37
DOWODY ISTNIENIA JEZUSA JAKO POSTACI HISTORYCZNEJ
Pomimo rozwoju nauki, w tym takich dyscyplin jak historia czy archeologia, nadal większość
osób niewierzących lub wątpiących w prawdziwość chrześcijaństwa neguje samo istnienie Jezusa,
jako postaci historycznej. Taki pogląd może mieć kilka przyczyn swojej popularności:
1)
Większość ludzi raczej nie myśli krytycznie (analitycznie) i przyjmuje świat „takim jakim się im
jawi”, to znaczy, że nie zastanawiają się i nie rozmyślają oni nad życiem w sposób filozoficzny.
Większość ludzi żyje z dnia na dzień, a przekonania wynikające z bezpośredniego
doświadczenia oraz nabyte w toku edukacji szkolnej i wychowania rodzinnego są wielokrotnie
silniejsze niż logiczne argumenty.
2)
Jeśli ludzie nie są wierzący, albo ich wiara sprowadza się raczej do kultywowania tradycji
rodzinnej czy narodowej, niż wynika z ich osobistego przekonania, to wychodzą oni z założenia,
że Biblia jest zbiorem mitów i legend, a historie w niej opisane nie są prawdziwe, lub jedynie
mogą zawierać ziarno prawdy. Z tego przekonania już niedaleka droga, aby umieścić Jezusa
również w dziedzinie mitów i legend, zamiast uznać Go za postać historyczną.
Poniżej wskazałem kilka źródeł niechrześcijańskich (pogańskich i żydowskich), które powinny dla
człowieka myślącego krytycznie stanowić dowód o istnieniu Jezusa jako postaci historycznej.
Ani pogańscy Rzymianie, ani też Żydzi nie mieli powodu aby sprawozdawać legendy o Jezusie, który nie
przynależał do żadnej z tych grup (chociaż będąc z pochodzenia Żydem, traktowany był jako założyciel
chrześcijańskiej sekty i bluźnierca). Można więc uznać świadectwo tychże niechrześcijańskich autorów,
jako wiarygodne – a fakt historyczności Jezusa nie opiera się już tylko na Biblii, ale ma swoje
umocowanie w tekstach pozabiblijnych. Na tej samej zasadzie wiemy dzisiaj o istnieniu Juliusza Cezara,
czy Aleksandra Macedońskiego – nie wierzymy, że oni byli, ale jest to fakt historyczny, który każdy
człowiek rozumny powinien uznać. Oczywiście samo przyjęcie do wiadomości faktu, iż istniał ktoś taki
jak Jezus jeszcze nie dowodzi Jego nadnaturalności (boskości). O tym traktuje rozdział: Dowody
poszlakowe na zmartwychwstanie Jezusa.
ŹRÓDŁA POGAŃSKIE
„Atoli ani pod wpływem zabiegów ludzkich, ani darowizn cesarza i ofiar błagalnych na rzecz bogów nie
ustępowała hańbiąca pogłoska i nadal wierzono, że pożar był nakazany. Aby ją więc usunąć, podstawił
Neron winowajców i dotknął najbardziej wyszukanymi kaźniami tych, których znienawidzono dla ich
sromot, a których gmin chrześcijanami nazywał. Początek tej nazwie dał Chrystus, który za panowania
Tyberiusza skazany został na śmierć przez prokuratora Poncjusza Piłata; a przytłumiony na razie zgubny
zabobon znów wybuchnął, nie tylko w Judei, gdzie się to zło wylęgło, lecz także w stolicy”
59
.
„Do dzisiaj czczą, jak wiadomo, tamtego wielkiego człowieka, ukrzyżowanego w Palestynie za to,
że wprowadził między ludzi te nowe obrzędy. (…) Żywią bowiem ci nieszczęśliwi przekonanie,
że po wsze czasy będą nieśmiertelni i że ich życie trwać będzie na wieki. Dlatego też lekceważą śmierć
i wielu z nich dobrowolnie się na nią wydaje. Nadto pierwszy prawodawca wzbudził w nich
przekonanie, że wszyscy nawzajem są braćmi, z chwilą, gdy się nawrócą, wyprą bogów helleńskich,
uczczą tego ukrzyżowanego mędrca i będą pędzić życie według jego praw. Do wszystkiego więc
odnoszą się z równym lekceważeniem i wszystko uważają za wspólne dobro (…)”
60
.
59
Publiusz Korneliusz Tacyt (ok. 55 – 120), jeden z najznakomitszych historyków rzymskich, Roczniki XV, 44.
60
Lukian z Samosaty (ok. 120 – 190), rzymski retor i satyryk, O zgonie Peregrinosa [w:] Pisma wybrane, przeł.
Wł. Madyda, PIW, Warszawa 1957.
38
„Żydów wypędził z Rzymu, bo bezustannie wichrzyli, podżegani przez jakiegoś Chrestosa”
61
.
„Zapewniali zaś [chrześcijanie], że największą ich winą czy też błędem było to, że mieli zwyczaj
w określonym dniu o świcie zbierać się i śpiewać na przemian pieśni ku czci Chrystusa jako Boga,
i że związali się przysięgą dotyczącą nie jakichś występków, lecz że nie będą popełniać kradzieży,
rozbojów, cudzołóstwa, że nie będą składać fałszywej przysięgi ani zapierać się wobec żądających
zwrotu powierzonej im własności”
62
.
„W czasach cesarza Tyberiusza do zaćmienia słońca doszło podczas pełni księżyca”
63
.
„Jaką korzyść odnieśli Ateńczycy z wydania Sokratesa na śmierć? Przyszedł na nich głód i zaraza jako
pomsta, za ich zbrodnię. Jaką korzyść wynieśli mieszkańcy Samos ze spalenia Pitagorasa? W jednej
chwili kraj ich został zasypany piaskiem. Jaką korzyść osiągnęli Żydzi z tego, że skazali swego mądrego
króla? Przecież wkrótce potem znikło ich królestwo. Sprawiedliwie Bóg pomścił tych trzech
mędrców”
64
.
ŹRÓDŁA ŻYDOWSKIE
„Otóż Ananos (Annasz) będąc człowiekiem takiego charakteru i sądząc, że nadarzyła się dogodna
sposobność, ponieważ umarł Festus, a Albinus był jeszcze w drodze, zwołał Sanhedryn i stawił przed
sądem Jakuba, brata Jezusa zwanego Chrystusem, oraz kilku innych. Oskarżył ich o łamanie prawa
i skazał na ukamienowanie”
65
.
„Naucza się: W wigilię Paschy powiesili Jeszu. Herold chodził przed nim przez czterdzieści dni (mówiąc):
Będzie on ukamienowany, gdyż uprawiał czary i zwodził, i prowadził Izrael na manowce. A ktokolwiek
wie coś na jego korzyść, niech przyjdzie i niech się za nim wstawi. Nie znalazłszy jednak nic na jego
korzyść, powiesili go w wigilię Paschy”
66
.
61
Swetoniusz (ok. 69 – 130), pisarz rzymski, Żywot Klaudiusza XXV, 4. Do wydarzenia, o jakim mowa w cytacie
nawiązuje tekst Dz 18,2, a miało ono miejsce 49 r., tj. niecałe 20 lat po śmierci Jezusa.
62
Pliniusz Młodszy (ok. 61 – 113), gubernator Bitynii w Azji Mniejszej, mówca, prawnik i pisarz rzymski, Listy X,
96.
63
Jest to fragment Kronik autorstwa Flegona z Tralles (II w. n.e.), greckiego pisarza i historyka, który to ustęp
zachował się jako cytat w pismach Sekstusa Juliusza Afrykańskiego (zm. ok. 240), rzymskiego historyka
i podróżnika, będącego chrześcijaninem, Chronography 18,1. Zjawisko zaćmienia Słońca występuje tylko podczas
nowiu Księżyca, dlatego, odnotowanie tego faktu przez Flegona należy uznać za niespotykane. Sekstus Juliusz
Afrykański tłumaczy, że Jezus zmarł w okresie paschalnej pełni Księżyca, a więc nie w czasie nowiu.
64
Mara Bar-Serapion (brak danych), [w:] F. F. Bruce, Wiarygodność Pism Nowego Testamentu, tłum. W. Maj,
Areopag, Katowice 1991, s. 139-140. List Mara Bar-Serapiona datowany jest zazwyczaj na 73 r., co sprawia,
że jest najstarszym dokumentem niechrześcijańskim, który wspomina pośrednio Jezusa, jako „mądrego króla
Żydów”, skazanego przed zburzeniem Jerozolimy w 70 r.
65
Józef Flawiusz (37 – zm. po 94), żydowski historyk z rodu kapłańskiego, Dawne Dzieje Izraela XX 9,1.
66
Talmud babiloński, Sanhedrin 43a.