Byörnstyerne Martinus Byörnson

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
yat  uğrunda  mübarizədə  Azərbaycan  xalqına 
kömək 
edirdi. 
Mən  hətta  istərdim  ki, "Sevili"  lap  bizim  günlərə 
gətirib  çıxarsınlar,  lakin  oradakı  çadra  əhvalatı 
imkan vermir. Amma əslində "Sevil" hər bir dövr, 
o  cümlədən,  bizim  dövr  üçün  də  aktualdır, 
bugünümüzlə  səsləĢir.  Özünüz  fikirləĢin,  bankir 
yaxud  biznesmen  kredit  götürür,  hansısa  cavan 
qıza,  yaxud  pozğun  qadına  "iliĢir"  və  ailəsini 
dağıdır və unudur. Bu çox çağdaĢ mövzudur... 
Operada  bəstəkar  Azərbaycan  xalq  milli 
məqam  xüsusiyyətlərindən  geniĢ  surətdə  istifadə 
etmiĢdir. 
Klassik 
dünya 
operalarının, 
xüsusilə 
Çaykovski  operalarının  ənənələrinə  əsaslanan, 
Azərbaycan  operalarının  təcrübəsindən  yaradıcı 
surətdə  istifadə  edən  F.  Əmirov  bu  əsəri  ilə 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
müasir  mövzuda  ilk  Azərbaycan  lirik-psixoloji 
operasını yaradır.  
Operanın ilk primyerası 1953- cü ildə Bakıda 
çox  böyük  müvəffəqiyyətlə  keçmiĢdir.  Milli 
xasiyyət  daĢıyan  bu  opera  Əsasən  Cabbarlı 
pyesinin  ideyasını  və  süjet  xəttini  saxlayan  F. 
Əmirov və librettoçu T. Əyyubov ictimai xüsusiy-
yətləri dərinləĢdirmək üçün operada bəzi dəyiĢik-
liklər  aparmıĢlar.  Məsələn,  II  pərdəyə  pyesdə 
olmayan  inqilabi  nümayiĢ  səhnələri,  operanın 
əvvəlinə  proloq  daxil  edilmiĢ,  3-cü  pərdənin 
səhnələri  də  baĢqa  cür  birləĢdirilmiĢdir.  Əsərdə 
baĢqa opera janrlarının da (məsələn, tarixi janrın) 
xüsusiyyətləri 
müĢahidə 
edilir. 
Operada 
hadisələrin  inkiĢafı,  kompozisiyası,  dramaturji 
quruluĢu  və  s.  baxımdan  çox  Ģey  bəstəkarın 
klassiklərdən, xüsusilə Çaykovski dramaturgiyası 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
ənənələrindən  bəhrələndiyini  göstərir.  Lakin 
bununla  birlikdə,  klassik  operaların  kompozisiya 
üsulları  ―Sevil‖də  musiqi  dilinin  milli-xalq 
cizgiləri ilə, bütün müasir intonasiya leksikası ilə 
sintezləĢdirilir. Bu F. Əmirovun klassik ənənələrə 
yaradıcı  münasnbətini  və  əsərin  mahiyyətini, 
ideya məzmununu dərindən dərk etdiyini göstərir. 
Operada  dramaturji  konfliktin  əsasını 
mütərəqqi obrazlar qrupu (Sevil və onun dostları) 
və  ölüb  gedən  dünya  (BalaĢ  və  onun  mühiti)  ilə 
təmsil olunan iki zidd ictimai qüvvənin bir-birinə 
qarĢı  qoyulması  təĢkil  edir.  ĠĢtirakçıların  ictimai 
və  psixoloji  mahiyyətlərinin  bir-birinə  zidd 
olması  operada  obrazlı-tematik  və  kompozisiya-
struktura  ziddiyyətini  Ģərtləndirir.  ĠĢtirakçıların 
xarakteristikasından  ibarət  olan  iki  əsas  musiqi 
mövzuları  kompleksi  də  təzadlıdır.  Hadisənin 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
inkiĢafı  prosesində  Sevili  və  onun  dostlarını 
səciyyələndirən mövzular zənginləĢir, Sevilə qarĢı 
qoyulan  obrazlarla  bağlı  olan  digər  mövzular 
qrupu isə birinci qrup tərəfindən aradan qaldırılır, 
sıxıĢdırılıb çıxarılır. 
Operanın  dramaturgiyasında  gərginliyiı, 
dinamikliyin  ardıcıl  inkiĢafı,  artması  prinsipi 
böyuk  rol  oynayır.  ―Sevil‖in  dramaturgiyasında 
müəllif  tərəfindən  geniĢ  istifadə  olunan  və 
operanın  musiqisində  mühüm  rol  oynayan 
leytmotivlər, 
leyttemalar, 
qısa 
motiv-
xarakteristikalar, 
motiv-xatırlamalar 
onun 
ideyasının 
açılmasına 
kömək 
edir. 
Operada  Sevilin  xarakteristikaları  ilə  bağlı  olan 
leytmotivlər  xüsusilə  əhəmiyyətlidir.  Məsələn, 
operanın  qəhrəmanının  musiqi  təcəssümündə  ilk 
dəfə  Proloqda  ifadə  edilmiĢ  Sevilin  əsas 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
leytmotivi  son  dərəcə  mühüm  rol  oynayır. 
Leytmotiv  iki  hissədən  ibarətdir:  baĢlanğıc  və 
əsas. 
Əsas  hissə  böyük  daxili  qüvvə  və  ―zirvə-
mənbədən‖  sərbəst  surətda  axıb  gələn,  həm  də 
birinci  melodiyadan  törəyən  təzadlı-tamamlayıcı 
melodiya  ilə  dolğunlaĢır.  Operada  Sevili 
oyanmağa  çağıran  leytmotivə  böyük  əhəmiyyət 
verilir.  Ġlk  dəfə  GülüĢün  Sevilə  müraciətlə 
oxuduğu ariozoda səslənən bu leytmotiv operanın 
dramaturji  inkiĢafına  fəal  surətdə  qoĢularaq  onun 
ideyasının  açılmasında  mühüm  əhəmiyyət  kəsb 
edir.  Operada  Sevillə  BalaĢın  ―Ģəxsi  faciə‖ 
leytmotivi  –  həzin,  dramatik-dolğun,  ahəngdar 
mövzusu  mühüm  rol  oynayır.  Əvvəlcə  hər  iki 
qəhrəmanın  hisslərini  səciyyələndirən  həmii 
leytmotiv  tədricən  Sevil  partiyasından  ―çıxır‖  və 

---