Azərbaycan respublikasi məDƏNİYYƏt və turiZM
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
32 Əfəndiyev bu adi insanları əsərlərinə dəstə-dəstə gətirdi. Adiliyin estetikasını özününküləĢdirdi. Adiliyin fəlsəfəsini oxudu və üzə çıxardı, adiliyin poeziyasını duydu və qələmə aldı. Nəticədə, adilik təməlində qeyri-adi ədəbiyyat yaratdı. Bu, Elçin Əfəndiyevin zəngin üslub cizgilərindən biri oldu. Yazıçı bu yolda xüsusi istedad göstərdi. ―BaladadaĢın ilk məhəbbəti‖, ―BaladadaĢın toy hamamı‖ və AbĢeronun, Bakı kəndlərinin mənzərəsini canlandıran neçə-neçə belə hekayə və povestləri son 50 illik ədəbiyyatımızın həmiĢəyaĢarlıq fondunun vəsiqəsini almıĢdır. Bu ədalətli qiymətə belə bir fikir də əlavə etmək olar ki, yazıçı bu adi adamların daxilən gizlədib xəlvətdə saxladığı mənəvi keyfiyyətləri hamımız üçün estetik sərvətə çevirir. Bu ədalətli qiymətə belə bir fikir də əlavə etmək olar ki, yazıçı bu adi adamların heç birinin tərəfində dayanmır, onların həyatını, mübarizəsini təsvir etdikcə bu adamların daxilində gizlənən və qətrə - qətrə üzə çıxan bütövlükdə; – Ġnsan gözəldir! Təbiətin yaratdığı ən gözəl varlıq insandır! – fəlsəfəsinin ifadəsinə çevrilir. Müxtəlif əhvali-ruhiyyəli, müxtəlif fərdi həyat yolları keçən adamların mənəvi aləminə eyni səviyyədə dərindən nüfuz etmək qabiliyyəti onun yazıçılıq istedadının ən qüvvətli amillərindəndir. II Aparıcı: Elçin Əfəndiyev müasir həyatdan, uĢaq vaxtlarından bələd olduğu adamlardan və mənbələrdən yazır. Təsadüfü deyildir ki, AbĢeron bağları və kəndləri, Xəzər dənizi onun əsərlərində poetikləĢdirilir. Bizi əhatə edən xarici aləm, yaĢadığımız evlər, gəzdiyimiz dəniz sahilləri, Bakı bağlarının sarı qumu, dadlı üzüm gətirən meynələri, çadır kimi kölgə salan tut ağacı, çılpaq qayaları Elçin Əfəndiyevin hekayə və povestlərində daim insan hissilərinin hərarətini, insan ürəyinin romantik çırpıntılarını əks edir; çünki yazıçı onları təsvir xatirinə deyil, qəhrəmanlarının həyəcan və iztirablarının, hisslərinin tərcümanı kimi əsərə daxil edir. Bu təsvirlərin yığcamlığı və təbiiliyi oxucunu daima cəlb edir. Xalq yazıçısı Elçin əfəndiyevin dramaturgiyası bu gün nəinki ölkəmizin, hətta dünyanın bir çox teatrlarının diqqət mərkəzindədir. Yazıçının bu xüsusiyyəti sənət dostları tərəfindən həmiĢə yüksək qiymətləndirilmiĢdir. Ġndi isə gəlin oxucumuzun ifasında Əjdər Qiyaslının xalqımızın yüksək
33 ləyaqətli yetirməsi, el-obamızın qədirkeĢi və xeyirxahı sevimli xalq yazıçısı Elçinə həsr etdiyi ‖Parlasın səmada tale ulduzun‖ Ģeirindən bir parçanı dinləyək: Oxucu:
Bol bəhrə verməkdir eĢqi, həvəsi. Bütün budaqları barla doludur, Qeyrət ağacı da ömür yoludur... Sən belə ağacdan daha barlısan, Elinə, obana etibarlısan! Səni bənzətsəm də barlı ağaca, Sən ondan daha çox ucasan, uca! Hər ağac bir dəfə ildə verir bar, Səninsə həmiĢə bəhrə - barın var. Sənətin yolları olsa da çətin, Ölçüyə sığmazdır sənin xidmətin! ... Çinartək açmısan qol-qanadını. Uca saxlamısan təmiz adını... YaxĢılıq etmisən bəsdi deyincə, Bəhrəsi tükənməz min il yeyincə! Sənə arzularam dünya varından: Açılsın ürəyin övladlarından! Gözünə nur olsun hər gözəl qızın, Parlasın Səmada Tale Ulduzun... I Aparıcı: Cəmiyyətimizdə baĢ verən hadisələrin iti yazıçı qələmi ilə bədiiləĢdirilməsi, zəmanənin qarĢılığında həqiqəti görmək və onu estetik ideala çevirmək, sonda isə oxuculara və tamaĢaçılara yüksək mənəvi-əxlaqi dəyərlər aĢılamaq bu sənətkarın yaradıcılığı üçün xarakterikdir. Yaradıcılığına metafizik realizm üslubunda hekayələrlə baĢlayan yazıçının dünya ədəbiyyatı səviyyəsində dünyəvi dəyərləri əks etdirən əsərləri öz müəllifinə çoxmilyonlu oxucu auditoriyası qazandırıb. Onun yaradıcılığının coğrafi əhatə dairəsi çox geniĢdir. Yazıçının bədii əsərləri tərcümə edilərək dünyanın müxtəlif ölkələrində sevilə-sevilə oxunur. Müxtəsərlik, aydınlıq və sadəlik onun ilk yazılarından özünü göstərən keyfiyyətlərdəndir. Yazıçının yaradıcılığında müasirlik, dərin psixoloji hisslər, humanist ideyalar, nəcib duyğular, saf arzular
34 mükəmməl Ģəkildə özünü göstərir. Elçin Əfəndiyev Azərbaycan ədəbiyyatının Qızıl fonduna düĢmüĢ həm tarixi romanların, həm absurd dramların, həm sürrealist və realist hekayə və povestlərin müəllifidir. II Aparıcı: Elçin Əfəndiyevin 70-ci illərdəki yaradıcılığı haqqında yazan, bu yaradıcılığın orijinallığını xüsusi qeyd edən, onu yüksək qiymətləndirən müəlliflərin sadəcə olaraq, yalnız adlarını çəkmək kifayətdir ki, yazıçının əsərlərinin hələ o zaman Azərbaycan ədəbiyyatında qazandığı mövqe barədə təsəvvür əldə edək: Məmməd Arif DadaĢzadə, Mir Cəlal, Məmməd Cəfər Cəfərov, Həmid Araslı, Mirzə Ġbrahimov, Mehdi Məmmədov, Əziz Mirəhmədov, Yəhya Seyidov, Kamal Talıbzadə, Bəkir Nəbiyev, YaĢar Qarayev, Xəlil Rza Ulutürk... Eləcə də onlarla baĢqa görkəmli tənqidçilər, yazıçılar. Elçin Əfəndiyev ləyaqətlə yaĢanmıĢ bir ömrün 40 ildən artıq müddətini ədəbiyyata həsr etmiĢdir. Onun yaradıcılıq dünyasının sərhədləri heyrətamiz geniĢliyi, əslində, sərhədsizliyi ilə seçilir. Müasir cəmiyyətdə insan fenomeni həmiĢə Elçin Əfəndiyevin diqqət mərkəzində olub. Ölkəmizdə cərəyan edən mürəkkəb ictimai-siyasi proseslər, gərgin
mənəvi-əxlaqi axtarıĢlar yazıçının qəhrəmanlarının daxili aləmində öz əksini tapmıĢdır. Həyat haqqında olan ideal təsəvvürlərin həyatın özündən nə qədər fərqli olduğunu dərk edən əsərin qəhrəmanları, əslində, ədəbiyyatımızın əzəli mövzusu olan insan azadlığı problemini müasir dövrdə bütün çalarları ilə təcəssüm etdirirlər. I Aparıcı: Bəli, Elçin Əfəndiyev yaradıcılığının çoxĢaxəli olması ilə seçilən, müxtəlif janrlarda uğurla iĢləməyi bacaran qələm sahiblərindəndir. Teatr üçün yazdığı əsərlər ədəbi aləmdə yazıçını dramaturq kimi tanıtmıĢdır. Ölkəmizdə, habelə, dünyada gedən ədəbi-bədii proseslər barədə dövrü mətbuatda müntəzəm olaraq dərc etdirdiyi tənqidi məqalələr ədəbiyyatĢünasların yüksək qiymətini qazanmıĢdır. Onun ssenariləri əsasında çəkilmiĢ bədii filmlər tamaĢaçılar tərəfindən həmiĢə rəğbətlə qarĢılanmıĢdır. Bildiyimiz kimi Elçin Əfəndiyev yaradıcılığı boyu bir sıra povestlər, kinopovestlər yaratmıĢdır. Bunlardan ―Bir görüĢün tarixçəsi‖, ―Toyuğun diri qalması‖, ―Dolça‖, ―Bayraqdar‖,
Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|