Ekizler Layout 1

– Məktub hardadı? Əzizim, Karl Osipoviç, hanı məktub? Tez
oxuyun, yox, verin əvvəlcə onu öpüm.
Nikifor Fyodoroviç məktubu göstərərək dedi:
– Amma əvvəlcə əlinizdəki kolbasa qazanını aparıb yerinə
qoyun, sonra gəlib məktuba qulaq asarsız.
– Doğrudan ha, ağlımı tamam itirmişəm, gözləyin, qayıdıram,
– deyib mətbəxə qaçdı.
Tezliklə hamı stol arxasında əyləşdi və təntənəli məktub
oxunuşu başlandı.
Əvvəlcə uşaqların məktubu oxundu. Praskoviya Tarasov -
nanın tələbiylə sözlər bir neçə dəfə təkrar oxundu. Əlbəttə ki,
bütün bunlar Praskoviya Tarasovnanın göz yaşları və nidaları ilə
müşayiət olunurdu. Məsələn, belə:
– Ax, mənim ilahiyyatçı-filosoflarım! Ax, mənim gömgöy
şahinlərim – qartallarım, indi heç olmasa gözümün ucuyla sizə
baxa biləydim..! 
Hava qaralmağa başladığı üçün həmişə həssas olan Marina
şam yandırıb stolun üstünə qoydu.
Nikifor Fyodoroviç İvan Petroviçin məktubunu açdı. Əvvəl
məktubun sonundakı imzaya nəzər saldı, sonra oxumağa başladı:
“Mənim mehriban dostlarım, Nikifor Fyodoroviç, Praskoviya
Ta rasovna və Stepan Martınoviç!”
Hamı gözaltı bir-birinə baxdı. Məktub malorus ləhcəsində
yazıldığına görə mənim povestimə az da olsa zərər gətirməsinə
baxmayaraq, yalnız onun məzmunu ilə kifayətlənəcəm.
İvan Petroviç qarşıdan gələn bayram münasibətilə ənənəvi
arzularını bildirdikdən sonra uşaqların yaxşı keyfiyyətlərindən,
onların qeyri-adi fiziki və mənəvi oxşarlığından, yalnız geyimləri
ilə fərqləndiklərindən yazırdı.
“Həftənin şənbə günləri onları evimə gətizdirirəm. Bazar
günlərini mənimlə keçirirlər. Onlarla bir yerdə olmaqdan həzz
alıram. Özüm üçün sizin uşaqlardan yaxşısını arzulamazdım.
Mənim “Muxa” əsərim hər həftə onların gözəl xüsusiyyətlərinin
təsviri ilə zənginləşir”...
56
Taras Şevçenko

---

O yazır ki, yaxşı olardı onların ikisini də bir yola, ya mülki,
ya da hərbi sahəyə yönəldərdiniz. Onda bir orqanizmin psixoloji
formalaşma fərqini iki subyektdə müşahidə etmək elmi cəhətdən
çox maraqlı olardı. Daha sonra yazır, biləndə ki, onlar alman və
latın dillərində yaxşı yazıb-oxuyur, bu zaman çox təəccüblənib.
Soruşur ki, onları kim öyrədib. (Bu anda o, dinməzcə Karl
Osipoviçə və Stepan Martınoviçə baxdı.) Yazır ki, bir qədər
keçəndən sonra Qapka da onları sevməyə başladı. Hər bazar
onları həftəlik pirojna və şirin çörəklə təmin edir. “Bir dəfə Zosya
hansısa kadet tədbiri üçün məndən iki şahı qriven istədi, amma
mən vermədim. Təcrübəmdən bilirəm ki, uşaqlara pul vermək
məsləhət deyil”.
– Bəlkə, yazıq uşaq o pulu müəllimə verəcəkmiş ki, yaxşı
öyrətsin.
Praskoviya Tarasovna bu sözləri deyən zaman Nikifor Fyo-
doroviç ona özünəməxsus ədayla baxdı. Praskoviya daha
danışmadı.
Və deyir: “Siz onlar barəsində narahat olmayın. Bayramı
mənimlə keçirəcəklər. Yeni il gecəsi onları dostum N-in yanına
göndərəcəm. Onların da eyni yaşda olan uşaqları var. Yeni ili şən
qarşılayarlar”. Məktubun sonluğu bu sözlərlə bitir. “Salamat
qalın, tənha İ.Kotlyarevskini unutmayın.
P.S. Mənim səmimi salamımı dostum Stepan Martınoviç
Levitskiyə çatdırın”.
Məktub sona çatanda Karl Osipoviç ayağa qalxdı, tütünü iy -
lə yib  dedi:
– “Esse homo!” Stepan Martınoviç də ayağa qalxdı, mək tu bun
təsirindən riqqətə gəlib ağladı. Necə də ağlamasın? Gör onun ki -
mi kiçik müəllimciyə kim salam göndərir? Gimnazi yanın rəh bəri! 
Praskoviya Tarasovna da ayağa qalxıb xaç çevirib dua etdi:
“Ey rəhmli Allah! Sənə min şükür. Sən xeyirxah və ədalətlisən.
Mənim qəriblikdə olan balaca yetimlərimə qoruyucu mələklər
göndərmisən”.
57
Əkizlər

---

Nikifor Fyodoroviç oturub dərin sükut içində başını məktu-
bun üstünə əymişdi. Sonra məktubu büküb öpdü, dərindən ah
çək di, stol arxasından qalxıb sakitcə başqa otağa keçdi. Yarım
saat dan sonra otaqdan çıxanda elə bil gözləri qızarmışdı. Pras -
ko viya Tarasovna ona sualla müraciət etdi: 
– Görəsən, onun arı pətəkləri var? Mən Poltavada olanda bu
barədə Qapkodan soruşmaq yadımdan çıxdı. Bəlkə, ona bir çəllək
bal göndərək. Bayrama çatdıra bilməsək də, bəlkə, böyük pasxa
bayramına çata.
– İkisini göndərək, – deyə Nikifor Fyodoroviç otaqda var-gəl
etməyə başladı.
Qonaqlar onlara xeyirli gecə arzulayıb getdilər. 
Bayramlar gəlib keçdi, qış sovuşdu. Yaz özünü göstərməyə
başladı. Artıq “Xilas günü” bayramına bir həftə qalırdı. Stepan
Martınoviç öz şagirdlərinə tapşırıqlarını verib bayramlaşmaq üçün
valideynlərinin yanına göndərdi. Özü isə tanış mülkədardan at
icarəyə götürüb gözəl səhərlərin birində xutorla və məktəblə xu da -
hafizləşib Poltavaya yola düşdü. Gedəndə Praskoviya Ta rasov na ona
uşaqlar üçün bişirdiyi bir kisə şirin çörək və bir qədər də pul verdi
ki, İvan Petroviçə çatdırsın. Stepan Martınoviç onun dedik lə rinin
birini yerinə yetirmədi. Həmin pulu Müqəddəs Afanasi kilsəsində
keşişə verdi ki, Zosimə və Savvatiyə dua etsin. Bir də Zosimə tap -
şırdı ki, İvan Petroviçdən pul almağa cəsarət etməsin. 
Poltavada onunla qeyri-adi heç nə baş vermədi. Yalnız bir
hadisədən başqa. Kilsəyə gələsən və orada köhnə dostlarla rast -
laş mayasan. Əlbəttə, köhnə dostu olan “Bas”ı görməsə də, digər
kilsə müğənniləri onu yedirib-içirtdilər. Təbiidir ki, onların məc -
lisi dava-dalaşsız ötüşmür. Sərxoş müğənnilər bir qədər də içən -
dən sonra bir-birini kötəkləməyə başladılar. Bu davada Stepan
Ma r tınoviç də öz payını aldı. 
Poltavadan qayıdanda Stepan Martınoviç bir daha əmin oldu
ki, onun kilsə dostları düzələn deyil, necə deyərlər: “Qozbeli
qəbir düzəldər”. 
58
Taras Şevçenko

---