının örgütsel destek ve adalet algıları üzerindeki etkilerinin incelenmesi faydalı olacaktır.
Agho, A.O., Mueller, C. W., & Price, J.L. (1993). Determinants of employee job satisfaction: An empirical test of a causal model. Human Relations 46, 1007-27. Akıncı, Zeki.(2002). Turizm Sektöründe İşgören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi , 4, 1-25. Alexander, S., & Ruderman. M. (1987). The Role of Procedural and Distributive Justice in Organizational Behavior. Social Justice Research, 1, 177-198. Allen, D., Shore, L.M., & Griffeth, R.W. (2003). The Role of Perceived Organizational Support and Supportive Human Resource Practices in the turnover Process. Journal of
Armeli, Stephan., Eisenberger, R., Fasolo, P., & Lynch, P. (1998). Perceived Organizational Support and Police Performance: The Moderating Influence of Sociomotional Needs.
Armstrong, J. Scott ., &. Overton, Terry. S. (1977). Estimating nonresponse bias in mail surveys. Journal of Marketing Research, 14, 396-402.
86 BAHAR-2009 C.8 S.28 (068-090)
ISSN:1304-0278 SPRING-2009 V.8 N.28
Baron R., & Kenny D. (1986). The moderator-mediator valiable distinction in social psychological research. Journal of Personality and social psychology, 51, 1173-1182. Basilevsky, A. (1994). Statistical Factor Analysis and Related Methods. Theory and Applicatioms. New York: John Wiley & Sons Beugre, C. D. (2002). Understanding Organizational Justice and its İmpact on managing Employees: An African perspective. Journal of Human Ressource Management, 13, 1091-1104 . Blau, P. (1964). Exchange and Power in Social Life, New York: Wiley . Bluedorn, A.C. (1982). A unified model of turnover from organizations. Human Relations, 35, 135-153. Clegg, C.W. (1983). Psychology of employee lateness, absence, and turnover: A methodological critique and an empirical study. Journal of Applied Psychology, 68, 88-101.
Cohen, R. L. (1987). Distributive Justice: Theory and Research. Social Justice Reearch, 1, 19- 40
Cohen- Charash, Yochi., & Spector, P.E. (2001). The Role of Justice in Organizations: A Meta-Analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 89, 278-321 Cropanzano, R., & Greenberg, J. (1997). Progress in organizational justice: Tunneling through the maza. In C.L.Cooper& I.T.Robertson (Eds), International Review of Organizational Psychology, 12, 317-371. Chicheste: John Wiley ve Sons. Çakmak, F.A., & Biçer, İ.H. (2006). Performans değerleme sisteminden duyulan memnuniyeti etkileyen unsurlar. itüdergisi/b sosyal bilimler ,3, 3-14 Dailey, R.C., & Kirk, D.J. (1992). Distributive and Procedural Justice As Antecedents of Job Dissatisfaction and İntent to Turnover. Human Relations, 45, 305-31 DeConinck, J.B., & Stilwell, D.C. (2004). Incorporating organizational justice, role states, pay satisfaction and supervisor satisfaction in a model of turnover intentions. Journal
Demircan, Ç.N., & Ceylan, A. (2005). İş Motivasyonunun Çalışan Bağlılığı ve İşten Ayrılma Eğilimi Üzerindeki Etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6, 52-56 Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S., & Sowa, D. (1986). Perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 71, 500-507. Eisenberger R., Fasola P., & Lamastro-Davis, Valerie. (1990). Perceived Organizational Support and Employee Diligence, Commitment and Innovation. Journal of Applied
Eisenberger, R., Cummings, J., Armeli, S., & Lynch, P. (1997). Perceived Organizational Support, discretionary Treatment, and Jop satisfaction. Journal of Applied
Erdoğan B., Lıden R.C., & Kraımer M.A.(2006). Justıce and Leader Member Exchange: The Moderatıng Role of Organızatıonal Culture, Academy of Management Journal ,49, 2, 395–406. Eroğlu. F. (1996). Davranış Bilimleri, İstanbul, Beta Basım Yayım.
87 BAHAR-2009 C.8 S.28 (068-090)
ISSN:1304-0278 SPRING-2009 V.8 N.28
Fasola, P.M. (1995). Procedural justice and perceived organizational support: Hypothesized effects on job performance. In. R.S. Cropanzono & K.M. Kacmar (Eds) Organization politics, justice, and suport: managing the social climate of the work place ( 185-195). Westport, CT: Quorum Folger,R., & Greenberg, J.(1985). Procedural justice: An imperative analysis of personnel sysytems. In K.M.Rowland & G.R.Ferris (Eds.), Research in Personnel and Human Resources Management, 3, 141-183 Folger,R., & Martin, C.L.(1986). Relative deprivation and referent cognitions: Distributive and procedural justice effects. Journal of Experimental Social Psychology, 22, 531- 546.
Folger, R., & Konovsky, M.A.(1989). Effects of procedural and distributive justice on reactions to pay raise decisions. Academy of Management Journal, 32, 115-130. Folger, R., & Skarlicki, D.P. (1999). Unfairness and resistance to change; hardship as mistreatment. Journal of Organizational Change Management, 12, 35-50 Folger, R., Konowsky, M.A., & Cropanzono.R. (1992). Adue process metaphor for performance appraisal. In B.M Stawve & L.L. Cummings (Eds), Research in organizational Behavior, 13, 29-117. Greenwich, CT: JAI Press Greenberg, J. (1990a). Organizational justice: Yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management, 16, 399-432. Greenberg, J. (1990b). Employee theft as a reaction to underpayment inequity: The hidden cost of pay cuts. Journal of Applied Psychology, 75, 561-568. Greenberg. J (1996), The quest for justice on the job: essays and experiments. Thousand Oaks: Sage Publications .
Hackman, J.R., & Oldham, G.R.(1975). Development of the Job Diagnostic Survey. Journal of Applied Psychology, 60, 159-170. Hom, Peter., & Grifeth, R.W. (1991). Structural Equations Modeling Test of a Turnover Theory: Cross-Sectional and Longitudinal Analyses. Journal of Applied Psychology, 76, 350-366 İşbaşı, J.Ö. (2001). Çalışanların Yöneticilerine Duydukları Güvenin ve Örgütsel Adalete İlişkin Algılamalarının Vatandaşlık Davranışının Oluşumundaki Rolü. Yönetim Araştırmaları Dergisi, Ekim 1, 51-73. İşcan, Ö.F ., & Naktiyok, A. (2004). Çalışanların Örgütsel Bağdaşımlarının Belirleyicileri Olarak Örgütsel Bağlilik Ve Örgütsel Adalet Algıları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1, 181-201 Jenkins, D,G., & Lawler E.E. (1981). Impact of employee participation in pay plan development. Organizational Behavior and Human performance. 28, 111-128 Kossek, E.E., & Ozeki Cynthia. (1998). Work–Family Conflict, Policies, and the Job–Life Satisfaction Relationship: A Review and Directions for Organizational Behavior– Human Resources Research. Journal of Applied Psychology, 83, 139-149. Leventhal, G.S. (1980).What should be done with equity theory? New approaches to the study of fairness in social relationships. In K.S. Gergen, M.S. Greenberg, & R.H. Willis (Eds). Social Exchange, Advances in theory and research (pp. 27-55) New York: Plenum
BAHAR-2009 C.8 S.28 (068-090)
ISSN:1304-0278 SPRING-2009 V.8 N.28
Lind, E.A., & Tyler,T.R. (1988). The social Psychology of procedural justice. New York: Plenum Press. Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology, 1297-1350, Chicago: Rand McNally.
Lowe, RH., & Vodanovich, S.J. (1995). A Field study of distributive and Procedural Justice as Predictors of Satisfaction and Organizational commitment. Journal of Business and
Martin, C.L., & Bennett, N. (1996). The role of justice judgements in explaining the relationship between job satisfaction and organizational commitment. Group ve
Martin, C.L., & Nagao, D. (1989). Some behavioral consequences of computerized interviewing. Journal of Applied Psychology, 74, 72-80. Masterson, S.S., Lewis, K., Goldman, B.M., & Taylor, M.S. (2000). Integrating Justice and Social Exchange, The differing Effects of Fair Procedures and Treatment on Work Relationships. Academy of management Journal, 43, 738-748 McFarlin, D.B., & Sweeney, P.D. (1992). Distributive and procedural justice as predictors of satisfaction with personal and organizational outcomes. Academy of Management Journal, 35, 626-637. Moorman, R.H., Blakely, G.L., & Niehoff, B.P. (1998). Does Perceived Organizational Support Mediate The Relationship between procedural Justice and Organizational Citizenship Behavior? Academy of Managment Journal, 41, 351-357 Niehoff, B P., & Moorman, R. H, (1993). Justice As A mediator of the relationship between Methods of monitoring and organizational citizenship Behavior. Academy of management Journal, 36, 527-556 Oldham G.R., Kulik, C.t., Ambrose, M.L., Stepina, L.P., & Brand, J.F. (1986). Relations between job facet comparisons and employee reactions. Organizational Behavior and
Organ, D.W. (1988). Organizational citizenship behaviour: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books. Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. D.E.Ü.İ.İ.B.F Dergisi, 18, 113-130 Özmen, Ö. N.T., Arbak, Y., & Özer, P.S. (2007). Adalete Verilen Değerin Adalet Algıları Üzerindeki Etkisinin Sorgulanmasına İlişkin Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış, 7, 17-33
Rhoades, L., Eisenberger, R., & Armeli, S. (2001). Affective commitment to the organization: The contribution of perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 86, 825-836 .
Rhoades, L., & Eisenberger, R. (2002). Perceived Organizational Support: A Review of The Literature. Journal of Applied Psychology, 87, 698-714 Scarpello, V., & Jones, F. F. (1996). Why justice matters in compensation decision making.
89 BAHAR-2009 C.8 S.28 (068-090)
ISSN:1304-0278 SPRING-2009 V.8 N.28
Setton, R.P., Bennett, N., & Liden, R. C. (1996). Social Exchange in Organizations, Perceived organizational Support, Leader-Member Exchange, and Employee Reciprocity. Journal of Applied Psychology, 81, 219-227 Shephard, B.H., Lewicki ,R.J., & Minton, J.W. (1992). Organizational justice: The search for fairness in the workplace. NewYork, NY: Macmillan Smith, P.C., Kendall, L.M., Lorne, M., & Hulin, C.L. (1969). The measurement of satisfaction in work and retirement. Chicago: Rand-McNally Sweeney, P. D., & McFarlin D. B. (1997). Process and outcome: Gender differences in the assessment of justice. Journal of Organizational Behavior, 18, 83-98 Sweeney, P. D., & McFarlin, D. B. (1993). Workers’ evaluations of the “ends” and the “means”: An examination of four models of distributive and procedural justice.
Şimşek, Ş.M., Akgemci, T., & Çelik, A. (2001). Davranış Bilimlerine Giriş ve örgütlerde Davranış, Ankara: Nobel Yayım.
Tett, R.P., & Meyer, J.P. (1993). Job Satısfactıon, Organızatıonal Commıtment, Turnover Intentıon, And Turnover: Path Analyses Based On Metaanalytıc Fındıngs. Personnel Psychology, 46, 259-293 Tyler, T. R., & Bies, R. J. (1990). Beyond formal procedures: the interpersonal context of procedural justice. In J.S Carroll (ed) Applied Social Psychology: Business Settings, 77-98. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum. Yoon, J. (1996). Fairness issues and job satisfaction among Korean employees: The significance of status value and procedural justice in work orientation. Social Justice Research, 9, 121-43 Wayne, S. J., Shore, L.M., & Liden, R. C. (1997). Perceived organizational support and leader-member Exchange, A Social Exchange Perspective. Academy of management
Weiner,Y., & Vardi,Y.(1980). Relationships between job, organization, and career commitments and work outcomes – An integrative approach. Organizational Behavior and Human
90 Document Outline
Yüklə 207,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|