Çinar Allahverdiyev qrup: 626 ekoloji siğorta

məcburi və könüllü növləri var. Məsələn, Rusiyada “məcburi ekoloji sığorta haqqında” qanun qəbul edilmişdir. Bununla əlaqədar olaraq dövlət orqanları məcburi sığortaya cəlb olunacaq ekoloji qorxulu müəssisələrin siyahısını tərtib edirlər. Bu zaman obyektin qorxuluq dərəcəsindən asılı olaraq onların sığorta tarifi müəyyən edilir.

Könüllü ekoloji sığorta dövlət tərəfindən normalaşdırılmır və belə sığorta növünün tətbiqi əhalinin sağlam düşüncəsi, dünya görüşü və bu istiqamətdə maarifləndirilmə səviyyəsindən asılıdır.

Son dövrlər ekoloji qəza və fəlakətlərin sayı artır və bununla əlaqədar iqtisadi zərədə artır. Ekoloji fəlakətlərin nəticələrinin aradan qaldirilması üçün çoxlu maliyyə vəsaiti lazımdır. Yüksək risk şəraitində bu vəsaitin yüngülləşməsi üçün qarantiya lazımdır. Ekoloji cəhətdən gözlənilməz nəticələr olduqda və preventiv tə-biətli-mühafizə tədbirləri keçirilərkən əhalinin və hüquqi şəxslərin əmlak maraqlarını qorumaq üçün ekoloji sığorta mühüm rol oy-namalıdır. Qeyd etmək lazımdir ki,ümumi çirklənmənin tərkibində planlaşdırılmamış və gözlənilməz çirklənmə hallarının payı 1/3-ə çatır.

Ekoloji sığorta – sığortanın xüsusi kateqoriyasıdır ki, burada sığorta təşkilatı ətraf mühitin gözlənilməz çirklənmə vaxtı sığorta obyektinə dəyən zərərin razılaşdırılan tamamilə vəya bir hissə-sinin ödənilməsinə zəmanət verir. Ekoloji sığorta aşğıda qeyd olunan bütün tərəflərin maraqlarını birləşdirir:

• 
  sığorta təşkilatları vasitəsi ilə bütün əhalinin maraqlarını təm-sil edən dövlətin;
  
• 
  gözlənilməz qəza hallarında ətraf mühitin çirklənməsindən müəyyən ziyan çəkə biləcək üçüncü şəxslərin (hüquqi və fiziki);
  
• 
  öz günahları üzündən baş vermiş qəza nəticəsində çirklən-məni törədən müəssisə – təbiətdən istifadəçilərin (sığorta olunaların).
  

Bu prosesdə əhalini marağını belə fəaliyyət növü üçün lisen-ziya almış sığorta təşkilatı təmsil edir.

Ekoloji sığorta üçüncü tərəfə zərərin ödənilməsi üçün icbari

(məcburi) ola bilər, sığorta oluna təşkilatın çirkləndiricinin ma-raqları nəzərə alınaraq könüllü də ola bilər.

Ekoloji sığortanın məqsədi həm qəza və təsadüfi çirklənmə-dən dəyən ziyanın ödənilməsi üçün qarantiyadır, həm də təbiəti mühafizə tədbirlərinin maliyyələşdirilməsi üçüm əlavə mobiliza-siyadir. Bununla da ekeloji sığorta ilə ödənişli (pullu) təbiətdən istifadə sistemi arasında qarşılıqlı əlaqə və təsirin olduğu ay-dınlaşır.

Ekoloji sığortanın əsasını aşağıdakı əsas prinsiplər təşkil edir:

• 
  üçüncü tərəfə (şəxsə) dəyən zərərin maksimum ödənilməsi;
  
• 
  sığorta oluna tərəfin də iqtisadi maraqlarının qorunmasi (öz resurslarının saxlanmasına və sonrakı fəaliyyət imkanlarına qarantiya);
  
• 
  sığortaçını sığorta ödənişinin həcminin minimumlaşdırılma-sındamaraqları və yaradılmış maliyyə vəsaitindən təbiəti mü-hafizə tədbirlərinin həyata keçirilməsində maksimum ifadəsi.
  

Sığortanın könüllü növündə sığorta şirkəti sığorta olunan tərə-fin üçüncü tərəfə vurduğu zərərin vətəndaşlıq (əmlak) məsuliyyə-tinin müdafiəsini öz üzərinə götürür. Sığorta obyekti –sığorta təş-kilatına təqdim olunmuş əmlak iddiasına görə məsuliyyət riskinin həcmidir.

Ekoloji sığorta sisteminin əsas göstəriciləri aşağıdakılardır:

• 
  sığorta riski;
  

• 
  sığorta ödənişinin həcmi;
  
• 
  sığorta haqqı;
  
• 
  sığorta tarifləri.
  

Ekoloji risk – sığorta hadisəsinin və itgisinin yaranma ehtimalı ilə bağlıdır. Bu ehtimal nəzəriyyəsini köməkliyi ilə qəzalar haq-qında məlumatların əsasında müəyyən olunur. Sığorta halı – qəza nəticəsində atılan zərəli maddələrin təbii mühitə vurduğu iqtisadi-sosial ziyanın baş verdiyi prosesdir. Sığorta halının və çirklənmə maddələrinin baş vermə səbəbi bütün konkret hallarda sığorta müqaviləsində öz əksini tapır. Sığorta ödənişi sığortaçı

şirkət tərəfindən tarif cədvəlinə görə ödənilir. Tarif cədvəli müəs-

sisənin illik dövriyyəsindən asılı olaraq onun müəyyən faizi kimi hesablanır.

Sığorta hadisəsi aşağıdakıları özündə birləşdirir:

• 
  əmlakın korlanması və məhv olması üzündən zərərin kompen-sasiyası(ödənilməsi);
  
• 
  ətraf mühitdə həyat şəraitinin pisləşməsi ilə əlaqədar ziyan;
  
• 
  çirklənmiş ərazinin təmizlənməsi və oranın abadlaşdırılması ilə əlaqədar məsrəflər;
  

–sığorta hadisəsi baş verən zaman insanların həyatlarının imkanlarının xilas edilməsi üçün lazım olan məsrəflər;

• 
  ilkin tədqiqatlar və məhkəmə prosesləri ilə əlaqədar məs-rəflər.
  

Ekoloji sığorta kimi müəyyən olunan sığorta qiyməti – müəssisənin illik dövriyyəsinin həcmi qədər təşkil edir.