CinselliK, sevgi ve aşkin diyalektiĞİ Çetin veysal özet
Yüklə 265,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
Cinsellik, Sevgi ve Aşkın Diyalektiği 66 ortaya çıkmakta, böylelikle ontik ve epistemik karşıtlık ile birlikten tinsel dönüşüm uğrağı filizlenmektedir. Buradan aşkın diyalektik bir döngüsünün varlığı izlenebilmektedir. Aşkın kendi içerisindeki ontik ve epistemik diyalektiği; aşık (olumsuzlama-tez-koyum), maşuk (olumsuzlamanın olumsuzlaması-antitez-karşıkoyum) ve aşk (sentez- bireşim) 24 şeklinde dile getirilebilir. Aşık ve maşuk arasındaki itme- çekme öyle bir bütünlük oluşur ki, onların birliği sonucunda aşk ortaya çıkar. Aşık ile maşuk arasındaki ilişki, bağlanan bağlanılan ilişkisidir ve aşk bu bağlamdan ortaya çıkan etkidir. Aşık ile maşuk insanlar arasındaki ilişkide dile geldiğinde (Leyla ile Mecnun, Ferhat ile Şirin, Şems ile Mevlana, Tahir ile Zühre gibi), aşk, aslında gerçekleştirmek, başka
görünüşlerde de
olsa, istenen
doğanın amacının gerçekleştirilmesini dile getirir. Ancak insanlar, bu ilişkiyi ya da bağı görmek yerine, yaşananı yücelterek ulaşılmaz kılarlar. Yaşadıklarında görülen yoksunluk ve bu yoksunluktan doğan özlem, onları asıl amaçları yerine koydukları yüceltmeye ve amaçlarının sapmasına götürmüştür. Artık ulaştıkları noktada bilgisel ve ontik kökler unutulmuştur. Yani üreme amaçları olan itkiler ve toplumsallığın temeli olan karşılıklı yardımlaşma farklı anlamlar kazanmıştır. Yukarıda anlatılmaya çalışılan CSA’ın ontik, epistemik ve tinsel gelişme diyalektiği tasavvufta da açıkça görünür. Aşık ile Maşuk’un 25 tasavvufi ilişki bağlamında da olan biten çok değişik değildir. Aşık, Maşuk’a, olana yönelmesini fani olandan mutlak olana (Tanrıya) çevirmiştir. Maşuk aşık’ın aşkıdır. Aşık’ın varmak istediği yer, dünyevi hazza benzer bir amaçtır ki, ancak Tanrıya ulaşmakla gerçekleşecektir. Bu ise ancak tefekkür, inanma, bilgi ve ona ibadetle, dünyevi olandan uzaklaşmakla olur. Eğer aşık, maşuk olarak seçtiğiyle dünyevi bir ilişki kurma sürecindeyse, aşık’ın aşkı maşuk’u ile gerçekleşir. Bu da demektir ki, aşık asıl aşkı olan Tanrıya ulaşmada bir dünyevi yol, geçit bulmuş,
24 Söz konusu, tez-antitez ve sentez şeklindeki, adlandırma anlamanın güçlendirilmesi bakımındandır. Burada sözü edilen, diyalektiğin karşıtlık ilişkisini vurgulayan ve onu harekete geçiren çelişki-değişme ile olumsuzlamanın (ve olumsuzlamanın olumsuzlamasının) yaygın-bildik adlandırmasıdır. 25 Aşık sevendir. Maşuk ise sevilen ya da aşık olanın içine düştüğü durumdur. Mevlana: “Her şey maşuktur, aşık bir perdedir. Yaşayan maşuktur, aşık bir ölüdür” düşüncesindedir (http://nedir.ontoloji.com/maşuk/). Çetin VEYSAL 67 onun içinden geçerek uhrevi olana ulaşmaya çabalamaktadır 26 .
maddeselliği birbirleriyle ilişkilerinde aşarlar. Mananın bir bedende bulunması, sonluluğun sonsuzluğun kendine ulaşmada aşılması, sonsuz olana ulaşmada bir yoldur ancak. Yaşanan yalnızca aşktır. Yaşayan ise aşıktır. Aşık’ın maşuk’u da aşkta, maşukta aşkı yaşayan aşıkta görünüşe çıkar. Aşk, arzu edilmesine karşın elde edilemeyene, ulaşılmaz olana yönelmeyi, özlem olarak yaratıcılığı, içe dönüşü, başkayı özleyişi ve ona kavuşma arzusunun sonsuz şiddetini dile getirmektedir. Adorno, aşk’ı, 27
26 Bu yaklaşımın Antik felsefede karşılığı için bkz. PLATON, Symposion (Şölen), çev. Cenap Karakaya, İstanbul:Sosyal Yay., 2000 / PLATON, Phaidros, çev: Hamdi Akverdi, İstanbul: MEB. Yay. 1997, ve bu yazıda (i) sonnota bkz. 27 Burjuva toplumu her yerde irade kullanımı üzerinde ısrar eder; irade dışı bir duygu dolaysızlığı olarak görülen tek şey aşktır Adorno’da. Burjuva aşk düşüncesi, işten bağışıklık anlamına gelen böyle bir dolaysızlığı özlemekle burjuva toplumunu aşmış olur. Ama genel bir hakikatsizlik ortamında hakikati dolaysızca savunduğu için de ikincisini birincisine dönüştürür. Mesele, ekonominin belirleyici olduğu bir sistemin izin verdiği ölçüler içinde kalan böyle bir duygu saflığının tam da bu yüzden toplumdaki çıkar tahakkümünü gözlerden saklayan ve olmayan bir insanlığa tanıklık eden bir bahaneye dönüşmesi değildir yalnızca. Aşkın tam da bu irade dışı niteliği, kendini peşin bir pratik kullanım alanı bulamadığı yerde bile, bir ilke olarak öne sürüldüğü anda bütünün bir parçası haline gelir. Toplumda aşk eğer daha iyi bir toplumu temsil edecekse, bunu huzurlu bir gettoya çekilerek değil, bilinçli bir karşı duruşla yapabilir. Ne var ki bu da aşkta doğallığa asla doymayan burjuvanın yasakladığı o iradilik ögesini gerektirir. Dolaysızlığın dolayım ve ekonominin her yerde kendini hissettiren ağırlığı altında ezilmesine izin vermemek anlamına gelir aşk ve böyle bir sadakat içinde kendisi de dolayımlanarak inatçı bir karşı- basınca dönüşür. Ancak aşka mıhlanacak kadar güçlü olan kişi aşık olabilir. Doğrudur, yüceltime uğrayıp incelmiş bir toplumsal avantaj cinsel dürtüyü peşinen biçimlendirir ve düzenin izin verdiği binbir türlü nüansı kullanarak gah bu kişinin gah başkasının kendiliğinden cazibesiymiş gibi görünmesini sağlar. Yine de, bir kez kurulmuş bağlılık buna karşı çıkar ve toplumsal basıncın değişmez biçimde devreye soktuğu entrikalara karşı direncini korur. Duygu, ancak kalıcılığıyla duygu ötesine geçerek kanıtlar kendini – bu kalıcılık saplantılı bir nitelik taşısa bile. Oysa, düşünümsüz (reflektif olmayan), kendiliğindenlik kılıfına bürünerek kendi sağlamlığının gururu içinde yalnızca kalbin sesi olarak aldığı şeye güvenen ve bu sesi artık duymadığın sandığı anda da kaçıp giden aşk, tam da bu mutlak bağımsızlığı içinde toplumun aleti olur. Edilgindir ama bunun farkında değildir; çıkarların ruletinde gelen bütün numaraları kaybeder. Sevilen kişiye ihanet etmekle kendine de ihanet eder. Toplumun dayattığı sadakat bir esaret aracıdır. Ama özgürlük de ancak sadakat yoluyla toplumun buyruğuna karşı isyan edebilir. Bkz. Adorno, T.W., Minima Yüklə 265,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|