Ekspertizasi dərsliK

48 

şəkildə çıxmaqla, dildə yüngül parçalanma hiss olunur. Dənəvər, 

lakin  davam  etməyən  karbon  qazı  çıxması  halında  qiymət  1  bal 

aşağı  salınır.  Balların  cəminə  görə  spirtsiz  içkilərin  keyfiyyəti 

aşağıdakı şəkildə qiymətləndirilir: «əla» - 23-25 bal; «yaxşı» - 19-

22 bal; «kafi» - 15-18 bal; «qeyri-kafi» - 15 baldan aşağı. Kvasın 

keyfiyyəti  dequstasiyada  19  bal  sistemi  ilə  qiymətləndirilir. 

Dequstasiyada  dad,  ətir,  rəng,  xarici  görünüş,  kəskinlik  analiz 

olunur. Əla keyfiyyətli kvas 19-17 balla, yaxşı – 16-14, kafi – 13-

10 və pis – 10 baldan aşağı qiymətləndirilir. Dad və ətir üçün əla 

bal  –  12;  rəng  və  xarici  görünüş  üçün  – 7-dir.  Kəskinlik  karbon 

qazının miqdarı ilə səciyyələnir. 

Spirtsiz içkilər və əmtəəlik şərbətlərin ümumi bal sistemi 1.9, 

mineral sularınkı isə 1.10 saylı cədvəldə verilir. 

 

Cədvəl 1.9 

Spirtsiz içkilərin və əmtəəlik şərbətlərin qiymətləndirmə sistemi 

Qiymət 

Ümumi bal 

Spirtsiz içkilər 

«əla» 

25-23 

«yaxşı» 

22-19 

«kafi» 

18-15 

«qeyri-kafi» 

15-dən az 

Əmtəəlik şərbətlər, spirtsiz içkilər (soyuq və qaynar) 

«əla» 

19-17 

«yaxşı» 

16-14 

«kafi» 

13-10 

«qeyri-kafi» 

10-dan az 

 

 

 

 

---

49 

Cədvəl 1.10 

Mineral suların keyfiyyətinin qiymətləndirilməsinin yekun balı 

Göstəricilər 

Minimum bal qiyməti 

«əla»  «yaxşı»  «kafi»  «qeyri-kafi» 

Şəffaflıq 

8 

7 

6 

5 

Dad 

9 

8 

7 

5 

Karbon qazı ilə doyması 

8 

7 

6 

5 

Balların cəmi 

25 

22 

19 

15 

Cəmi balların sərhəd qiymətləri  25-23 

22-20 

19-16 

- 

 

Spirtsiz  içkilərin  keyfiyyətinin  qiymətləndirilməsi  üçün 

dequstasiya vərəqinin forması verilir (şəkil 1.3). 

 

Dequstatorun soyadı__________________ tarix________________ 

Təşkilatın adı____________________________________________ 

Vəzifəsi________________________________________________ 

 

Sıra 

sayı 

İçkinin adı 

(mineral su) 

Şifr 

№-si 

(ətir) 

Keyfiyyət 

göstəricilərinin adı 

Cəmi 

qiymət, 

balla 

Qeyd 

Ş

əf

fa

flı

q,

  

rə

ng,

 xa

rici

  

gör

ünüş

 

Da

dv

əə

tir

 

CO

2

il

ə 

D

oymas

ı 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dequstatorun imzası______________________________ 

 

Şə

kil 1.3. Dequstasiya v

ə

r

əqinin forması

 

 

---

50 

1.1.4.3. Fiziki-kimy

ə

vi keyfiyy

ət göstə

ricil

ə

ri 

 

Maye  içkilər  fiziki-kimyəvi  tərkibinə  görə  28188-89  saylı 

QOST-a uyğun olmalıdır (cədvəl 1.11). 

Spirtsiz  içkilərin  fiziki-kimyəvi  göstəricilərindən  kənara  çıx-

malar  28188-89  saylı  QOST-a  uyğun  olmaqla  müəyyənləşir 

(cədvəl 1.12). 

Cədvəl 1.11 

Maye içkilərin fiziki-kimyəvi keyfiyyət göstəriciləri 

Göstəricilər 

Norma 

Karbon qazının kütlə payı, %-lə 

Güclü qazlaşdırılanlar 

0,4-dən çox 

Orta qazlaşdırılanlar 

0,3-0,4 

Zəif qazlaşdırılanlar 

0,2-0,3 

Qazlaşdırılmayanlar 

- 

Spirtin kütlə payı, %-lə 

İsti və soyuq şəkildə realizə olunan qıcqırdılmış içkilər 

və kokteyllər, şərab materialı və spirtləşdirilmiş şirələr 

əsasında hazırlananlar və qazlaşdırılmamış isti içkilər 

1,2 

Su-spirt komponentləri olan içkilər üçün 

0,5 

 

Cədvəl 1.12 

Spirtsiz içkilərin fiziki-kimyəvi keyfiyyət göstəricilərindən yol 

verilən kənara çıxmalar 

Göstəricilər 

İçki konsentratları üçün yol 

verilən kənara çıxmalar 

Maye  Toz şəkilli  Qalanlar 

Quru maddələrin kütlə payı 

±0,2 

±0,2 

±0,3 

Turşuluq, 1,0 mol/dm

3

 qatılıqda NaOH 

məhlulunun 100 sm

3

 içkiyə sərfiyyatı, 

sm

3

-la 

±0,3 

±0,5 

±0,3 

Nəmliyin kütlə payı, %.  Natrium 

bikorbonatollu konsentratlar üçün 

 

±0,1 

- 

Natrium bikorbonat olmayan 

konsentratlar üçün 

 

±0,5 

±0,5 

---

51 

Fiziki-kimyəvi  göstəricilər istifadə olunan xammalın xüsusiy-

yətləri,  istehsal  texnologiyası,  doldurulma  şəraiti  və  konkret 

məhsula görə müəyyən olunur. 

Şərbətlərin fiziki-kimyəvi göstəriciləri 28499-90 saylı QOST-

un tələblərinə uyğun olmalıdır. Quru maddələrin normalaşdırılan 

kütlə payı - 50±1%-dir. 

Mineral  suların  fiziki-kimyəvi  göstəriciləri  18-117-82  saylı 

QOST-un tələblərinə uyğun olmalıdır. CO

2

-nin kütlə payı 0,4%-

dən az olmamalıdır. Konservləşdirici maddələr, ağır metal duzları 

və arsen olması yol verilməzdir. 

Qıcqırdılan  kvasların  və  çörək  xammalı  əsasında  içkilərin 

fiziki-kimyəvi  keyfiyyət  göstəriciləri  18-118-82  saylı  OST-un 

tələblərinə cavab verməlidir (cədvəl 1.13, 1.14). 

Cədvəl 1.13 

Kvasların fiziki-kimyəvi göstəriciləri 

Göstərici 

Kvas 

çörək 

qarışıq 

qaynar sexlər üçün 

çörək 

hazır-

layan 

za-

vodda 

ticarət 

zənci-

rində 

hazır-

layan 

za-

vodda 

ticarət 

zənci-

rində 

hazır-

layan 

za-

vodda 

ticarət 

zənci-

rində 

hazır-

layan 

za-

vodda 

Quru maddələrin 

kütlə payı, % 

5,8-

5,4 

5,2-

4,2 

3,2-

3,0 

2,8-

1,6 

5,7-

5,5 

5,8-

5,4 

5,2-

4,2 

Spirtin kütlə payı, 

% 

0,4-

0,6 

0,7-

1,2 

0,4-

0,5 

0,6-

1,2 

0,4-

0,6 

0,4-

0,6 

0,7-

2,2 

Turşuluq, qatılığı 

1 mol/dm

3 

olan 

qələvi məhlulunun 

100 sm

3 

kvasa 

sərfiyyatı, sm

3

-la 

2,0-

4,0 

3,0-

4,5 

2,0-

4,0 

2,0-

5,0 

2,0-

4,0 

3,0-

4,0 

3,0-

4,5 

 

Vitaminləşdirilmiş içkilər üçün vitaminlərin kütlə payı səhiyyə 

təşkilatlarının tövsiyələrinə uyğun normalaşdırılır. 

Spirtsiz məhsullar sənayesində aşağıdakı fiziki-kimyəvi keyfiy-

yət  göstəricilərinə  nəzarət  edilir:  quru  maddələrin  kütlə  payı, 

---