Byörnstyerne Martinus Byörnson

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
"Sport-Rekord" 
alman 
səhmdar 
cəmiyyəti, 
"Ekstrafon", 
"Konsert-Rekord", 
"Monarx-
Rekord", 
"Qrammofon-Rekord", 
"Premyer-
Rekord" Rusiya Ģirkətləri Azərbaycan muğamları, 
təsnifləri  və  rəngləri  yazılmıĢ  onlarca  val 
buraxmıĢlar. 
Azərbaycanda  sovet  rejimi  qurulduqdan 
sonra,  xüsusən  də  30-cu  illərdən  baĢlayaraq, 
musiqi  mədəniyyəti  tamamilə  dövlətin  nəzarəti 
altına  keçir.  Sovet  dövlətinin  yürütdüyü  "dəmir 
pərdə" siyasəti uzun müddət Azərbaycan musiqisi 
üçün  beynəlxalq  musiqi  məkanına  çıxıĢı 
bağlamıĢdı.  XX  yüzilin  əvvəllərndə,  ġərq 
incəsənəti Qərb auditoriyasında maraq doğurduğu 
vaxtlarda  Azərbaycan  musiqiçiləri  məlum  siyasi 
vəziyyətə  görə  ona  sərbəst  çıxıĢa  malik 
olmadıqları  kimi  sovet  ġərqinin  ənənəvi 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
musiqiçiləri  də  belə  bir  çıxıĢa  malik  deyildilər. 
Müvafiq  olaraq  Qərbin  bədii  məkanında 
müsəlman  Orta  ġərqinin  musiqi  mədəniy-
yətlərindən  daha  çox  yeri  ərəb,  Ġran  və  türk 
ənənəvi  musiqisi  tutmuĢdur.  Xarici  mədəni 
məkanda  Azərbaycan  muğamının  mövqeyinin 
itirilməsi  ilə  yanaĢı,  Azərbaycanın  özünün 
daxilində də keçən yüzilin 20-30-cu illərin məlum 
Ģüarlarında  ifadə  olunmuĢ  nihilist  tendensiya 
("doloy  tar!",  "doloy  muğam")  tədricən  muğam 
sənətinin ictimai statusunu laxlatdı. 
XX yüzilin 30-cu illərindən baĢlayaraq, 70-ci 
illərədək  olan  dövrdə  Azərbaycan  cəmiyyətində 
muğamata  primitiv  sənət  kimi  baxıĢ  tədricən 
möhkəmlənməyə  baĢladısa  da,  hər  halda 
cəmiyyətdə,  onun  müəyyən  bir  hissəsində  mu-
ğamatın  populyarlığını  azaltmadı.  Muğam 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
sənətinə  münasibət  yalnız  XX  yüzilin  70-ci 
illərində, 
YUNESKO-nun 
himayəsi 
altında 
ənənəvi  musiqinin  ilk  beynəlxalq  simpoziumları 
və festivallarının (Moskva 1971, Alma-Ata 1973, 
Səmərqənd  1978,  1983)  keçirilməsindən  və  bu 
hadisələrin  sovet  cəmiyyətində  geniĢ  əks-səda 
doğurmasından  sonra  dəyiĢməyə  baĢlayır.  Bu 
tədbirlər  ənənəvi  musiqi  sənətinə  marağın 
oyanmasına  və  ona  yüksək  dərəcəli  professional 
sənət  olaraq  baxıĢların  formalaĢmasına  rəvac 
verdi. 
XX  yüzilin  90-cı  illərindən  baĢlayaraq 
Azərbaycan  muğam  sənəti  dünyanın  hər  yerində 
dinləyicilərin,  mütəxəssislərin  və  menecerlərin 
diqqətini  get-gedə  daha  geniĢ  Ģəkildə  özünə  cəlb 
etməyə 
baĢlayır. 
Azərbaycanın 
ənənəvi 
musiqiçiləri  beynəlxalq  festivallarda  iĢtirak  edir, 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
dünyanın  hər  yerinə  qastrollara  çıxır,  onların 
diskləri  Qərbin  ən  iri  səsyazma  studiyalarında 
buraxılır. 
Muğam  sənəti  XX  yüzil  Azərbaycan 
bəstəkarlarının yaradıcılığına ilham verən qaynaq 
olmuĢ  və  olaraq  qalır.  1908-ci  ildən  -  Bakıda 
Azərbaycan 
bəstəkarı 
Üzeyir  Hacıbəyovun 
Azərbaycanda 
professional  musiqi  teatrının 
baĢlanğıcı olan ilk operasının səhnəyə qoyulduğu 
tarixdən  muğamlar  Azərbaycan  musiqisindən  bir 
çox  musiqi  əsərlərinə  və  yeni  janrlara  həyat 
vermiĢdir. Sonuncular sırasında - muğam operası 
(Üzeyir  və  Ceyhun  Hacıbəyov  qardaĢları  və  b.), 
simfonik  və  xor  muğamları  (Fikrət  Əmirov, 
Niyazi,  Süleyman  Ələsgərov,  Nazim  Əliverdi-
bəyov),  sonata-muğam  (AqĢin  Əlizadə,  Nəriman 
Məmmədov),  caz-muğam  (Vaqif  Mustafazadə, 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
Rafiq  Babayev,  Əzizə  Mustafazadə)  göstərilə 
bilər. 
Azərbaycan 
bəstəkarlarının 
ayrı-ayrı 
əsərlərinin  bu  gün  də  böyüməkdə  olan  çox  uzun 
bir siyahısı muğam ənənələrinə əsaslanır 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
 
 
"Karmen".  
XIX əsrin opera realizminin zirvələrindən biri 
 
2012-2013  teatr  mövsümünün  nəticələrinə 
görə  dünyada  ən  çox  izlənilən  operalardan 
birincisi  Verdinin  "La  Traviata",  ikincisi  Corc 
Bizenin  "Karmen"  operasıdır.  Bu  statistika 
dünyadakı  700-dən  çox  opera  teatrının  repertua-
rının araĢdırılması zamanı əldə olunmuĢdur. 
"Karmen"  fransız  bəstəkarı  Corc  Bizenin 
1874-cü  ildə  Lüdovik,  Halevi  və  Anri  Melyakın 
librettosuna  bəstələdiyi  4  pərdəli  faciə  janrında 
olan  operadır.  Operanın  librettosunun  süjeti 
Prosper  Merimenin  eyni  adlı  novellasından 
götürülmüĢdür. 

---