Dokuzuncu Kalkınma Planı Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
9
YÖNETİCİ ÖZETİ
Maden ürünlerinin diğer sektörleri besleyen temel girdi olarak önemli bir rol oynaması
sebebiyle ülkelerin ekonomik kalkınmalarında madenler son derece önemli bir yere sahiptir.
Gelişmiş ülkelerde sahip olunan maden kaynaklarıyla bu kaynakların
ülke ekonomisine
kazandırılması ve değerlendirilmesi arasında doğrudan bir ilişki mevcuttur.
Coğrafya itibariyle dünyanın son derece stratejik bölgesinde olan ülkemizde çok çeşitli
madenler bulunmaktadır. Bu madenler içerisinde rezerv ve üretim kapasitesi bakımından
dünyada söz sahibi olduğumuz en önemli madenimiz bor cevherleri olup ülkemiz dünya bor
rezervinin %72’sine sahiptir.
Bor madenleri, 2172 Sayılı Kanunla Devlet eliyle işletilecek madenler kapsamına
alınmış olup 2840 Sayılı Kanun ve 3213 sayılı Maden Kanununa
ek ve değişiklik getiren
5177 sayılı Kanunun 49. maddesine istinaden Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü
tarafından işletilmekte, üretilmekte ve pazarlanmaktadır.
Eti Maden İşletmelerinin bor mineralleri ve rafine bor ürünleri üretimi konusunda
sürdürdüğü çalışmalar
sonucunda; 2005 yılında konsantre bor ürünleri üretimi 2002 yılına
göre %43 artırılarak 1.953.000 ton, rafine bor ürünleri üretimi ise 2002 yılına göre %112
artırılarak 923.000 ton olarak gerçekleştirilmiştir.
Eti Maden İşletmelerinin dünya bor pazarındaki aktif ve etkin faaliyetleri sonucunda,
2005 yılında, yurt dışı rafine bor satış miktarı, 2002 yılına göre %96 artarak 803.000 ton, yurt
dışı rafine bor satış gelirleri ise 2002 yılına göre %99 artarak 241 milyon ABD$’ı olmuştur.
2005 yılında 299
milyon ABD$’ı ihracat olmak üzere bor ürünleri toplam satış geliri 322
milyon ABD$’ı olup, bu değer 2002 yılına göre %60’lık bir artışı ifade etmektedir. Ülkemizin
2005 yılı itibariyle bor ürünleri satış geliri, mevcut dünya bor pazarının %36’sına, bor
ürünleri satış miktarı ise %38’ine karşılık gelmektedir.
Eti Maden İşletmeleri, günümüzde yaklaşık 1 milyar ABD$’ı olan dünya bor pazarının
%50’sine hakim olmak için ihracatını önümüzdeki 5 yıl içerisinde 500 milyon ABD$’ına
yükseltmeyi hedeflemiştir. Bu bağlamda, dünya bor pazarındaki payını arttırabilmek ve
küçük tüketiciye daha etkili ve ekonomik şekilde ulaşarak hizmet verebilmek amacıyla
pazarlama ve dağıtım ağını yaygınlaştırmakta, rafine bor ürünleri üretimini arttırmak için
başlatmış olduğu yeni yatırımları aralıksız sürdürmektedir.
Son dönemde Uzak Doğu’daki bor ürünleri pazarının
büyüme göstermesi, Eti Maden
İşletmelerinin bu bölgede de pazarlama organizasyonu yapılanma çalışmalarına hız vermesine
Dokuzuncu Kalkınma Planı Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
10
neden olmuştur. Bu çerçevede, uzak doğu pazarına yapılacak bor ürünleri satışlarının
hedeflere uygun olarak gerçekleştirilmesini teminen Çin’de pazarlama şirketi kurulmasına
karar verilmiş olup çalışmalar sürdürülmektedir. Ayrıca Eti Maden İşletmelerinin
pazarlama
organizasyonunu genişletme çalışmaları kapsamında 2005 yılında Rusya’da da bir pazarlama
şirketi kurulmuştur.
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün kendi öz kaynaklarını kullanarak rafine bor
ürünleri üretim kapasitesini yükseltmek amacıyla başlattığı yeni yatırımlar kapsamında,
Eskişehir/Kırka’da 160.000 ton/yıl kapasiteli III. Bor Türevleri Tesisi, Kütahya/Emet’te
100.000 ton/yıl kapasiteli Borik Asit Tesisi ve Balıkesir/Bandırma’da 240.000 ton/yıl
kapasiteli Sülfürik Asit Tesisi yatırımları tamamlanmış olup tesislerde
üretim faaliyetleri
sürdürülmektedir.
Halen devam etmekte olup 2005 ve sonraki yıllarda tamamlanması planlanan bazı
önemli yatırımlar ise; Bigadiç II. Bor Öğütme Tesisi, Bigadiç Konsantratör Tesisi Kapasite
Artırımı, Emet Borik Asit Tesisi Tevsii, Kırka IV.Boraks Pentahidrat Tesisi ile Bandırma Bor
Oksit
Üretim Tesisi, Bandırma Sodyum Perborat Tesisi Tevsii ve Bandırma Boraks
Dekahidrat Tesisi Tevsii projeleridir.
Eti Maden İşletmeleri tarafından konsantre ve rafine bor üretim kapasitesini artırmaya
yönelik olarak 1980 yılından 2005 yılı sonuna kadar yaklaşık 700 milyon ABD$’ı tutarında
yatırım yapılmış olup yatırımına başlanan 150 milyon ABD$’ı tutarındaki yeni tesisler ile
birlikte bor yatırımlarının toplam tutarı, yaklaşık 850 milyon ABD$’ı olacaktır.
Gerçekleştirilecek yatırımlarla halen 831.000 ton/yıl olan rafine bor ürünleri üretim kapasitesi
önümüzdeki yıllarda %80 artırılarak 1.499.000 ton/yıl değerine ulaşacaktır.
Sonuç olarak Eti Maden İşletmelerince; ülkemiz için
kaynak sağlama ilke ve azmi
doğrultusunda uygulanmakta olan yatırım politikalarına paralel olarak; maliyetleri artıran
pahalı yatırımlar yerine, mevcut alt yapı kullanılarak düşük maliyetli yeni yatırımlar ve tevsii
yatırımlar yapmak, ülkemiz adına minimum harcama ile maksimum fayda sağlamak, Ar-Ge
faaliyetleri ile yeni üretim metotları ve
bor teknolojileri geliştirmek, bor’un kullanıldığı yeni
alanlar ve yeni ürünler geliştirmek suretiyle bor pazarını genişletmek, rafine bor ürünleri
üretim kapasitesini artırmak, katma değeri yüksek yeni bor ürünleri üretmek, ilkeli ve doğru
pazarlama ve pazar araştırması politikası ile ihracatı önümüzdeki 5 yıl içerisinde 500
milyon
ABD$’ına yükseltmek, yurt içi bor pazarında potansiyel sektörlerde bor tüketimini (çimento,
seramik, demir-çelik, tarım ve ahşap koruma)
teşvik ederek yurt içi bor tüketimini artırmak,