Elektromagnetik radyasyon, elektriksel ve magnetik alanların birbirine dik yönde yayılması ile meydana gelir

İyonik Bileşiklerin Özellikleri

• İyonik Bileşiklerin Özellikleri

• İyonik bileşiklerin moleküler (kovalent) bileşiklerden farklı birçok özellikleri olup, bu özellikler şu şekilde sıralanabilir:

• İyonik bileşikler katı halde iken son derece düşük elektriksel iletkenlik gösterirler. Oysa bu bileşikler eritildiklerinde yada suda çözüldüklerinde, oldukça iyi elektriksel iletkenlik gösterirler.

İyonik bileşikler, yüksek erime ve kaynama noktalarına sahiptirler.

• İyonik bileşikler, yüksek erime ve kaynama noktalarına sahiptirler.

• İyonik bileşikler çok sert fakat kırılgandırlar.

• İyonik bileşikler, genellikle su gibi polar çözücüler içerisinde çözünürler.

Kovalent bağ, ametal atomları arasında meydana gelir.

• Kovalent bağ, ametal atomları arasında meydana gelir.

• Ametal atomları, elektron ilgileri bakımından birbirlerine benzediklerinden kovalent bağların oluşumu esnasında elektron aktarımı olmaz.

• Bunun yerine, elektronlar ortaklaşa kullanılır.

Bu şekilde, elektronların ortaklaşa kulanımına dayalı bağ türüne “kovalent bağ” denir.

• Bu şekilde, elektronların ortaklaşa kulanımına dayalı bağ türüne “kovalent bağ” denir.

• Kovalent bağa ve kovalent moleküllerin Lewis yapılarına örnekler:

Örnek: H2

• Örnek: H2

Örnek: Cl2

• Örnek: Cl2

Örnek: HCl

• Örnek: HCl

Örnek: H2O

• Örnek: H2O

Örnek: O2

• Örnek: O2

Örnek: N2

• Örnek: N2

Bağ derecesi; bir bağın tekli, ikili yada üçlü olduğunu gösterir.

• Bağ derecesi; bir bağın tekli, ikili yada üçlü olduğunu gösterir.

• Bağ Türü Bağ Derecesi

• Tekli 1

• İkili 2

• Üçlü 3

Bağ Uzunluğu, birbirlerine kovalent bağla bağlı iki atomun merkezleri arasındaki uzaklık olarak tanımlanır.

• Bağ Uzunluğu, birbirlerine kovalent bağla bağlı iki atomun merkezleri arasındaki uzaklık olarak tanımlanır.

Kimyasal reaksiyon, kimyasal maddelerdeki kimyasal değişme olayıdır.

• Kimyasal reaksiyon, kimyasal maddelerdeki kimyasal değişme olayıdır.

• Gümüşün kararması, doğal gazın yakılarak enerji elde edilmesi, üzüm suyundan sirke elde edilmesi birer kimyasal reaksiyon örneğidir.

Maddelerde kimyasal bir reaksiyonun olduğu, aşağıda gözlenebilen özelliklerden anlaşılır.

• Maddelerde kimyasal bir reaksiyonun olduğu, aşağıda gözlenebilen özelliklerden anlaşılır.

• Renk değişiminin olması,

• Yeni bir ürün olarak katı oluşumu,

• Yeni bir ürün olarak gaz çıkışı olması,

• Isı enerjisi açığa çıkması veya soğurulması.

Kimyasal değişmeler, kimyasal eşitliklerle (denklemlerle) gösterilir.

• Kimyasal değişmeler, kimyasal eşitliklerle (denklemlerle) gösterilir.

• Kimyasal eşitliklerde, reaksiyona giren maddeler (reaktantlar) okun solunda ve oluşan maddeler (ürünler) ise okun sağında gösterilir.

• Ok değişimin yönünü gösterir.

Örnek: Asetilenin hava oksijeni ile yanarak karbon dioksit ve su buharına dönüşmesi bir kimyasal değişme (reaksiyon) dir.

• Örnek: Asetilenin hava oksijeni ile yanarak karbon dioksit ve su buharına dönüşmesi bir kimyasal değişme (reaksiyon) dir.

Bir kimyasal reaksiyonda atomlar ne çoğalır nede yok olur (Kütlenin Korunumu Kanunu).

• Bir kimyasal reaksiyonda atomlar ne çoğalır nede yok olur (Kütlenin Korunumu Kanunu).

• Yani, reaktantlar tarafında bulunan atomların sayısı, ürünler tarafında bulunan atomların sayısına eşit olmalıdır.

• Atom sayılarının her iki tarafta aynı olması için yapılan işleme, kimyasal eşitliğin denkleştirilmesi denir.

Örnek:

• Örnek:

CO2 molekülünün önüne 2 katsayısı getirilirse, C ve H sayıları eşit olur.

• CO2 molekülünün önüne 2 katsayısı getirilirse, C ve H sayıları eşit olur.

Sol taraftaki oksijenin kat sayısı 5/2 olarak alınırsa, oksijen atomlarının sayısı eşitlenmiş ve denklem denkleşmiş olur.

• Sol taraftaki oksijenin kat sayısı 5/2 olarak alınırsa, oksijen atomlarının sayısı eşitlenmiş ve denklem denkleşmiş olur.

Soru: Aşağıda verilen reaksiyon denklemlerini denkleştiriniz.

• Soru: Aşağıda verilen reaksiyon denklemlerini denkleştiriniz.

Soru: Aşağıdaki redoks (yükseltgenme-indirgenme) tepkimesine ilişkin denklemi, denkleştiriniz.

• Soru: Aşağıdaki redoks (yükseltgenme-indirgenme) tepkimesine ilişkin denklemi, denkleştiriniz.

Bu kısımda, kimyasal eşitliklerin sayısal yönleri tartışılacaktır. Örneğin;

• Bu kısımda, kimyasal eşitliklerin sayısal yönleri tartışılacaktır. Örneğin;

• 2 H2(g) + O2(g) 2 H2O(s)

• Tepkime denklemindeki katsayıların anlamı:

• 2 mol H2 + 1 mol O2 2 mol H2O

Denklemdeki katsayılardan aşağıdaki ifadeleri çıkarabiliriz.

• Denklemdeki katsayılardan aşağıdaki ifadeleri çıkarabiliriz.

• Tepkimede iki mol H2 tüketilir, iki mol H2O oluşur.

• Bir mol O2 tepkimeye girer, iki mol H2O meydana gelir.

• Bir mol O2 ye karşılık iki mol H2 tepkimeye girer.

Soru: 0,20 g karbon yeteri kadar oksijen ile yakıldığında kaç gram karbondioksit elde edilir? (C: 12, O: 16 g/mol).

• Soru: 0,20 g karbon yeteri kadar oksijen ile yakıldığında kaç gram karbondioksit elde edilir? (C: 12, O: 16 g/mol).

• Soru: Bir miktar oksijen ve hidrojen tepkimeye girdiğinde, 36 g su oluşmuştur. Bu iş için kaç gram oksijen ve kaç gram hidrojen kullanılmıştır? (H: 1 g/mol)

Soru: CO(g) + 2 H2(g) CH3OH(s)

• Soru: CO(g) + 2 H2(g) CH3OH(s)

• tepkime denklemine göre; 1 kg metanol (CH3OH) üretmek için kaç gram H2(g) gereklidir (C: 12, H: 1, O: 16 g/mol).

Çevreden enerji alınıp verilmesi durumuna göre kimyasal reaksiyonlar; ekzotermik ve endotermik reaksiyonlar olmak üzere iki şekilde sınıflandırılır.

• Çevreden enerji alınıp verilmesi durumuna göre kimyasal reaksiyonlar; ekzotermik ve endotermik reaksiyonlar olmak üzere iki şekilde sınıflandırılır.

• Kimyasal reaksiyonlarda alınıp verilen enerji; ısı, ışık ve elektrik enerjisi gibi değişik türlerde olabilir.

Bütün kimyasal reaksiyonlara enerji değişmeleri eşlik eder.

• Bütün kimyasal reaksiyonlara enerji değişmeleri eşlik eder.

• Sabit basınç altında yürüyen reaksiyonlardaki enerji değişimi, H ile gösterilir.

• Taneciklerde, atomlar arasındaki bağları kırmak için enerji gereklidir.

Aynı şekilde, atomlar arasında yeni bağlar oluşurken, dışarıya enerji verilir.

• Aynı şekilde, atomlar arasında yeni bağlar oluşurken, dışarıya enerji verilir.

• Mevcut bağların kopması için gerekli enerji, yeni bağların oluşması sırasında verilen enerjiden küçükse sistem net olarak çevreye enerji vermiş demektir.

• Bu durumda, reaksiyondaki enerji değişimi H’ın işareti negatiftir (-) (Ekzotermik reaksiyon).

Mevcut bağların kopması için gerekli enerji, yeni bağların oluşması sırasında çevreye verilen enerjiden büyükse, sistem net olarak enerji almış demektir.

• Mevcut bağların kopması için gerekli enerji, yeni bağların oluşması sırasında çevreye verilen enerjiden büyükse, sistem net olarak enerji almış demektir.

• Bu durumda, reaksiyondaki enerji değişimi H’ın işareti pozitiftir (+) (Endotermik reaksiyon).

Örneğin;

• Örneğin;

• Cl2 + H2 2 HCl

• reksiyonunda, kopan bağlar Cl-Cl ve H-H bağlarıdır.

• Oluşan bağlar ise 2 adet Cl-H bağıdır.

Şayet, Cl-Cl ve H-H bağlarının kopması için gerekli enerji, H-Cl bağlarının oluşması sırasında çevreye verilen enerjiden küçükse, H’ın işareti (-) olacaktır (ekzotermik reaksiyon).

• Şayet, Cl-Cl ve H-H bağlarının kopması için gerekli enerji, H-Cl bağlarının oluşması sırasında çevreye verilen enerjiden küçükse, H’ın işareti (-) olacaktır (ekzotermik reaksiyon).

• Tersi olursa, H’ın işaret (+) olacaktır (endotermik reaksiyon).

Bir bağı kırmak için verilmesi gereken enerjiye bağ enerjisi denir.

• Bir bağı kırmak için verilmesi gereken enerjiye bağ enerjisi denir.

• Bağ enerjileri, bir maddenin bir molünün enerjisi olarak ölçülür.

Bağ enerjilerinden yararlanılarak;

• Bağ enerjilerinden yararlanılarak;

• Cl2(g) + H2(g) 2 HCl(g)

• reaksiyonunda enerji değişimi (H), kolayca hesaplanabilir.

Bağ oluşumu sırasında dışarı verilen enerji, bağ kopması için gerekli enerjiden 862-678 = 184 kj daha fazladır.

• Bağ oluşumu sırasında dışarı verilen enerji, bağ kopması için gerekli enerjiden 862-678 = 184 kj daha fazladır.

• Bu nedenle, bu reaksiyon ekzotermik bir reaksiyondur.

Ürünlerin oluşabilmesi için, reaktantlardaki mevcut bağların kırılması gerekir.

• Ürünlerin oluşabilmesi için, reaktantlardaki mevcut bağların kırılması gerekir.

• Bağların kırılması, enerji gerektirir.

• Ekzotermik yada endotermik bütün reaksiyonların başlaması için, enerji gerekir.

Bir kimyasal reaksiyonun başlaması için, gerekli minimum enerjiye aktivasyon enerjisi (Ea) denir.

• Bir kimyasal reaksiyonun başlaması için, gerekli minimum enerjiye aktivasyon enerjisi (Ea) denir.

Birim zaman içinde, reaktantların ürünlere dönüşme miktarının ölçüsüne bir kimyasal reaksiyonun hızı denir.

• Birim zaman içinde, reaktantların ürünlere dönüşme miktarının ölçüsüne bir kimyasal reaksiyonun hızı denir.

• Kimyasal reaksiyonların hızları:

• Birim zamanda tükenen reaktant miktarı ölçülerek veya,

• Birim zamanda oluşan ürün miktarı ölçülerek

• bulunabilir.

Örneğin;

• Örneğin;

• Mg(k) + 2 HCl(g) MgCl2(k) + H2(g)

• reaksiyonunun hızı; magnezyumun veya HCl(g)’nin miktarının birim zamandaki azalmasından, yada MgCl2(k) veya H2(g) nin miktarının birim zamandaki artışından bulunabilir.

Bir kimyasal reaksiyonun hızını, aşağıda verilenlerin değişmesi, etkiler.

• Bir kimyasal reaksiyonun hızını, aşağıda verilenlerin değişmesi, etkiler.

• Konsantrasyon

• Basınç

• Sıcaklık

• Yüzey alanı

• Katalizör

Konsantrasyonun hıza etkisi

• Konsantrasyonun hıza etkisi

• Konsantrasyon kelimesi, bir çözeltinin birim hacminde çözünmüş olan reaktantın miktarını ifade etmek için kullanılır.

• Çözeltinin birim hacminde çözünen reaktant miktarı fazla ise, çözeltinin konsantrasyonu yüksektir.

Konsantrasyon arttıkça, reaksiyonun hızı artar.

• Konsantrasyon arttıkça, reaksiyonun hızı artar.

• Bir kimyasal reaksiyonda başlangıçta hız yüksektir, ancak zamanla azalmaktadır.

• Zamanla reaktifler reaksiyona girerek miktarları azalır ve çözeltideki konsantrasyonları azalır.

• Bu nedenle, zamanla reaksiyon hızı azalmaktadır.

Basıncın reaksiyon hızına etkisi

• Basıncın reaksiyon hızına etkisi

• Reaksiyona giren maddeler gaz halde ise, basınç uygulanması hacmi küçültecektir.

• Hacmin küçülmesi demek, konsantrasyonun artması demektir.

Konsantrasyon arttıkça reakisyon hızı arttığı için, gazların reaktif olduğu reaksiyonlarda, basınç reaksiyon hızını artırır.

• Konsantrasyon arttıkça reakisyon hızı arttığı için, gazların reaktif olduğu reaksiyonlarda, basınç reaksiyon hızını artırır.

• H2(g) + Cl2(g) 2HCl(g)

Sıcaklığın reaksiyon hızına etkisi

• Sıcaklığın reaksiyon hızına etkisi

• Sıcaklık artışı ile reaksiyon hızı artar.

• Sıcaklık artışı ile tanecikler ısı enerjisi soğurur ve kinetik enerjileri artar.

• Enerjisi artan taneciklerin, ürün vermek üzere çarpışma hızı artar.

• Bu da reaksiyon hızını artırır.

Işığın reaksiyon hızına etkisi

• Işığın reaksiyon hızına etkisi

• Işık da ısı gibi bir enerji türüdür ve reaksiyon hızını artırır.

• Işık her reaksiyonun hızını artırmaz.

• Işığın hızını artırdığı reaksiyonlara, fotokimyasal reaksiyonlar denir.

• Fotokimyasal olarak gerçekleşen reaksiyonlar, çok fazla değildir.

Birkaç örnek aşağıda verilmiştir.

• Birkaç örnek aşağıda verilmiştir.

Yüzey alanının reaksiyon hızına etkisi

• Yüzey alanının reaksiyon hızına etkisi

• Yüzey alanındaki artış, reaksiyon hızını artırır. Örneğin;

• CaCO3(k) + 2HCl(aq) CaCl2(aq) + H2O(s) + CO2(g)

• reaksiyonunda, kütle halinde CaCO3 kullanıldığı zaman reaksiyon daha uzun sürede, toz CaCO3 kullanıldığında reaksiyon daha kısa sürede tamamlanır.

• Bunun sebebi, toz CaCO3’de yüzey alanının daha fazla olmasındandır.

Katalizörün reaksiyon hızına etkisi

• Katalizörün reaksiyon hızına etkisi

• Katalizör, kimyasal reaksiyonların hızını artıran fakat kendisi kimyasal olarak değişmeden kalan maddedir.

• Daha öncede belirtildiği gibi, ister ekzotermik ister endotermik olsun, bütün reaksiyonlar için aktivasyon enerjisi gereklidir.

Bir reaksiyon için gerekli aktivasyon enerjisi ne kadar fazla ise, reaksiyon hızı o kadar düşüktür.

• Bir reaksiyon için gerekli aktivasyon enerjisi ne kadar fazla ise, reaksiyon hızı o kadar düşüktür.

• Diğer taraftan, bir reaksiyon için aktivasyon enerjisi ne kadar düşükse, reaksiyon o kadar hızlıdır.

• Katalizörün bir reaksiyonun hızını artırmasının sebebi, aktivasyon enerjisini düşürmesidir.

Homojen karışımlara çözelti denir.

• Homojen karışımlara çözelti denir.

• Bir çözelti, çözünen ve çözücü olmak üzere iki bileşenden oluşur.

• Çözelti = çözünen + çözücü

• Bir çözeltide miktarca fazla olan bileşene çözücü, miktarca az olana çözünen denir.

Az miktarda çözünen içeren çözeltilere seyreltik, çok miktarda çözünen içeren çözeltilere ise derişik çözelti denir.

• Az miktarda çözünen içeren çözeltilere seyreltik, çok miktarda çözünen içeren çözeltilere ise derişik çözelti denir.

• Bir çözeltide, çözeltinin birim hacminde çözünmüş olan çözünenin miktarına, o çözeltinin derişimi (konsantrasyonu) denir.

• Bir çözeltinin derişimi (konsantrasyonu) çeşitli birimler kullanılarak ifade edilir.

Yüzde derişim: Bir çözeltinin yüz biriminde (ağırlık yada hacim olarak) çözünen madde miktarıdır.

• Yüzde derişim: Bir çözeltinin yüz biriminde (ağırlık yada hacim olarak) çözünen madde miktarıdır.

Soru: 5 gram yemek tuzu 20 gram suda çözündüğünde elde edilen çözelti kütlece % kaçlık olur?

• Soru: 5 gram yemek tuzu 20 gram suda çözündüğünde elde edilen çözelti kütlece % kaçlık olur?

• Soru: Hacimce %25’lik 500 mL etil alkol-su çözeltisi nasıl hazırlanır?

Molar derişim (Molarite): Bir (1) litre çözeltide çözünen maddenin mol sayısına, o çözeltinin molaritesi denir.

• Molar derişim (Molarite): Bir (1) litre çözeltide çözünen maddenin mol sayısına, o çözeltinin molaritesi denir.

Soru: 4 gram NaOH, toplam hacim 100 mL olacak şekilde su içerisinde çözüldüğünde, elde edilen çözelti kaç molar olur? (Na: 23, O: 16, H: 1 g/mol)

• Soru: 4 gram NaOH, toplam hacim 100 mL olacak şekilde su içerisinde çözüldüğünde, elde edilen çözelti kaç molar olur? (Na: 23, O: 16, H: 1 g/mol)

• Soru: 53 gram Na2CO3, toplam hacim 2 litre olacak şekilde su içerisinde çözüldüğünde, elde edilen çözeltinin molar derişimini hesaplayınız (Na: 23, C: 12, O: 16 g/mol).

Soru: 0,25 M ve 250 mL’lik bir K2CrO4 çözeltisi hazırlanmak isteniyor. Bunun için, ne kadar K2CrO4 gerektiğini hesaplayınız? (K: 39, Cr: 52, O: 16).

• Soru: 0,25 M ve 250 mL’lik bir K2CrO4 çözeltisi hazırlanmak isteniyor. Bunun için, ne kadar K2CrO4 gerektiğini hesaplayınız? (K: 39, Cr: 52, O: 16).

• Soru: %63’lük ve yoğunluğu 1,42 g/mL olan HNO3 çözeltisinin molar derişimini hesaplayınız (H: 1, N: 14, O: 16 g/mol).