Azərbaycan respublikasi kənd тəSƏRRÜfaтi naziRLİYİ

 
26
 
 
1)
 
 Həna    qaldıqca  bir  qayda  olaraq  rəngi  solur.  Buna 
baxmayaraq    2  ayda  1  dəfədən  çox  həna  qoyulması  məsləhət 
görülmür.  Həna  tez-tez  istifadə  edildikdə  əks  təsir  göstərir: 
saçlar cansız görsənir. 
2)
 
 Əgər  siz  hənanın  əvvəlki  rəngini  bərpa  etmək  istəsəniz 
bunu  yaxalamanın  köməyi  ilə  edə  bilərsiniz.  Bunun  üçün  50 
qram  həna  tozunu  1,25  litr  qaynanmış  suda  həll  edin  və  onu 
süzgəcdən  keçirib  soyumağa  qoyun.  Bu  məhlul  ilə  saçınızı 
yaxalamaqla əvvəlki rəngi bərpa edərsiniz. 
3)
 
 Saçınıza qoyduğunuz həna rəngi çox parlaq alınıbsa onu 
necə  neytrallaşdıra  bilərsiniz?  Bu  məqsədlə  bir  qədər  bitki 
yağını  qızdırın  və  onunla  saçınızı  səliqə  ilə  ovuşdurun.  Sonra 
saçınızı  fenlə  bir  qədər  qurudun  və  şampunla  yuyun.  Yağ 
hənanın  rəngini  udur.  Əgər  bu  birinci  cəhddə  alınmasa  bu 
proseduru (üsulu) təkrar edin. 
Biotatuirovka.  Elmdə  Lawsonia  inermis,  qərbdə  isə  xına, 
adı  ilə    tanınan  həna  tozu  əsasən  saçların    boyanmasında 
istifadə  edilir.  Hazırda  isə  bədənə    xına  ilə  şəkil 
döydürülməsinin  (tatuirovkanın)  populyarlığının  artması  ilə 
əlaqədar  olaraq    “mehindi”  sənəti  təhlükəsiz,  xəstəlik  törət-
məyən,  tərkibində  kimyəvi  maddələr  daşımayan  və  alternativi 
olmayan  bədən  bəzəmə  formasıdır.  Mendi  (mehindi)  həna 
tozunun  müxtəlif  bitki  yağları  ilə  qarışdırılmasından  alınır  ki, 
bu  dəriyə  sakitləşdirici  və  bərpaedici  təsir  göstərir.  Bu  boyanı 
(rəngi)  1-2  həftə  dəridə  saxlamaq  olar.  Onun  pozulması  insan 
bədəninin  temperaturundan  və  bədənin  yuyulma  vaxtından 
asılıdır. 
Ənənəvi  olaraq  həna  ilə  əllər  və  ayaqlar  boyanırdısa 
hazırda  çəkinmədən  bədənin  başqa  hissələrinə  də  məsələn 
göbək  ətrafına,  kürəyin  yuxarı  hissəsinə,  qollara  və  hətta 
boyuna  da  həna  ilə  şəkil  döydürülməsi  dəbdədir.  Mendi 
(mehindi)  adlanan  həna  bodiartın  ənənəvi  formasıdır.  Adətən 
ələ və ayağa  həna ilə müvəqqəti şəkillər çəkirlər. Bunun üçün 
iynədən  istifadə  etmək  və  epidermisi  zədələməyə  lüzum 

---

 
27
 
 
yoxdur.  Ənənəvi  həna  qoyma  sənəti  yüz  illər  bundan  əvvəl 
Mesopotamiyada  meydana  gəlmiş  və  eramızın  XII  əsrində 
Hindistan mədəniyyətinə daxil olmuşdur. 
Həna ilə bədənə naxışların çəkilməsi (biotatuirovka) sənəti 
günortanın  bürküsündən  qorunan,  kölgə,  sərin,  sakitləşdirici 
fəvvarə  şırıltısı  və  ətirli  fars  gülləri  ilə  əhatə  olunmuş  hərəm-
xanalarda  meydana  gəlmişdir.  Həna  qədim  misirlilərə  də 
məlum  idi.  Burada  zadəgan  qadınlar  bədənlərinə  ətirli  yağ 
sürtür və bədənlərini rəngləyirdilər. 
Avropada  isə  hənanı  yaxşı  qiymətləndirmirdilər.  Bu  bir 
tərəfdən aylarla bir yerdən digər yerə daşınma nəticəsində həna 
tozunun  rəngləmə  qabiliyyətinin  aşağı  düşməsi  ilə  əlaqədar 
idisə,  digər  tərəfdən  kilsənin  cismani  sevincə  və    bədənin 
boyanmasına (rənglənməsinə) icazə verməməsi ilə əlaqədar idi. 
Ancaq buna baxmayaraq Hindistanda və Orta Asiyada bu sənət 
yüksək səviyyə çatmışdır. Burada həna ilə saçların, dırnaqların 
və dərinin boyanması, bədənə Hind və Ərəb mədəniyyəti üçün 
xarakterik  olan  mürəkkəb  ornamentli  bitki  və  abstrakt 
(mücərrəd)  xarakterli  şəkillərin  çəkilməsinin  bir  çox  yerli 
ənənəsi formalaşmışdır. 
Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  çəkilən  şəkilin  rəngi  dərinin 
rəngindən çox asılıdır. Bir qədər qara dəriyə çəkilən şəkil tünd 
qəhvəyi, ağ avropalı dərisinə çəkilən isə qırmızıya çalan rəngdə 
olacaqdır. 
Yığılıb  qurudularaq  üyüdülən  həna  yarpaqları  hava  keçir-
məyən  (vakuum)  qablarda  (sellofan  kisələrdə)  saxlanılmalıdır. 
Kisəni  açdıqdan  sonra  oradakı  həna  tozunu  tamamilə  istifadə 
etmək  lazımdır.  Çünki  açıq  saxlandıqda  hənanın  boyama 
qabiliyyəti  aşağı  düşür  və  təkrar  istifadədə  istənilən  nəticəni 
vermir. 
Hənanın məxsusi rəngi – qəhvəyi - qırmızı qonur hamının 
xoşuna  gəlmir.  Ancaq,  təbii  halda  o  məhz  bu  rəngdə  olur. 
“Qara  həna”  adı  ilə  buraxılan  və  bazara  çıxarılan  məhsul  isə 

---

 
28
 
 
kimyəvi mənşəlidir. Onların bəziləri zərərsizdir, bəzilərinin isə 
iltihab və allergiya törətdiyi haqda məlumatlar vardır.  
Xına  dedikdə  nəyi  təsəvvür  edirik?  Xına  sadəcə  qırmızı-
qonur  rəngləyici  maddə  deyil  o  həmdə  müalicəvi  təsirə 
malikdir.  Şərq  ölkələrində  qurudulmuş  və  üyüdülmüş  xına 
yarpaqlarından  təkcə  saçların  boyanmasında  deyil  dırnaqların, 
ovucların  yun  və  ipəyin  rənglənməsində  də  istifadə  edilirdi. 
Xına saçlara rəngdən başqa parıltı da verir. Xınadakı rəngləyici 
maddənin  təsirindən saçlar sıxlaşır və möhkəmlənir. Ona  görə 
də xına qoyulduqdan sonra nazik saçlar möhkəmlənir, sıxlaşır, 
sıx  saçlar  isə  daha  gurlaşır.    Xına  o  qədər  güclü  təsirə  malik 
deyil ki, saçın təbii rəngini gizlədə bilsin. O yalnız saça qırmızı 
çalarlıq verir. 
Xına  açıq  rəngli  saçlara  qara  saçlara  nisbətən  daha  güclü 
təsir  edir.  Ona  görə  də  sarışın  və  çal  saçlara  həna  qoymaq 
məsləhət görülmür. Həna belə saçları sarı-qırmızı (kök rənginə) 
rəngə boyayır. 
Xına  ilə  rəngləmə  texnikasını  öyrənməzdən  əvvəl  mütləq 
xınanı  seçməyi  bacarmaq  lazımdır.  Hansı  ki,  bu  texnika  hələ 
qərbdə  də  çox  yayılmamışdır.  Ona  görə  də  təmiz  məhsul 
tapmaq  çətin  məsələdir.  Təmiz  xınanı  isə  fitoapteklərdə  təbii 
kosmetika  mağazalarında,  ekzotik  Hindistan  və  Afrika 
bazarlarında  tapa  bilərsiniz.  Xınanı  asanlıqla  Şimali  Afrika  və 
Hindistandan  da  almaq  olar,  ancaq  mütləq  diqqət  verilməlidir 
ki,  bu  toz  köhnə  olmasın  yoxsa  rəngləmə  qabiliyyəti  zəif 
olacaqdır. 
Bədəni  rəngləmək  üçün  mütləq  xüsusi  xına  tozundan 
istifadə  edilməlidir.  Saç  üçün  hazırlanmış  xınadan  tatuirovka 
üçün  istifadə  edilməməlidir.  Saç  üçün  hazırlanın  xına  tozu 
aşağı  rəngləmə  qabiliyyətinə  malik  olur,  yaxşı  üyüdülməmiş 
ola  bilər  və  s.  Rəngi  tünd-yaşıl  və  boz-qəhvəyi  olur.  Bundan 
başqa  bu  tərkibdə  adətən  mineral  duzlar  olur.    Bəzən  xına 
qırmızı yox başqa rəng verir. Diqqət edin: qara, ağ və qəhvəyi 

---