B tjmurzaqov, G. Abdurahmanova, S. Xolmuratov korxonada kadrlar

---

B.UMURZAQOV, C.ABDURAHMANOVA,
Ш
 
S.XOLMURATOV
Шшш
KORXONADA KADRLAR
l l l i s i Y O S A T i
ШШ.

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
B.TJMURZAQOV, G.ABDURAHMANOVA,
S.XOLMURATOV
KORXONADA KADRLAR
SIYOSATI
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o ‘rta maxsus ta ’lim vazirligi
tomonidan o ‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan
TOSHKENT - 2019

---

U O ‘K : 331.108(075.8) 
К В К 65.240уа7 
В 71
В
7 1
B .U m u rza q o v , G .A b d u ra h m a n o v a , S .X o Im u rato v . K o rx o n a d a k a d r la r
siyosati. 0 ‘q u v qoM lanm a. —Т .: « F a n v a te x n o lo g iy a » , 2 0 1 9 ,2 0 0 bet.
IS B N 9 7 8 -9 9 4 3 - 6 1 5 1 -2 -0
K o rxonada kad rlar siyosati o‘qu v q o ‘llanm a T oshkent dav lat iqtisodiyot universiteti huzuridagi 
“0 ‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishning ilm iy asoslari va m uam m olari” ilm iy tadqiqot m arkazi 
K cngashida m uhokam a qilingan v a chop etish g a tavsiya etilgan. 0 ‘quv q o ‘llanm a O T -F 1-022-raqam li 
“ Iqtisodiyotni barqaror rivojlanishini ta ’m inlovchi ichki im koniyatlam i aniqlash va zaxiralarni safarfcar 
qilishning ilm iy-m etodik asoslari” m avzusidagi fundam ental ilm iy loyihaning “ Fan v a ta ’lim
integratsiyasi” doirasida ishlab chiqilgan.
U shbu o ‘q u v q o ‘llanm ada “K orxonada k ad rlar siyosati” fani bo‘yicha TD IU “M ehnat iqtisodiyot! 
v a 
sotsiologiyasi”
k afed rasi 
professo r-o 'q itu v ch ilarin in g
ham da 
“0 ‘zbekiston 
iqtisodiyotini 
rivojlantirishning ilm iy asoslari v a m uam m olari” ilm iy tadqiqot m arkazi hodim lari bilan integratsion va 
in n o v a tio n h am korlik asosida tayyorlangan k eys-stadi, ko n k ret ishlab chiqarish v a xizm at k o ‘rsatish 
h olatlarini tahlili ham da boshqa faol o ‘q itish uslublarini q o ‘llagan holda am aliy v a sem inar 
m ashg‘ulotlarini o ‘tkazishga uslubiy k o ‘rsa tm a lar berilgan.
0 ‘quv qoMlanma 5231700 - “K ad rlar m enejm enti” y o ‘nalishi talabalariga m o ijallan g an .
*+*
Д ан н ое учебное п особие было п одготовлено, п роф ессорско-преподавательским составом
каф едры “ Э кономика труда и социология” ТГ Э У совм естно с сотрудниками Н И Ц «Н аучны е 
основы и проблем ы разви тия эконом ики У зб еки стан а», на базе п рактических навы ков и опыта 
ведения инновационного и интеграционного сотрудничества с п редприятиям и производства и 
оказани я услуг, методических указаний по п роведению практи ческих и сем инарских занятии по 
предм ету “К ад ровая политика на предприятии” с пом ощ ью разбора кейс-стади, анализа 
конкретны х ситуаци й и други х активны х ф орм обучения.
У чебное пособие предназначено д л я бакалавров, обучаю щ ихся по навравлению 5231700 -
К ад ровы й м ен едж м ен т
***
This school book have b e en p repared b y p rofessors-teachers o f the “E conom ics and Sociology o f
Labor” departm ent T S EU to g eth er w ith the sta ff o f S R C "Scientific bases and problem s o f developm ent 
o f Econom y o f U zbekistan», based on p ractical skills and experience in conducting innovative 
cooperation and integration w ith enterprises p ro ducing and providing services, m ethodical guidelines fo r 
the substantiation o f practical and sem inar classes on m arketing issues “ Personnel policy a t the 
enterprise” w ith the help o f analysis o f case study, investigation o f specific situations and other active 
form s o f training.
The m anual is intended for bachelors stu dying o n the direction 5231700 - P ersonnel m anagem ent
U O ‘K : 3 31.108(075.8) 
K B K 65.240ya7
M a s ’ul m u h a rrir:
Q .F L A b d u ra h m a n o v - i.f.d.prof., akadem ik.
Taqrizchilar:
N .Q . Z o k iro v a - i.f.d., prof., G .V JPlexanov n om idagi R ossiya iqtisodiyot universiteti;
R .I. N u rim b e to v — i.f.d., prof., TDAL
IS B N 9 7 8 -9 9 4 3 -6 1 5 1 -2 -0
© « F a n v a tex n o lo g iy a» n ash riy o ti, 2019.

---

KIRISH
Наг qanday zamonaviy korxonaning (tashkilot)ning boshqaruv 
jarayonidagi asosiy vazifasi — yuqori malakali xodimlami topish, 
barcha xodimlami yagona maqsadga chorlash va ruxlantirish, eng 
yuqori 
ljtimoiy va iqtisodiy natijalarga erishish uchun 
ularni 
jipslantirish, o‘zgaruvchan bozor munosabatlari sharoitida goho 
keskin sur’atlarda rivojlanish, goho inqiroz mashaqqatlari sharoiti- 
dan chiqib ketish tadbiriarini qo‘llashni talab qiladi. Milliy 
iqtisodiyotimizdagi ro‘y berayotgan innovatsion jarayonlar awalo, 
kadrlar siyosatida ham o‘zgarishlami talab qiladi. Alohida qayd etish 
lozimki, ushbu atama amaliyotda anchadan beri qo‘llaniladi, ammo 
har bir korxonada (tashkilotda) uning ishlash tartibi qandayligi, 
kadrlar siyosati o‘z ichiga olgan masalalar qay darajada olib 
borilayotganligiga bog‘liq.
Aholini ish bilan ta’minlash biz uchun nafaqat iqtisodiy, ayni 
paytda katta ijtimoiy ahamiyatga ega. Hokimlik, vazirlik va idoralar, 
ish beruvchi tashkilotlar bilan bir qatorda bank muassasalarmi ham 
ishga yanada faol jalb etishi kerak Aholi bandligini hal etishda 
turizmni rivojlantirish bo‘yicha katta imkoniyatlami ham ishga 
solishimiz lozim1.
Ushbu o‘quv-uslubiy qo‘llanmaning tayyorlanish jarayonida 
mehnat faoliyati vaqtida kadrlar xizmatlarining rahbarlari va muta- 
xassislaridan savolnoma asosida tahlil o ‘tkazilgan, uning natijalariga 
ko‘ra faqat 73 foiz mutaxassislar o ‘zi ishlayotgan korxonaning 
(tashkilot) kadrlar siyosatini aniq Tushunganligini ko‘rsatdi.
Innovatsion iqtisodiyotga o‘tish sharoitida kadrlar siyosatini 
har bir korxonaning rahbari va kadrlar xizmatiga mas’ul bo‘lgan 
shaxslar tomonidan ishlab chiqishi lozim. Afsuski, amaliyotda 
korxonalar (tashkilotlar) rahbarlari kadrlar siyosatini ishlab chiqishda 
shaxsan ishtirok etishmaydi va ko‘pincha kadrlar siyosatini ishlab 
chiqish bilan faqat kadrlar boMimi boshlig‘i (yoki inspektor) 
shug‘ullangan. Ko'pincha korxonalar da (tashkilotlarda) mehnatga
1 M irziyoyev. Sh.M . 2017-2021 yillarda 0 ‘zbekiston R espublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor 
y o ‘nalishi b o ‘yicha harak atlar strategiyasini “ X alq bilan m u lo q at va inson m anfaatlari yili”d a am alga 
oshirishga oid dav lat dasturini o ‘rganish b o ‘y icha ilm iy-uslubiy risola. - Toshkent, 2017, - 280 b.

---

haq to‘lash masalalari kadrlar siyosatida eng muhim o‘rinni 
egallaganiga qaramay, mehnat va ish haqi bo‘lirni boshlig‘i kadrlar 
siyosatini islilab chiqishga umuman jalb qilinmaydi Bu korxonalarda 
(tashkilotlarda) rahbarlar kadrlar siyosatining muhimligini tushun- 
maganliklari yoki o‘z majburiyatlarini kadrlar xizmati xodimlari 
zimmasiga yuklagan holda uning shakllanishi va rasmiylashtirlishiga 
ma’muriy jihatdan umuman e’tibor bermasligidan dalolat beradi.
Korxonada kadrlar siyosatining eng muhim jihati rahbar 
toifasidagi xodimlar zaxirasi bilan ishlashdir. Respublika korxo- 
nalarida (tashkilotlarida) xodimlaming kasbiy (professional) lavozimi 
o‘sishi, xodimning kasbiy-ishchanligi 
hisobiga, uning mehnatini 
baholash natijalariga asoslanadi.
Amalda esa 0 ‘zbekistonning barcha korxonalarida xodimlar- 
ning kasbiy fazilatlarini maxsus baholash tadbirlari rasman o‘tka- 
zilmaydi, Shuning uchun xodimlaming professional o‘sishi va 
ma’muriy lavozimlarga ko‘tarilishi ko‘p hollarda tasodifan yoki 
tanish-bilishchilik asosida amalga oshiriladi.
Amaliyotning ko‘rsatishicha, 
barcha korxonalarda, ayniqsa 
xususiy sektorda ishlab chiqarish jarayonida kadrlar siyosati 
tushunchasi va mohiyatini belgilashda yagona ilmiy asoslangan 
tushuncha yo‘q. Ammo uning ishlab chiqilishiga yondashuvlar 
xilma-xilligi iqtisodiyotimizni yanada rivojlanishi sharoitida 
uni 
asoslash, qayta ko‘rib chiqish va takomillashtirishni taqozo etadi.
Korxonaga (tashkilotga) istiqbolli va doimiy tarzda samarali 
iqtisodiy, ham ijtimoiy va psixologik osoyishta muhit yaratuvchi 
omil - ishlab chiqilgan kadrlar siyosati hisoblanadi.
Hozirgi davrda kadrlar siyosatini 
har bir kompaniyadagi 
muhim strategik resurslar hisoblangan mutaxassislar nafaqat bilishi, 
tushunishi, balki so'zsiz ijro etishi ham lozim. Buning uchun 
kadrlar siyosati asosida korxonani qanday mohirona boshqara 
olish kerak degan savolga bugun aniq javob berish mushkul, 
sababi milliy iqtisodiyotning barcha sohalarida aniq maqsadli 
ishlab chiqilgan milliy kadrlar siyosati endi shakllanib kelmoqda.
Shunday ekan, mavjud mamlakat amaliyoti va xorijiy tajriba 
asosida tayyorlangan mazkur o‘quv qo‘llanmada barcha soha
4

---

korxonalarida kadrlar siyosatini shakllantirish va rivojlantirish 
bo‘yicha ishchan yondashuvlar o‘z ifodasini topgan.
Mazkur o‘quv qo'llanma Toshkent davlat iqtisodiyot uni- 
versiteti huzuridagi “0 ‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishning 
ilmiy asoslari va muammolari” ilmiy-tadqiqot markazining 2017- 
2020 yillarga moijallangan OT-Fl-022-raqamli “Iqtisodiyotni 
barqaror rivojlanishini ta’minlovchi ichki imkoniyatlami aniqlash 
va zahiralarni 
safarbar qilishning ilmiy-metodik asoslari” 
mavzusidagi fundamental ilmiy loyihaning “Ta’lim va fan 
integratsiyasi” doirasida olib borilgan ilmiy tadqiqotlar natijalarini 
ifodalaydi.
5

---