Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilmişdir. B a k I 1
Yüklə 84,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- NANOTEXNOLOGİYA: ”İNSANI TEXNİKA” ÜZRƏ AXTARIŞLAR VƏ PERSPEKTİVLƏR
. İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------40------------------------------------ Hissi idrak – dünyanın dərk edilməsinin əsas, başlanğıc və ilkin mərhələsidir [71, s.185]. Lakin bu, onun heç də tamamilə zəifliyi demək deyildir. Təkcə “Koroğlu” dastanının assosiativ təhlili sübut etmişdir ki, intuitiv duyumlarla Kainatın müxtəlif hadisələrini kifayət qədər dəqiq və səlis izah etmək imkanı vardır [89]. Hissi idrak üç əsas formada – duyğu, qavrayış və təsəvvür formalarında baş verir. Duyğu – xassənin inikasıdır [71, s.185]. Lakin dialektik materializmdən fərqli olaraq, bizim fikrimizcə, duyğu yalnız maddi olanın bu və ya digər xassəsinin inikası deyildir, o, həm də qeyri- maddinin müəyyən cəhətinin fərdi inikasıdır. Duyğu obyektiv gerçəkliyin subyektiv obrazıdır [71, s.186]. Lakin obyektiv gerçəkliyi yalnız maddi olana müncər etmək naqisdir, çünki subyektdən kənardakıların hamısı (maddi və qeyri-maddi) obyektiv olandır. Varlıq bir duyğu yaradırsa, yoxluq da başqa duyğu yaradır. Obraz predmet və hadisənin duyğu nəticəsində əldə olunan ilkin, ən sadə inikas formasıdır. Duyğunun köməyi ilə bizim şüurumuzda predmet və hadisənin ayrı-ayrı xassələri və həm də təcrid olunmuş şəkildə əks olunur. Həmin predmetlər haqqında bütöv obraz isə hissi idrakın nisbətən daha yüksək və mürəkkəb forması olan qavrayış vasitəsilə mümkündür. Qavrayış – müşahidə nəticəsində əldə olunan maddi predmetin hissi bütöv obrazıdır. Lakin əslində, qavrayış həm də xəyali olanın obrazıdır. Hissi idrak prosesində həyəcan, ehtiras, qəzəb, qorxu, sevgi, nifrət, simpatiya, antipatiya, razılıq, sevinmək və s. şəklində təzahür edən emosiyaların da böyük rolu vardır. Emosiyalar – insan hissiyyatının kompleks və mürəkkəb . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------41------------------------------------ formalarıdır [71, s.186-187]. Bizim fikrimizcə, emosiyalar insandan əzəlidir və insan kamilləşdikcə emosiyalarının bir qismi öz intensivliyini az və ya çox dərəcədə itirmiş, itirir və itirəcəkdir. Çünki inkişafın istiqaməti “ictimai heyvan”dan “texniki insan”a, oradan da “insani texnika”ya yönəlmişdir. Bizim anlamımızda alət nə qədər ki, insanın yaxın ətrafındadır, onu “texniki insan” saymaq doğru deyildir. Alət insan orqanizminə nüfuz etdikcə, onun zəruri ünsürünə çevrildikcə, insan texnikiləşir. Bu mənada, “texniki insan” – təbii-bioloji və texniki elementlərin inteqrasiyasıdır [80]. Texniki element dedikdə, insan orqanizminə süni surətdə daxil edilən ixtiyari təbiətli funksional ünsür nəzərdə tutulur. Beləliklə, “texniki insan” “ictimai heyvan”ın “element bazası”nın süni elementlər hesabına gücləndirilməsi yolu ilə meydana çıxan daha genişimkanlı şüurlu məxluqdur. İnsanın psixik-mənəvi və sosial mahiyyətinin texnikaya köçürülməsi isə dünyaya ”insani texnika” gətirir. Yəni, ”texniki insan”dan fərqli olaraq ”insani texnika” yükü bəşəriyyətin nail ola bildiyi qlobal mənəvi yükdən ibarət olan xalis texniki sistemdir. Özü də bu proses artıq xeyli vaxtdır ki, başlanmışdır. Belə ki, insanın bir sıra daxili orqanlarının və ətraf əzalarının protezləşdirilməsi, gen mühəndisliyinin nailiyyətlərindən get-gedə daha geniş və səmərəli istifadə edilməsi ”texniki insan”a keçidin, günü-gündən daha çox və daha mürəkkəb zehni işlərin, beynin daha mürəkkəb funksiyalarının alqoritm və proqramlarının tərtibi yolu ilə kompüterlərə həvalə edilməsi isə ”insani texnika”ya . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------42------------------------------------ keçidin başlandığını və uğurla davam etdirildiyini sübut edir. Lakin hələlik həm ”texniki insan”, həm də ”insani texnika” ibtidai inkişaf səviyyəsindədir. Göründüyü kimi, indi artıq klassik mənada başa düşülən İnsan (“homo sapiens”) öz yetirmələri olan ”texniki insan” və ”insani texnika” ilə çiyin-çiyinə addımlamaqdadır. Yəni, İnsan özünün ən yaxın əvəzedicisi kimi dünyaya gətirdiyi övladla yanaşı, həm də orta və uzaq əvəzediciləri olan ”texniki insan” və ”insani texnika”nın ”beşiyi başında dayanmışdır”. NANOTEXNOLOGİYA: ”İNSANI TEXNİKA” ÜZRƏ AXTARIŞLAR VƏ PERSPEKTİVLƏR ”Kseroks” firmasının əməkdaşı E.Berlin uzunluğu 1 sm, diametri 1 mm və zəncirotu toxumuna bənzər açılmış çətri olan iynə-miniatür cihaz layihələşdirir. Cihazın içində müxtəlif informasiya vericiləri, enerji mənbəyi, mikroprosessor və radiostansiya yerləşdirmək nəzərdə tutulur. Çətir həm antenna, həm də paraşüt funksiyasını yerinə yetirəcək. Təyyarədən havaya buraxılan bu ”iynə” buludcuğazı saniyədə 3 sm-ə yaxın sürətlə yerə enəcək- dir. Bu münvalla 600 metr yüksəklikdən yerə çatana qədər 5 saatdan çox vaxt sərf olunacaq. Həmin müddətdə informasiya vericiləri atmosferin tərkibini təhlil edəcək və bu süni buludcuğazın komponentləri olan iynələr öz aralarında informasiya mübadiləsi edərək verilmiş məqamda atmosferin vəziyyəti barədə ümumi rəy yaradacaq, sonra isə alınan nəticəni idarəetmə mərkəzinə ötürəcəkdir. Yüklə 84,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|