Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi təhsil problemləri institutu
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.4. Dəyərləndirmə və qiymətləndirmənin metod və vasitələri
- Sistematik müşahidə
- Şifahi sorğu
- Fəaliyyət məhsullarının təhlili.
70
ünsiyyət və məktəbəqədər təhsildən ibtidai təhsilə keçidin asanlaşdırılması məqsədini daşıyır. Bu zaman uşağın il boyu proqramın bölmələri üzrə qazandığı nailiyyətlər ümumiləşdirilir və qiymətləndirilir. 3.3. Qiymətləndirmənin aparılmasına verilən tələblər Uşaqlar təlim nailiyyətlərini müxtəlif yolla nümayiş etdirirlər. Münasib qaydada seçilmiş vaxt uşağın əhvali-ruhiyyəsi, verilən sualların xarakteri, məzmunu ilə uşağın tanışlığı, uşağın təlim dilini asanlıqla başa düşməsi nəticələrə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Tərbiyəçi istənilən vaxtda uşağın davamiyyətini yaxşılaşdırmaq, onun məktəbəqədər müəssisəyə həvəslə gəlməsinə təsir göstərmək məqsədilə müxtəlif vasitələrdən istifadə edərək uşağın təlim nailiyyətlərini qiymətləndirir. Qiymətləndirmə: - uşaqların bilmədiklərini və ya bacarmadıqlarını aşkar etməyə deyil, bilik və bacarıqlarını göstərməyə xidmət edir; -tərbiyəçilərin planlaşdırdıqları məşğələlərin və tətbiq etdikləri tədris strategiyalarının təcrübədə nə dərəcədə səmərəli olduğunu müəyyən etməyə, habelə məktəbəqədər yaşlı uşaqların nəzərdə tutulan təlim nəticələrinə nail olmalarını təmin etmək üçün lazım olan dəyişiklikləri həyata keçirməyə imkan yaradır; -uşaqda mənfi hisslər oyatmadan, onun özünəinamını və irəli getmək səylərini möhkəmləndirərək müsbət emosional şəraitdə aparılır; - uşaqların təlim fəaliyyətinə dair toplanmış müxtəlif formalı dəllilərə əsasən vaxtaşırı aparılır; - hər bir uşağın xüsusi ehtiyaclarına, öyrənmə üsuluna və inkişaf mərhələsinə həssaslıqla yanaşmanı əks etdirir. Qiymətləndirmə zamanı uşağın hərəkət və davranışları, müəyyən şəraitdə fəaliyyətinin nəticələri qiymətləndirmənin obyektinə çevrilir; qiymətləndirmə zamanı
71
uşağın hərtərəfli inkişafı nəzərə alınır; uşaqlar özlərinin və yoldaşlarının nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi prosesində iştirak edir; uşağın mövcud və əvvəlki nəticələri arasında müqayisə aparılır; uşağın valideynləri və xüsusi təhsil mütəxəssisləri ilə mütəmadi əlaqə saxlanılır və tərbiyəçi hər bir uşağın nailiyyətlərini müntəzəm olaraq izləyir. 3.4. Dəyərləndirmə və qiymətləndirmənin metod və vasitələri Dəyərləndirmə və qiymətləndirmə zamanı aşağıdakı metodlardan istifadə olunur: •
Müşahidə (diaqnostika məqsədilə aparılır və davamlı qiymətləndirmə vasitəsi kimi çixiş edir). Bu metoddan istifadə zamanı tərbiyəçilər uşaqların təlim fəaliyyətini fasiləsiz izləyir, qeydlər aparır, uşaqların əldə etdikləri irəliləyişləri haqqında məlumatı onlara və valideynlərinə təqdim edir. Müşahidələrin qeydə alınması obyektiv məlumatın toplanmasından ibarətdir. Bu metod uşaqların fərdi xüsusiyyətləri, ehtiyacları, qabiliyyətləri və maraqları haqqında məlumat toplamağa imkan verir. Müşahidə tərbiyəçilərə müəyyən edilmiş məqsədlərə dair cəld və düzgün məlumat əldə etməkdə köməklik göstərir.
Müşahidələr təsadüfi, sistematik оlmaqla iki formada aparılır: Təsadüfi müşahidə heç bir qaydaya tabe оlmur. Tərbiyəçi tərəfindən gündəlik həyat şəraitində aparılır. Alınan nəticələr ilkin məlumatlar fоrmasında tоplanır. Sistematik müşahidə təbii müşahidə olub uşağın oyun, təlim və əmək fəaliyyəti zamanı aparılır. Bu müşahidə vasitəsi ilə uşağın fəaliyyəti ardıcıl öyrənilir, nəticələrə görə anketlər, yaxud “Müşahidə gündəliyi” dоldurulur. Müşahidə, əsasən, uşağın maraqları və xüsusi diqqəti cəlb edən məqamlarını aşkar edir. •
həmçinin bu üsuldan uşaqların qiymətləndirmə göstəricilərini müəyyənləşdirmək məqsədi ilə valideynlərlə aparılan iş zamanı da istifadə edir. Uşaq haqda ilkin məlumatın toplaması üçün aparılır.
72
• Şifahi sorğu söhbət və oyunlar formasında keçirilir. Sorğu tərbiyəçiyə uşaqların əşyalar, hadisələr, onların xüsusiyyətləri haqqında mənimsədikləri biliklərin, bacarıqların formalaşma səviyyəsini və fəaliyyətlərdə tətbiqetmə baca- rığını yoxlamağa imkan verir. •
yapma, quraşdırma, düzmə və s.) nəticələrinə görə qiymətləndirilirlər. Bu qiymətlən- dirmələrin obyektiv aparılması üçün həmin sahələr üzrə normalar müəyyənləşdirilir. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində qiymətləndirmədə portfoliodan istifadə edilməsi məqsədəmüvafiqdir. Portfolio (ingilis dilindən tərcümədə portfel, mühüm sənədlər üçün qovluq) - uşağın əl işləri, fikirləşdikləri hekayələr, təsviri fəaliyyət məşğələlərinin nəticələri və əlavə olaraq uşağın hansısa fəaliyyətlə məşğul olarkən foto şəklinin, səhnələşdirmə zamanı rol ifa edərkən foto şəkillərinin saxlanıldığı qovluqdur. Bu iş nümunələri valideynlərə də öz uşaqlarının nailiyyətlərini izləməyə imkan yaradır. Portfoliodan istifadə edərkən uşaqlara dair əldə edilən məlumatlar təhlil, şərh edilir və qiymətləndirilir. İl ərzində tərbiyəçilər qiymətləndirmə ilə bağlı qərarlarını qeyd edir və bununla da uşağın il ərzində əldə etdiyi uğurları görməyə imkan yaranır. Portfolio tərbiyəçilərə uşaqların qiymətləndirilmələrinə dair qərar verməkdə bələdçilik edir. Məktəbəqədər yaşlı uşaqların portfoliosu uşağın ayrı-ayrı nailiyyətlərinin adekvat təqdim edilməsi, həmçinin onun sosial, kommunikativ, idrak kimi fəaliyyət növləri üzrə əldə edilən nəticələrinin nəzərə alınmasına görə effektiv qiymətləndirmə formasıdır.
Portfolio həm davamlı, həm summativ qiymətləndirmə məqsədilə aparılır və uzunmüddətli proses hesab olunur. Beləliklə, məktəbəqədər müəssisələrdə portfolionu uşağın imkan və bacarıqlarının, fərdi
keyfiyyətlərinin inkişaf
səviyyəsinin kompleks qiymətləndirilməsi, “inkişaf trayektoriyası”nın qurulması üçün fərdi nailiyyətlərin təhlilinin vasitəsi kimi müəyyən etmək olar. Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|