*dipnotlar yazıda nerede kullanılmışsa oraya parantez içinde yapıştırılmıştır

***************************************************

Bir yıldönümü değerlendirmesi

Altı mücadele yılını geride bırakmış bulunuyoruz. Bu altı yıl içinde yeryüzü büyük sarsıntılara sahne oldu.

'80'lerin sonunda uluslararası gericilik dalgası

1987 yılı, EKİM’in siyasal yaşama doğduğu bu kritik yıl, Türkiye’de yeni bir siyasal canlanmanın, uluslararası planda ise siyasal yapı ve ilişkilerde köklü bir altüst oluşun başlangıcını işaretler. Gorbaçov’un 70. yıl konuşması, bu konuşmada temel öğeleri ortaya konulan “yeni düşünce”, hızlı bir biçimde büyüyen bir uluslararası gericilik dalgasının startını oluşturdu. Bilindiği gibi bu, Doğu Avrupa’daki rejimlerin yıkılışına, Sovyetler Birliği’nin dağılmasına gidip vardı.

Uluslararası ilişkilerde büyük sarsıntılar ve temelli değişmeler yaratan bu gelişmeler, dünya gericiliğine görülmemiş bir kuvvet kazandırdı. Devrim ve sosyalizm fikrine ve ideallerine karşı ideolojik bir haçlı seferi yürütüldü. Devrimci mücadele odaklarını boğmak, etkisizleştirmek, ehlileştirip denetim altına almak için dünya gericiliği elbirliği halinde seferber oldu. Gerici burjuva düşünce ve değerler kutsandı, kapitalist düzenin ebediliği, dolayısıyla “tarihin sonu” ilan edildi. ‘80’li yılların sonunda yoğunlaşan ve 1990 yılında doruğuna varan sersemletici bir propaganda saldırısıyla, yeryüzünün dörtbir yanında insanların beynine bir evrensel işbirliği, barış ve istikrar döneminin başladığı yalanı şırınga edildi.

Sağlanan başarı bir an için gerçekten baş döndürücüydü. Ekim Devrimi’yle başlayan ilk büyük devrimci dalganın yarattığı hemen tüm mevzileri yokeden kapitalist gericilik dünyası, 20. yüzyılın son on yılına politik ve moral gücünün doruğunda giriyor görünüyordu.(266)

Bugün herşey ne kadar farklı!

Aradan henüz yalnızca üç yıl geçti. Bugün herşey ne kadar farklı! Fark dünya gericiliğinin politik gücünde değil; bu güç hala korunuyor. Fakat moral üstünlük tuzla buz olmuş durumda.

1991 yılına Körfez savaşıyla girildi ve bu olay bir ilk örnek olarak sarsıcı bir biçimde gösterdi ki, dünya gerçekte tam bir istikrarsızlık ve düzensizlikler dönemine girmiştir. Bir müdahaleler, savaşlar, emperyalist haydutluklar dönemine, tek kelimeyle bir barbarlık dönemine girilmiştir. Şu son bir kaç yıl içinde yaşanan ve halklara büyük yıkımlar ve acılar yaşatan sayısız olay ise bu konuda hiçbir kuşku ve tartışmaya yer bırakmadı. Evrensel bir işbirliği, barış, istikrar ve refah dönemi üzerine kurulu muazzam yalan propaganda çöktü. Kendisini sınırlayan tüm engellerden kurtulan emperyalist gericiliğin insanlığı barbarlığa sürüklediği bugün, hızlanan olaylar sayesinde gitgide daha çok insan tarafından kavranıyor. Bugünün kapitalist dünyası çok yönlü bunalımlar, gerici rekabet ve çatışmalar, savaşlar ve ulusal boğazlaşmalar, emperyalist haydutluk ve klasik sömürgeciliğe dönüş ve daha sayısız kötülük ile karakterize olmaktadır.

Kapitalizmin nimetlerine yeniden kavuştukları yalanlarıyla bir ölçüde sersemletilen Doğu Avrupa halklarının "eskiye özlem" duymaları için dört yıldan az bir zaman yetti. Düşünün ki, bu Polonya’da bile böyle! O Polonya ki, gericilik geleneksel olarak güçlüdür, katolik kilisesinin manevi koruması altındadır ve “model ülke” olarak uluslararası finans merkezlerinin mali kayırmasına mazhardır.

“Refah devleti” tarih oldu

Kapitalist “refahın kalesi” Batı Avrupa’da “refah devleti” çoktan tarih oldu. Muazzam zenginliklerin biriktiği bu ülkelerde, gündelik geçimini sağlayan işini kaybetmek milyonlarca işçinin korkulu rüyası haline gelmiştir. “Sosyal devlet”in onlarca yıllık mücadeleyle yaratılmış “sosyal” yönü, istisnasız tüm ülkelerde sistematik bir saldırıyla günbegün budanıyor. Bu ülkelerin yaşamında işsizliğin ve yoksulluğun yaygınlaşmasına militarizm ve neo-faşist akımın güçlenmesi eşlik ediyor. Siyasal yaşam sürekli bir bunalım ve kokuşmuşluk içinde. Rüşvet, yolsuzluk, skandallar, devletle mafyanın içiçeliği, bütün bunlar artık yalnızca İtalya’nın değil fakat istisnasız tüm Avrupa’nın bugünkü siyasal yaşamına damgasını vuruyor. ABD ve Japonya’da durum daha da beter.

Tekellerin kapsamlı iktisadi ve politik saldırısına karşı, başta Almanya ve İtalya olmak üzere, bazı Avrupa ülkelerinde son zamanlarda gelişen ve yer yer politik biçimler kazanan geniş katılımlı bir işçi hareketi var. Halihazırda politik bir önderlikten yoksun bu hareketin kendi gelişmesi içinde nereye varacağı, hangi yeni biçimleri kazanacağı ve hangi mecralara akacağı henüz belli olmamakla birlikte, uzun durgunluk yıllarının ardından Avrupa işçi hareketindeki bu gelişme, son dönemin en dikkate değer yeni olaylarından biridir. Bunun Avrupa’daki(267)küçük devrimci çevreler için hangi olanakları yaratacağını da aynı şekilde zaman gösterecektir.

“Sömürgeciliğin rönesansı”!

Kendi iç çelişki ve çatışmaları günbegün keskinleşen ve kendi içinde kutuplaşan emperyalist dünyanın, yine de halihazırda elbirliği halinde ve belli bir başarıyla izledikleri iki önemli politika var. İlki üçüncü dünya ülkelerinin içişlerine kaba askeri müdahalelerdir. Emperyalizmin borazanı New York Times açık açık bunu “sömürgeciliğin rönesansı” olarak selamlıyor. Kendini yönetmede başarısızlığı açığa çıkmış ülkelerin yönetiminin 5-10 yıl için, hatta gerekirse 40-50 yıl için doğrudan üstlenilmesini savunabiliyor. Emperyalist devletler koalisyonu “insani yardım”, “barış”, “istikrarı yeniden kurma”, “iç savaşı engelleme” adı altında klasik sömürgeciliği hortlatmış bulunmaktadırlar. Somali işgal edilmiştir ve halkı sürekli katledilmektedir. Haiti’de Birleşmiş Milletler örtüsü altında yönetime fiilen el konulmak istenmektedir. Kamboçya ve Bosna-Hersek’de fiili durum sürmektedir. Sudan ve Angola ise müdahalenin sıradaki adaylarıdır. Gerçekten de, ezilen ulusların savaş sonrasını izleyen muazzam devrimci başkaldırılarıyla tarihe gömülen klasik sömürgeciliğin, en arsız argümanlar eşliğinde bir “yeniden doğuşu”dur bu.

Emperyalist gericiliğin elbirliği ile uyguladığı öteki ortak politika ise, yeryüzündeki tüm mücadele odaklarını ezmek ya da etkisizleştirerek denetim altına almak, sorunlara sistem içi çözümler dayatmaktır. 1987 yılından beri emperyalist dünyanın bu doğrultuda önemli bir mesafe katettiği bir gerçektir. Güney Afrika, Nikaragua, El Salvador, Kamboçya ve son olarak da Filistin, bu operasyonların başarıyla gerçekleştirildikleri başlıca alanlar oldular. Küba, Peru, Filipinler ve Kürdistan ise bugün kuşatmanın sürdüğü başlıca devrimci mücadele odakları durumundadırlar. Küba kuşatmayla yıldırılarak teslimiyete zorlanmak, Peru’daki silahlı direniş ezilmek, Filipinler’deki ise ehlileştirilerek düzen içine alınmak isteniyor. Kürdistan’da tüm bu politikalar bir arada izleniyor. Bir yandan PKK önderliğindeki direnişin ezilmesi için Türk devletine her türlü destek sunuluyor, öte yandan buna paralel olarak Kürt sorununu denetim altına almak, Kürt hareketini sistem içi bir çözüme zorlamak, olanaklıysa bu doğrultuda PKK’yı ehlileştirmek stratejisi izleniyor. Filistin sorununda yaşanan son gelişmeler emperyalizm için gerçekten önemli bir başarı oldu. Bu başarının onu Kürt sorununun sistem içi çözümü için her zamankinden çok daha fazla umutlandırdığı kesindir.

Dünya devrimci hareketi

Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa’daki gelişmelerin yarattığı sarsıntıyı derinden yaşayan dünya devrimci hareketi, bugün halen belli bir kargaşa ve büyük bir dağınıklık içindedir. Gerçi olayların sarsıntısı bir ölçüde atlatılmış(268)bulunuluyor. Bir çok ülkede partiler ve örgütler kendilerini yeniden mücadele görevlerine yoğunlaştırmış durumdalar. Fakat yaşanan sarsıntının bazı parti ve örgütlere büyük kan kaybettirdiği, daha da kötüsü, halen içinden çıkılamayan bir ideolojik kargaşanın içine ittiği de bir gerçektir. İlişkilerdeki zayıflık, diyalogsuzluk, geçmiş gruplaşmalardan gelen ve tam aşılamayan koşullanmaların yolaçtığı sınırlanmalar, bu kargaşanın içinden çıkışı iyice güçleştiriyor.

Son 30 yılın değişik sol akımları içinde yer alan bir çok parti ve grup, ileriye doğru devrimci bir yenilenme dinamizminden yoksun görünüyor. Dünya gericiliğinin ideolojik-politik basıncı, uluslararası sol hareketteki sağcı eğilime büyük bir kuvvet kazandırmış bulunuyor. Sağ reformist bir içerik taşıyan Pyongyang Bildirisi’nin neredeyse 200 sol parti ve örgüt tarafından imzalanmış olması bunun bir kanıtıdır. Dün revizyonizme karşı dogmatik-doktriner bir çizgide duruyor görünen bir kısım parti ve örgütler, şimdilerde modern revizyonist partilerin boşalttığı reformist kanala gitgide daha belirgin bir biçimde yerleşiyorlar.

Latin Amerika gerilla hareketlerinin bir kısmı, El Salvador örneğinde olduğu gibi, düzen içinde ehlileşmenin en utanç verici örneklerini sergiliyorlar. Devrimci silahlı direnişi sürdürmekte ısrarlı görünen hareketler ise, Filipinler örneğinde olduğu gibi, çok yönlü bir kuşatmayla uzlaşmaya ve ehlileşmeye zorlanıyorlar. Silahlı direnişte ısrar eden devrimci partileri ezmek içinse, Peru örneğinde olduğu gibi, bizzat CIA ve Pentagon merkezlerinde hazırlanan planlar uygulanıyor ve en iğrenç yöntemler kullanılıyor.

Dünya gericiliğinin devrimci mücadele odaklarını etkisizleştirmek için stratejik bir perspektif ve geniş çaplı bir plan çerçevesinde izlediği saldırı çizgisi, dünya devrimci hareketinin uluslararası ilişkilerindeki zayıflık nedeniyle, hedeflenen sonuçlara daha kolay ulaşabiliyor. Bugün bu ilişkiler henüz çok sınırlıdır ve Latin Amerika örneğinde görüldüğü gibi henüz daha çok bölgesel düzeydedir ve kurumsallaşmış da değildir.

Oysa devrimci parti ve örgütler arasında enternasyonal ilişkiler ve devrimci enternasyonal dayanışma bugün her zamankinden daha önemli, acil ve yaşamsaldır. Birleştirici bir odağın olmadığı bugünkü koşullarda, bu alanda mesafe almak, ancak her devrimci parti ve örgütün bu tür ilişkiler için kendi cephesinden geniş bir inisiyatif ve çaba göstermesiyle olanaklıdır.

"Orta Asya’ya dair hayallerden Ön Asya’nın katı gerçeklerine"

Türk burjuvazisi devrimci gelişmeye karşı topyekün saldırısını ‘80’lerin sonunda değil daha başında, 12 Eylül darbesiyle başlattı. Devrimci örgütlü harekete tahribatı ölçülemez bir darbe vurmayı başarmakla birlikte, yığınların devrimci mücadelesini besleyen hiçbir temel sorunu çözemedi. ‘80’li yılların sonuna gelindiğinde sermaye düzeni, kendi kronikleşmiş çözümsüz sorunlarının yanısıra, sürekli güçlenen bir Kürt özgürlük hareketi ve politik bir kimlik kazanmayı henüz başaramamış olsa da yaygın bir işçi hareketi ile yüzyüzeydi.

Doğu Avrupa’daki gelişmelerin dünya gericiliğinin ideolojik saldırı cepha(269)nesine kattığı tüm olanaklardan Türk burjuvazisi de kendi payına en iyi biçimde yararlanmaya çalıştı. Ne var ki, bu çaba kitle hareketinin kapsamını, hızını ve etkisini bir ölçüde sınırlasa da, varlığını ve gelişme eğilimini ortadan kaldıramadı.

Körfez savaşının Ortadoğu’nun yerleşik statükosunda yarattığı sarsıntının yanısıra Sovyetler Birliği ve Yugoslavya’nın dağılışının ortaya çıkardığı yeni “Türk-İslam dünyası”, Türk burjuvazisinin emperyalist heveslerini görülmemiş düzeyde kamçıladı. Burjuvazi bunu ülke içinde bir ideolojik saldırıya çevirdi. Yığınlara kendini "Adriyatik’ten Çin Seddi’ne Türklük dünyası"nın lideri olarak sundu. İlginç olan, "emperyalist Türkiye" tahlilleri modası ile, bu propagandaya devrimci olmak iddiasındaki bazı sol çevrelerden verilen objektif destekti.

Komünistler bu modanın ölçüyü kaçırdığı bir evrede devrimci hareketi uyardılar. Görüntü ve Gerçek başlıklı başyazıda, Türk burjuvazisinin bu çabası, "Dikkatleri iç sorunlardan dış sorunlara, Türkiye'nin katı gerçeklerinden Orta Asya'ya ilişkin hayallere''kaydırmak, "iç sorunları geniş uluslararası olanaklarla çözmek fırsatı doğduğu havası" yaratmak olarak nitelendi ve devrimcilere şu çağrı yapıldı: "Bu durumda devrimcilerin görevi, ‘Emperyalist Türkiye’ üzerinde sözde teorik açılımlarla burjuvazinin tüm propaganda olanaklarıyla özel bir çaba göstererek şişirdiği balona hava üflemek değil, onun gerçek çapını, tarihsel güçsüzlüğünü, güncel açmazlarını, çaresizliğini yığınlar nezdinde açığa çıkarmak olmalıdır. Dikkatleri dış sorunlardan iç sorunlara, Orta Asya'ya dair hayallerden Ön Asya'nın katı gerçeklerine çekmek olmalıdır." (Solda Tasfıyeciliğin Yeni Dönemi, s.134-135, Eksen Yayıncılık).

Bugün, dünkü "emperyalist Türkiye" modasının izleyicileri de içinde, artık herkes Türk burjuvazisinin dış politika çizgisinin Balkanlar’da, Kafkaslar’da ve Orta Asya’da uğradığı utanç verici hezimeti tartışıp yazıyor. Ne var ki bu, bugün artık devletin bile en yetkili ağızlardan itiraf etmek zorunda kaldığı çıplak bir gerçek halini almıştır.

Ulusal özgürlük mücadelesi ve sınıf hareketi

Türk burjuvazisi dışarıdaki hezimetini itiraf etmiş ve şimdi artık "Ön Asya’nın katı gerçekleri"yle başbaşa kalmış bulunmaktadır. Bu katı gerçeklerin altyapısını oluşturan ve birkaç on yılın çözümsüz mirası olan iktisadi ve sosyal sorunları geçiyoruz. Siyasal planda ise, Türk burjuvazisi bugün, artık gerçek bir kuvvet olan Kürt özgürlük mücadelesi ve politikleşme sancısı çeken bir işçi sınıfı hareketi ile yüzyüzedir. İlkinde sosyal kuvvetler politik kuvvetlerle birleşmiş, hareket politik önderliğini bulmuştur. İkincisinde bu hala sürmekte olan temel bir zaaftır. İşçi sınıfı hareketi henüz politikleşememiştir ve politik sınıf önderliğine kavuşamamıştır. Bu durum, çözümsüzlük içinde debelenen Türk burjuvazisinin halihazırdaki en büyük şansı ve avantajıdır. İliklerine kadar çürümüş, kokuşmuş ve generaller ile polis şeflerinin yönettiği bir kontrgerilla cumhuriyetine dönüşmüş devlet ve düzen, yazık ki(270)bu sayede ayakta duruyor.

Sivas katliamına gösterilen politik kitle tepkisi ile kamu çalışanlarının yaz eylemleri, işçi sınıfı önderliğine bugünden hazır önemli bir mücadele potansiyelinin göstergeleri oldular. Küçük-burjuvazinin alt katmanlarından ve yarı proleter kitlelerden oluşan bu potansiyel, sermaye düzenine ve devletine karşı mücadelenin aktif bir kuvveti olabileceğini bir kez daha göstermiş bulunuyor. Fakat aynı yaz döneminde kendi de yeni bir evreye geçişin önemli işaretlerini vermiş bulunmakla birlikte, işçi sınıfı hareketi henüz militan politik mücadele alanına sıçrayamamıştır. Bu, Türkiye’deki devrimci siyasal mücadelenin en temel zaafı durumundadır. Devrimci öncü partinin yaratılması ile birlikte çözücü halka bu zaafın aşılmasıdır.

Tüm dikkatler, tüm devrimci çaba, bu halkada yoğunlaştırılmalı, sınıf hareketinin politik mecraya sıçraması için ne gerekiyorsa o yapılmalıdır. Devrim mücadelesinde mesafe katetmenin ve Kürt özgürlük mücadelesinin devrimci bir mecrada kalmasını güvencelemenin bundan başka yolu yoktur. Komünistler olarak sayısız kez yineledik: Türkiye işçi sınıfı ve emekçi hareketinden ihtiyaç duyduğu desteği bulamayacak bir Kürt özgürlük hareketi, eninde sonunda bunu kendi mülk sahibi sınıflarından almaya çalışacaktır. Bu ise onu uzun vadede sistem içi bir çözüme sürükleyecektir. Koşullarda ve konumlanışlardaki tüm temel farklılıklara rağmen, Filistin Hareketinin bügünkü akibeti bu konuda en taze bir uyarıcı örnek durumundadır.

Sendikal hareket bugün işçi sınıfının içinde hapsedildiği bir cenderedir. Bu parçalanmadan sınıf hareketinin bağımsız bir politik kuvvet kazanabileceğini ummak bir ham hayaldir. Şu günlerde Şubeler Platformu üzerinden güç kazanan hayallere bu açıdan dikkat çekilmelidir. Şubeler Platformu sınıf hareketine devrimci bir politik müdahale yapabilme yeteneğinde olmak bir yana, bizzat böyle bir müdahalenin önünde yeni bir engeldir. Son yılların tüm deneyimi de bunu kanıtlamaktadır. Bu müdahale bir politik önderlik ve faaliyet sorunudur. Müdahale alanı sendikal platformlar değil, doğrudan işçi kitleleridir, fabrikalardır.

Her zaman işin kolayına kaçan, kolaydan güç olmaya ve yol almaya fazlasıyla eğilimli olan devrimci-demokrat hareketin Şubeler Platformu üzerinden yaydığı hayallerle mücadele, bugün sınıf hareketinin politik ve örgütsel gelişmesinde mesafe alma mücadelesinin ayrılmaz bir parçasıdır.

Türkiye sol hareketi: Perspektif yoksunluğu

Bugün büyük bir bölümüyle artık "demokrat"laşmış bulunan devrimci-demokrat hareket üzerine çok fazla bir şey söylemek ihtiyacı duymuyoruz. 1 Mayıs’ı izleyen kitle hareketliliğinin bazı devrimci gruplara belli bir pratik canlılık kazandırdığı bir gerçektir. Fakat bu pratik faaliyette stratejik bir perspektif yoktur. Vaziyeti kurtarmak, günübirlik politika ve başarı egemen yöndür. Çalışmada perspektifsizliğe en iyi kanıt sola bugün bir bütün olarak egemen durumda olan teorik ilgisizlik, "teoriye karşı tam bir umursamazlık" tutumudur.(271)

Devrimci saflarda iç ideolojik mücadelenin yokluğu, her grubun bir ötekini rahatsız etmekten özenle kaçınması, bu "umursamazlığın" bir başka yansımasıdır. Ne var ki bu tür bir ilgisizlik ve umursamazlık, her zaman, politik çalışmada kendiliğindenciliğin ve dar pratikçiliğin, örgütsel alanda şekilsizliğin klasik göstergeleri olagelmişlerdir.

Bugün Türkiye devrimci hareketinde gitgide daha belirgin hale gelen bir başka davranış çizgisi ile yüzyüzeyiz. Bazı eski devrimci gruplar, bir zamandır Marksizm-Leninizm'in temel ilkeleri ve "basit teorik gerçekler"ini kabul ile en pespaye bir reformist politika pratiğini birarada götürüyorlar. Klasik oportünizmin Kautsky’den miras bu davranış çizgisinin iç yüzünü sergilemekte geç bile kalınmıştır.

"EKİM’in Yeni Dönemi"

“EKİM bir dönemi geride bırakmış bulunmaktadır”. Olağanüstü Konferansı izleyen günlerde yayınlanan EKİM'in Yeni Dönemi başlıklı başyazı bu cümleyle başlamaktaydı. EKİM, bir dönemi geride bırakmıştır, aradan geçen 9 aylık dönem bunu fazlasıyla doğrulamıştır. EKİM, önüne yalnızca önünde uzanan yolu kazanmak değil, geride bıraktığı “kayıp” iki yılı da telafi etme görevi koymuştu. Mayıs ayı ortalarında gelişen ve örgüte genel bir darbe vurmayı amaçlayan kapsamlı polis saldırısını boşa çıkarma başarısının bedeli olan birkaç aylık zaman kaybına rağmen, örgüt beş yılda atılamayan bir takım adımları bu kısa zamana sığdırmayı başarabilmiştir. İl örgütlenmeleri yeniden yapılandırılmış, teknik altyapı sorunu çözülmüş, Ekim'in periyodu 15 güne indirilmiş, 9 ay içerisinde dağıtım sayısı dörde katlanmış ve politik faaliyet kapasitesinde belirgin bir gelişme kaydedilmiştir.

Bu süreç içinde hareketin ideolojik birliği daha ileri bir düzeyde yeniden kurulmuş ve pekiştirilmiştir. Bu hiç de yetersizliklerimizi ve kusurlarımızı artık esas olarak geride bıraktığımız anlamına gelmiyor. Bunlar bir dizi alanda hala sürmekte, varlığını korumaktadır. Fakat Ekim'in hemen her sayısında döne döne bunlar işlenmekte, tartışılmakta ve eleştirilmektedir. Bu nedenle onları yeniden bu dar alana sıkıştırmaya kalkmak gereksizdir.

Bununla birlikte EKİM’in asıl yetersizliğine burada işaret etmek durumundayız. Politik ve örgütsel gelişme süreçlerinde katedilen mesafenin kendi içinde ele alındığında taşıdığı önem ne olursa olsun, EKİM’in partileşme süreci halihazırda son derece yavaş seyretmektedir.

“EKİM, Türkiye devrimci hareketinin yeni bir mezhebi değil, parti öncesi bir örgüt ve bir parti inşa hareketidir. Bu konum ve nitelik, onun görev ve sorumluluklarının kapsamını da vermektedir.“(EKİM’in Yeni Dönemi)

Komünistlerin şaşmadan hep vurguladıkları gibi, partileşme herşeyden önce, sağlam bir marksist-leninist teorik temel, bu temel üzerinde belirecek net bir ideolojik kimlik ve bunların süzülmüş özlü bir ifadesinden başka bir şey olmayacak olan program demektir. Bu, “partileşme sürecinin esas ve tayin edici halkasıdır.”(272)

Kaybedilen iki yılın örgütsel cephede yarattığı sorunların ve tahribatın üstesinden gelmek çabası, bu tayin edici alandaki gelişmeyi bir hayli kesintiye uğratmış bulunuyor. Şimdi hareketimiz Olağanüstü Konferans sonrasına sığdırdığı politik ve örgütsel gelişme atılımını, eksikliği gitgide daha çok hissedilen bu temel alanda bundan böyle kesintiye uğramaması gereken adımlarla tamamlamak sorumluluğuyla yüzyüzedir.

"Komünistlerin kıvancı" ve yeni adımlara hazırlık

Ekim elinizdeki 82. sayısıyla birlikte altı yıllık düzenli illegal yayın yaşamını geride bırakmış oluyor. 63. sayıya kadar aylık periyodlarla çıkan Ekim, EKİM Olağanüstü Konferansı’nı izleyen 1 Ocak 1993 tarihli 64. sayısından itibaren ise 15 günlük düzenli periyodlar halinde yayın yaşamını sürdürdü.

Polis rejimi koşullarında ve tasfiyeci legalizmin genel bir eğilim olarak sola hakim olduğu bir dönemde, illegal bir yayın organını altı yıl boyunca tek sayı bile aksatmadan çıkarma başarısının önemi ortadadır. Ekim, yayın yaşamına başlarken, ihtilalci bir ideolojik perspektifin ürünü olarak verdiği söze tüm iç ve dış güçlükleri yenerek, yaratılan engelleri çiğneyip aşarak sadık kalmıştır. "İhtilalci bir proletarya hareketinin ve sınıf örgütünün gelişim ekseni olmak hedefiyle”, illegal yayın yaşamını ısrarla sürdürmüştür. Zor olanı seçmiş, zoru başarmıştır.

Komünistler olarak kaynağı tümüyle ideolojik olan bu başarıdan kıvanç duyuyoruz.

Şimdi yeni bir sınavla karşı karşıyayız. Ekim şimdi yeni bir sınava hazırlanıyor. Türkiye devrimci hareketinin şimdiye kadarki pratiğinde değişmeyen bir kural var. Her legal siyasal yayın girişimi, varsa eğer illegal olanın tasfiye edilmesiyle sonuçlanmıştır. En iyi durumda, illegal olan işlevini yitirmiş, göstermelik hale gelmiş, yasak savma kabilinden çıkartılmıştır. Komünistler bugün artık "illegal bir siyasal yayın organını hiçbir biçimde zayıflatmaksızın ya da ikinci plana düşürmeksizin legal bir yayının nasıl çıkarılabileceğini” (MK iç yazışmaları, Ağustos ‘93) göstermek sorumluluğu ile yüzyüzedirler. Bir Merkez Yayın Organı olarak Ekim, zayıflamak bir yana, gerek içerik gerekse de biçim olarak daha kaliteli bir yayın çizgisine oturmak, yeri doldurulamaz olan işlevini güçlenerek sürdürmek sorumluluğuyla yüzyüzedir.

İdeolojik-politik perspektiflerine tutarlılıkla bağlı kaldıkları sürece, önlerine çıkacak güçlükler ve omuzlarına binecek yeni yükler ne olursa olsun, komünistler bu sınavdan da başarıyla çıkacaklardır. Bundan kuşku duyulmamalıdır.

Ekim 1 Ekim '93(273)

**************************************************

'94 Dönemeci

'93 yılını hareketimiz için bir yeni dönemin başlangıcı ilan etmiştik. Aradan geçen bir yıl, tasfiyeci tahribatla gelişme süreçlerimizin zaafa uğratıldığı bir dönemin gerçekten geride bırakıldığını, EKİM'in yeni bir dinamik gelişme dönemine girdiğini dost-düşman herkese yeterli açıklıkta göstermiş bulunmaktadır.

Şimdi yeni bir yılın başındayız. Önümüzde '94 yılı uzanıyor ve biz onu buradan hareketimiz için bir dönemeç yılı ilan ediyoruz. Ne anlamda? Yanıtı bir yıl önceki "Ekim'in Yeni Dönemi"nden aktarıyoruz:

"EKİM "in çıkışı gerçek bir iddia ve özgüvene dayalı idi. O kendisini I. Genel Konferansa ulaştıran ilk büyük gelişme atılımını buna borçluydu. Cüret etmiş ve başarmıştı. Buna gücü yetmeyenleri geride bırakarak ve dönüp bir an bile geriye bakmayarak... Şimdi EKİM yeniden, bu kez bizi partiye ulaştıracak bir perspektif ve ruhla, cüret edecek ve başaracaktır."

'93 yılının somut adımları ve gelişme birikimi gösteriyor ki '94 yılı partiye ulaşmada bizim için gerçek bir dönemeç olacaktır. Gelişme süreçlerimizin bugünkü düzeyi gözetildiğinde, olanaklarımız ve güçlüklerimiz birarada değerlendirildiğinde, '94 yılını bir parti yılı haline getirmek kuşkusuz kolay değil, bunu beklemiyoruz. Ne var ki, bu bir yıla sığdıracağımız çalışma, bu çalışmanın ürünü olacak gelişme düzeyi, bizi partiye bir hayli yakınlaştıracak, '94 yılını geride bıraktığımızda parti ile aramızda işin esasının halledilmiş olması anlamında, çok fazla bir mesafe kalmış olmayacaktır.

Girmekte olduğumuz yılın dönemeç yılı ilan edilmesinin anlamı budur. Bu bir iddia kuşkusuz. Fakat komünistler, '93 yılını “Ekim'in Yeni Dönemi” ilan ederlerken de, iddialı olmanın soyut değil fakat tümüyle somut bir nitelik olduğunu, iddianın kendini soyut sözlerde değil fakat “sağlam perspektiflerde ve onlara dayalı somut gelişme süreçlerinde ortaya koymak zorunda” olduğunu akılda tuttuklarını önemle hatırlatmışlardı. Bu bağlamda, '94 yılını bizi partiye ulaştıracak bir dönemeç haline getirebilmek, partiyle aramızdaki mesafeyi doğru değerlendirmek ve hareketin tüm güçlerini ve olanaklarını bu mesafeyi tüketecek bir biçimde planlamak ve harekete geçirmekle olanaklıdır. Bu bir doğru değerlendirme, öncelikleri isabetle saptama ve eldeki güçleri planlı bir biçimde yoğunlaştırma sorunudur.

Parti, proletaryanın gerçek öncüsü rolünü oynayacak, eylemiyle bu sıfata hak kazanacak devrimci sınıf partisi, komünistlerin öznel bir zorlaması değil, fakat sınıf hareketinin gerçek ve bugün için son derece acil bir ihtiyacıdır. Sınıf hareketi mücadele isteğini ve potansiyelini yıllardır göstermekte, fakat içine sıkışıp kaldığı dar zemini parçalama, devrimci politik kanallara akma gücünü bir türlü gösterememektedir. Onun her çıkışı, her özel direnişi ya da her genel eylem dalgası, devrimci önderlik boşluğunun açmazlarıyla yüz(274)yüze kalmaktadır. Ya sonuçsuz, ya da daha da kötüsü, mevzi direnişlerde olduğu gibi, yıkıcı moral sonuçlar yaratacak biçimde yenilgilerle yüzyüze kalmaktadır.

Her zaman böyle olmayabilir, fakat bugünün Türkiye'sinde sınıf hareketinin ileriye sıçrayamaması ile yaşadığı devrimci önderlik boşluğu arasında kopmaz bir ilişki vardır. Sınıfın kendiliğinden hareketi yıllardır ortaya önemli olanaklar çıkarmış, fakat bu olanakları değerlendirebilecek, işçilerin hoşnutsuzluğuna ve öfkesine yeni kanallar açacak bir devrimci siyasal çaba, bir önderlik yeteneği ve kapasitesi ortaya konamamıştır. Sınıf hareketinin temel sorunu tam da budur.

Fakat komünistlerin bir çok kere tekrarladıkları gibi, bugünün Türkiyesi'nin "sorun"u da yine burada odaklanmaktadır. Türkiye işçi sınıfı nesnel toplumsal varlığı ile toplumda özel bir ağırlığa sahiptir. Fakat bu bir politik ağırlığa dönüşemediği ölçüde, sonuç, siyasal süreçlerde bir tıkanma ve yozlaşma olmaktadır. Açmazlarına ve sonu gelmez çok yönlü bunalımına rağmen düzenin bugünkü gücü, işçi sınıfının güçsüzlüğünden, onun bağımsız politik bir kuvvet olamamasından kaynaklanmaktadır. Kürdistan'daki devrimci süreci zorlayan, gelişimini zora sokan ve onu belli risklerle yüzyüze bırakan da yine bu aynı zaaftır.

Devrimci siyasal mücadelenin temel sorunu sınıf hareketinin politik kuvvetini ortaya koyamamasıdır. Sınıf hareketinin temel sorunu ise, devrimci bir önderlikten, politik ve örgütsel gelişimini kolaylaştıracak ve hızlandıracak gerçek bir öncü müdahaleden yoksunluğudur. Bugünkü koşullarda parti sorununun hayati önemi bu ihtiyaçta odaklanmaktadır. Bu, devrimci siyasal mücadelede gerçek bir mesafe katetmenin çözücü, dolayısıyla kavranacak halkasıdır.

Komünistler olarak, geleneksel devrimci harekete egemen halkçı demokratik kimlikle hesaplaşarak ve sınıfın sosyalist önderlik ihtiyacını karşılamak iddiasıyla siyasal mücadele sahnesine çıktık. Doğal olarak başından itibaren en acil sorun parti kimliği kazanmaktı. Bugün 6 yılı geride bırakmış bulunuyoruz. Yazık ki, henüz bu ilk temel adımı atabilmiş değiliz. Bunun ortaya çıkış koşullarımızla ve kuşkusuz bizi çevreleyen iç ve uluslararası koşullarla yakın bir ilişkisi var. Fakat aynı ölçüde kendi öz zaaf ve yetersizliklerimizle de yakın bir ilişkisi var.

Hareketimizin gelişme süreçlerini bir çok kere değerlendirdik ve bunların neler olduğunu her seferinde irdeledik. Kuşku yok ki, bunlar içinde en büyük önemi taşıyanlardan biri, hareketimizin yaşadığı önderlik zaafiyeti olmuştur. Dünyada ve Türkiye'de geride kalan tarihsel dönem ile içinden geçmekte olduğumuz tarihsel evrenin özelliklerini ve sorunlarını doğru değerlendiren, görev ve sorumluluklarımızı bunun içinde kavrayan, ve bunu, bir eylem, bir yaratma ve varetme iradesi olarak ortaya koyabilen, bu çerçevede dönemin tüm güçlüklerini göğüsleyebilen bir önderlik ekibine sahip olamamak olmuştur. Geride kalan yıllar içinde hareketimiz bir dizi "yönetici" çıkarmış, fakat yazık ki, hareketin gelişme ihtiyaçlarına yanıt verebilen birleşmiş ve kenetlenmiş gerçek bir önderlik ekibi çıkaramamıştır. Yönetici olma hakkı ("hukuk"u) kazanıp da hareketin önderlik ihtiyacına yanıt verebilen bir kişilik ve kapasite ortaya koyamayanlar, her zaman gelişme süreçlerini tıkayan bürokratik engellere,(275)giderek bunalım öğelerine dönüşürler. Son derece elverişsiz koşullarda ortaya çıkan ve ilerlemeyi kolaylaştıracak olumlu bir geçmiş birikim devralamayan EKİM, bu önderlik zaafiyetinin olumsuz etkilerini ve tasfiyeci sonuçlarını yaşamak durumunda kaldı. Olağanüstü Konferansımızın gündemini çok büyük ölçüde “EKİM’de önderlik Sorunları” tartışmasının oluşturması bu açıdan şaşırtıcı değildir.

Fakat eğer bugün EKİM’in bir dönemi gerçekten geride bırakabildiğini söylüyorsak, bu, ifadesini her şeyden önce, hareketimizin nihayet anlaşmış ve kenetlenmiş bir önderlik ekibine sahip olma olanağını yakalamış olmasında bulmaktadır.

Tam da bu sayede, EKİM, I. Genel Konferansını izleyen dönemde sarsıntı geçirmiş olan iç ideolojik birliğini daha ileri bir düzeyde yeniden kurmuştur. Moral gücünü, iddialı kimliğini, misyon bilincini yenilemekle kalmamış, onu geçmişle kıyaslanmayacak ölçüde güçlendirmiştir de. Bugün saflarımıza son derece iyimser, güçlü, başarma azmi dolu bir ruh hali egemendir. Bu, sorunlarımızın bittiği değil (sorunlar kolay kolay bitmez), fakat onların üstesinden gelme iradesinin varlığı anlamına gelmektedir.

Tasfiyeci tahribat dönemini izleyen son bir yıllık pratik gelişme bilançosu bu olguyu somut olarak da kanıtlamaktadır. Şu son bir yılda EKİM adeta yeniden yapılanmıştır. Örgütsel oluşum ve gelişme, alt yapı, iç yaşam, çalışma tarzı, siyasal faaliyet kapasitesi vb., tüm alanlarda bu böyledir. Bir il hariç (Zonguldak) tasfiye edilmiş çalışma bölgeleri yeniden örgütlenmiş, dahası bugüne dek ulaşamadıkları bir faaliyet kapasitesine kavuşturulmuşlardır. Hareketimizin gelişme sürecinde hep özel bir yer tutmuş olan MYO ile örgüt arasındaki bütünleşmede önemli mesafeler katedilmiştir. Yayın periyodu 15 güne indirilmiş ve bir yıllık süre içinde bu tam bir düzenlilikle sürdürülmüştür. Daha da önemlisi dağıtımı beş yıl boyunca hiçbir zaman bini aşmamış olan Ekim, bugün yurtdışı satışı hariç 4 bini bulan bir tiraja ulaşmıştır. Bu bir yıl içinde altıya katlanan bir gelişme demektir ve gerçek bir ilerleme ifadesidir. EKİM artık devrimcilere ve ileri işçilere yaygın olarak ulaştırılmaktadır. (Orta vadede bunun olumlu sonuçları görülecektir.) Dikkatler sınıf çalışmasında yoğunlaşmış, fabrika çalışmasında mesafe almak il örgütlerimiz için özel bir kaygı ve ısrarlı bir çaba halini almıştır. Örgütsel gelişmedeki mesafe ve illegal temelin güçlendirilmesi, legalitenin de etkin kullanılmasını kolaylaştırmış, hareketimiz özellikle İstanbul'da legal araçlarla seçilmiş birimler üzerinden işçi kitlelerine seslenme olanağı elde etmiştir. Buna saflarımıza artan sayıda yeni insanın katılması, gençlik çalışmasına sonuç alıcı bir müdahalenin ilk adımları ve başka bazı somut gelişme adımları eklenebilir.

Bununla birlikte tüm bunlar yeni gelişme sürecinin sadece bir ilk basamağı sayılmalıdır. Bu adımların kendi içindeki öneminden çok, bunların hazırladığı, koşulladığı ve kolaylaştırdığı yeni gelişme sürecidir asıl önemli olan. Bu ise henüz önümüzde uzanan dönemin sorunudur. '94 yılını iyi değerlendirmenin, onu gerçekten kazanmanın, hareketimizin gelişmesinde ve öncü parti niteliğine ulaşmasında gerçek bir dönüm noktası haline getirmenin önemi de, burada ifade bulmaktadır.

Önderlik sorununun belirleyici rolünü ve önemini saklı tutarsak, başarımızın(276)temel koşulu, ideolojik kavrayışı derinleştirmek, örgütte bir bütün olarak ideolojik düzeyi yükseltmek, ideolojik birliği pekiştirmektir. İdeolojik zayıflığın ve bunun kaçınılmaz ürünü olan ideolojik dağılmanın hareketimizin gelişme süreçlerini hangi sorunlarla karşı karşıya bıraktığını, tasfiyecilik olayı yeterli açıklıkta göstermiştir. Bu olumsuz deneyimi hep gözönünde bulundurmalıyız.

Tüm olumlu grafiğe ve somut gelişme göstergelerine rağmen, bugün halen bir toparlanma süreci içindeyiz. Bu hala uğraşmamız ve altetmemiz gereken çok sayıda sorunun varlığı demektir. Kısmi başarılar her zaman bir kendinden memnuniyet ruh hali ve bunun ürünü bir rehavet yaratır. Bu en büyük tehlikedir. Hiçbir biçimde gevşememeli, tersine işi her zamankinden daha sıkı tutmalıyız. Örgütsel gelişme ve yetkinleşmeye her türlü özeni göstermeyi sürdürmeliyiz. Sınıf çalışması ile örgütsel gelişmemiz organik bir süreç olarak kaynaşmalıdır. Örgütsel gelişmeyi, bu gelişme içinde kadrolaşmayı, sınıf içinde siyasal çalışmadan ayrı ele alamayız. Sınıfın hiç değilse en ileri kesimleriyle kaynaşmada mesafe alamadığımız sürece, gerçek manada bir devrimci sınıf öncüsü olmaya hak kazanamayız. Bize gerekli olan, sosyalizm ile sınıf hareketinin cisimleşmiş birliğinin bir ifadesi, bu tarihsel sürecin bir ilk adımı olacak olan bir partidir. Geleneksel devrimci harekete egemen küçük-burjuva parti anlayışını ve pratiğini gerçek manada aşmak da ancak böyle bir parti yaratmakla sonuçlanmış ve kesinleşmiş olacaktır.

Yeni dönemde özel önem taşıyan bir öteki sorun, illegal çalışmayı artık yeni bir düzeyde, daha etkili araçlar ve daha zengin biçimlerle sürdürülebilen bir legal çalışma ile birleştirebilmektir. Bunda çok geç kaldığımızı biliyoruz. Fakat bu gecikmişliğin gerisinde tam da illegal bir örgütsel temel yaratmadaki gecikmişlik vardır. Zira bu ikincisinde, illegalitede az çok bir mesafe almak, ilkini (legal çalışmayı) doğru ve etkin bir biçimde sürdürebilmenin zorunlu önkoşuludur. Bu gözden kaçırıldımı, sonuç (sol harekette hep görüldüğü gibi) legalizm ve tasfiyecilik olmaktadır.

Son bir yılda örgütü oturtmak, MYO'yu güçlendirmek ve örgütle bütünleştirmek doğrultusunda atılan adımlar, legal çalışmayı daha etkin bir biçimde gündeme almayı da olanaklı kılmıştır. Bugün bu alanda etkin bir faaliyet ortaya koymak, artık hareketimizin gelişmesinin olmazsa olmaz koşullarından biri haline gelmiştir.

Devrimci hareket tasfiye sürecini yaşamaya devam ediyor. Tasfiyeciliğe karşı mücadele önümüzdeki dönemde yeni bir içerik kazanacaktır. Zira küçük-burjuva demokratizmi sınıf hareketinin gelişimini bozup sınırlayan rolü ile sahnededir. Tasfiyeciliğe karşı mücadele bugün artık bu kanaldan sınıf hareketine yaratılan engelleri de parçalama mücadelesidir bizim için. Tasfiyeci eğilime karşı mücadele, öte yandan, dünün ve bugünün birikimi olan ve bugün çeşitli devrimci grupların saflarında bulunmakla birlikte ileriye çıkma potansiyeli taşıyan devrimci öğeleri kazanma mücadelesidir bizim için.

Ekim 1 Ocak '94(277)

***************************************************
ARKA KAPAK:
"Hareketimizin gerçek durumuyla az çok tanışıklığı olanlar, Marksizmin geniş bir biçimde yaygınlaşmasının yanında, teorik düzeyin belli ölçüde düşmekte olduğunu görmemezlik edemezler. Pek çok insan, çok az bir teorik eğitimle, hatta hiç eğitilmeden, hareketin pratik önemi ve pratik başarıları yüzünden, harekete katılmışlardır. Bundan Raboçeye Dyelo’nun, bir zafer havasıyla Marx’ın şu sözlerini aktarırken nasıl patavatsız olduğunu değerlendirebiliriz: "İleriye doğru atılan her adım, her gerçek ilerleme, bir düzine programdan daha önemlidir." Teorik kargaşalık döneminde bu sözcükleri yinelemek tıpkı bir cenazede yaslılara “gözünüz aydın!" demeye benzer. Üstelik Marx’ın bu sözleri, içerisinde ilkelerin formülasyonundaki seçmeciliği şiddetle mahkum ettiği, Gotha Programı konusunda yazdığı mektuptan alınmıştır. Eğer birleşmek zorundaysanız, diye yazıyordu parti liderlerine Marx, hareketin pratik amaçlarını karşılayacak anlaşmalara girin, ama ilkeler konusunda herhangi bir pazarlığa izin vermeyin, teorik "ödünler" vermeyin. Marx bu düşüncede idi, ve hala aramızda -onun adına- teorinin önemini küçümseme yolunu arayan kimseler var!
Devrimci teori olmadan, devrimci hareket olamaz. Moda halinde oportünizm övgüsünün, pratik eylemin en dar biçimlerine delicesine bir kapılmayla elele gittiği bir zamanda, bu düşünce üzerinde pek güçlü olarak direnilemez. ..."
"... Bu dönemin karakteristik özelliği, bazı mutlak hayranlarının pratik çalışmaya küçümseme ile bakmaları değildir, tam tersine, küçük çapta pratikçilikle teoriye karşı tam bir umursamazlığın bileşimidir."
Lenin Ne Yapmalı