Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Türkiye Büyük Millet Mecli

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
14
çalışmalarını Nisan 2004’te tamamlamış ve araştırma ve proje yürütme-destekleme 
aktivitelerine başlamıştır.Enstitünün faaliyetleri ile ilgili bilgiler raporun ilgili bölümlerinde 
yer almaktadır. 

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
15
2. GENEL BİLGİLER 
2.1. Bor Elementi 
Periyodik sistemin üçüncü grubunun başında bulunan ve atom numarası 5 olan bor 
elementi, kütle numaraları 10 ve 11 olan iki kararlı izotopundan oluşur. Elementel bor 1808 
yılında Fransız Kimyacı Gay-Lussac ile Baron Louis Thenard ve bağımsız olarak İngiliz 
kimyacı Sir Humpry Davy tarafından bulunmuştur. 
Bor elementinin kimyasal özellikleri morfolojisine ve tane büyüklüğüne bağlıdır. 
Mikron ebadındaki amorf bor kolaylıkla ve bazen şiddetli olarak reaksiyona girerken kristalin 
bor kolay reaksiyon vermez. Bor, yüksek sıcaklıkta su ile reaksiyona girerek borik asit ve bazı 
diğer ürünleri oluşturur. Mineral asitleri ile reaksiyonu, konsantrasyona ve sıcaklığa bağlı 
olarak yavaş veya patlayıcı olabilir ve ana ürün olarak borik asit oluşur. 
Tablo 1.  Bor Elementinin Fiziksel Özellikleri 
Özellik  
Değeri 
Atom Numarası 5 
Atom ağırlığı 
10,811
±0,005 veya 0,007 
Yoğunluk (kg/m
3
) 2,46 
Molar Hacim (cm
3
) 4,39 
Ergime noktası 
2190+20 
°C 
Kaynama noktası 
3660  
°C 
Isıl genleşme katsayısı 
5x106 - 7x106 
(25-1050 
°C arası, 1 °C için)  
 
Knoop sertliği 2100-2580 
HK 
Mohs sertliği (elmas-15) 
11 
Vickers sertliği  
5000 HV 
Entalpi (kj/mol) 
Füzyon 
Buharlaşma 
50,2 
507 
 
 
        Kaynak: DPT Bor Madenleri Raporu, 2000 & Roskill, 2002 
 
Bor, yeryüzünde toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir. 
Canlıların bu elementin varlığında evrim geçirdiği düşünülmektedir. Toprağın bor içeriği 
genelde ortalama 10-20 ppm olmakla birlikte ABD'nin Batı bölgeleri ve Akdeniz'den 
Kazakistan'a kadar uzanan yörede yüksek konsantrasyonlarda bulunmaktadır. Deniz suyunda 
0,5-9,6 ppm, tatlı sularda ise 0,01 – 1,5 ppm aralığındadır. Yüksek konsantrasyonda ve 
ekonomik boyutlardaki bor yatakları, borun oksijen ile bağlanmış bileşikleri olarak daha çok 

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
16
Türkiye ve ABD'nin kurak, volkanik ve hidrotermal aktivitesi olan bölgelerinde 
bulunmaktadır.  
2.2. Bor Mineralleri 
2.2.1. Kristal Suyu İçeren Boratlar 
Kernit 
(razorit) 
  :Na
2
B
4
0
7
.4H
2
O 
Tinkalkonit 
  :Na
2
B
4
0
7
.5H
2
O 
Boraks 
(Tinkal) 
  :Na
2
B
4
0
7
.10H
2
O 
Sborgit 
   :NaB
5
0
8
.5H
2
O 
Eakwrit   
 
 
:Na
4
B
10
0
17
.7H
2
O 
Probertit 
   :NaCaB
5
0
9
.5H
2
O 
Üleksit 
   :NaCaB
5
0
9
.8H
2
O 
Nobleit 
   :CaB
6
O
10
.4H
2
O 
Gowerit 
   :CaB
6
O
10
.5H
2
O 
Florovit 
   :CaB
2
O
4
.4H
2
O 
Kolemanit 
  :Ca
2
B
6
O
11
.5H
2
O 
Meyerhofferit 
  :Ca
2
B
6
O
11
.7H
2
O 
İnyoit 
   :Ca
2
B
6
O
11
.13H
2
O 
Preseit (pandermit) 
 
:Ca
4
B
10
O
19
.7H
2
O 
Tercit 
   :Ca
4
B
10
O
19
.20H
2
O 
Ginorit 
   :Ca
2
B
14
O
23
.8H
2
O 
Pinnoit 
   :MgB
2
O
4
.3H
2
O 
Kaliborit 
   :K
2
Mg
4
B
24
O
41
.19H
2
O 
Kurnakavit (Inderit) 
 
:Mg
2
B
6
O
11
.15H
2
O 
Predorazhenskit 
  :Mg
6
B
22
O
39
.9H
2
O 
Hidroborasit 
  :CaMgB
6
O
11
.6H
2
O 
İnderborit   :CaMgB
6
O
11
.11H
2
O 
Larderellit 
  :NH
4
 B
5
O
8
.2H
2
O 
Ammonioborit 
  :(NH
4
)
3
B
15
O
24
.8H
2
O 
Veatçit 
   :Sr
4
B
22
O
37
.7H
2
O 
2.2.2. Bileşik Boratlar (Hidroksil ve/veya Diğer Tuzlar ile) 
Teepleit 
   :Na
2
Cl BO
2
.2H
2
O 
Bandilit 
   :CuClBO
2
.2H
2
O 
Hilgardit 
   :Ca
2
Cl[B
5
O
9
]H
2
O 
Borasit   
 
 
:Mg
3
B
7
O
13
Cl 
Fluoborit   :Mg
3
BO
3
F
3
 
Hambergit 
  :Be
4
B
2
O
7
.H
2
O 
Suseksit 
   :Mn
2
B
2
O
5
.H
2
O 
Szaybelit   :Mg
2
B
2
O
5
.H
2
O 
Roveit 
   :Ca
2
Mn
2
B
4
O
10
.3H
2
O 
Seamanit   :Mn
3
PO
4
BO
3
.3H
2
O 
Viserit 
   :Mn
4
B
2
O
5
(OH,Cl) 
4
 
Lüneburgit 
  :Mg
3
(PO
4
)
2
B
2
O
3
.8H
2
O 

---