Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzi

 
 
Cədvəl 1 
 
S.S. 
Əsas texniki göstəricisi 
Parametri 
1 
En götürümü 
110 sm 
2 
Becərmə dərinliyi 
30 sm-ə qədər 
3 
Qanadlarının açılış bucağı 
100 
0
 
4 
Gavahının eni 
160 mm 
5 
Gavahının qalınlığı 
12 mm 
6 
Baltanın qalınlığı 
30 mm 
7 
Baltanın eni 
50 mm 
8 
Gavahının şırımın dibinə nisbətən maillik bucağı α 
25 dərəcə 
9 
Baltanın şırımın dibinə nisbətən maillik bucağı β 
20 dərəcə 
 
 
 
 
 
Şəkil 2. Kombinəedilmiş yumşaldıcı  - yarıqaçanın eksperimental maket nümunəsi. 
 
 
Yeni konstruksiyalı  yumşaldıcı-yarıqaçanın iqtisadi səmərəliliyi istehsalda olan “KMB-3” 
üzümlük  maşını  ilə  müqayisəli  variantda  aparılmışdır.  Bu  maşın  üzümlüklərdə  ağır  və  daşlı 
torpaqlarda cərgəaralarında kultivasiya, başdan-başa yumşaltma, çizelləmə, dərindən yumşaltma, 
basdırma  şırımları  açmaq  kimi  kompleks  işləri  yerinə  yetirir.  Maşın  o  nöqteyi-nəzərdən  də 
universaldır  ki,  lazımi  miqdarda  əməliyyatları  bir  işçi  orqanı  başqası  ilə  əvəz  etmək  yolu  ilə 
dəyişməklə yerinə yetirir. 
“KMB-3”  markalı  maşından  fərqli  olaraq  işlənib  hazırlanmış  yeni  konstruksiyalı 
yumşaldıcı-yarıqaçan universal təyinatlı olub, üzümlüklərdə cərgəaralarında, həmçinin bağlarda, 
dağ  və  dağətəyi  yamaclarda,  kövşən  yerində  və  başqa  bitkilərin  yığımından  sonra  torpağın 
başdan-başa  becərilməsi  işlərində  və  kiçik  konturlu  düzən  sahələrdə,  fermer  təsərrüfatlarında 
işləmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bundan başqa eksperimental yumşaldıcı-yarıqaçanın iqtisadi 
səmərəliliyi “KMB-3” baza maşını ilə də müqayisə edilmişdir. 
Müqayisə  göstərdi  ki,  baza  maşının  (“KMB-3”)  kütləsi  680  kq,  maşının  topdan  satış 
qiyməti 850 AZN; balans qiyməti “B” 935 AZN; xüsusi istismar xərcləri 16,04 AZN /ha təşkil 
etdiyi  halda,  eksperimental  yumşaldıcı-yarıqaçanın  kütləsi  570  kg;  topdan  satış  qiyməti  600 
AZN; balans qiyməti 660 AZN; xüsusi istismar xərcləri isə 15,59 AZN /ha təşkil edir. 

---

 
 
Tədqiqat nəticəsində aşağıdakı nəticələr əldə edilmişdir. 
 
  1.  Yeni  konstruksiyalı  yumşaldıcı-yarıqaçan  müxtəlif  mexaniki  tərkibə  malik, 
müqaviməti (0,4.....1,10)*10
-1
 MP olan torpaqların becərilməsi üçün istifadə edilə bilər. 
  2.  Yeni  konstruksiyalı  yumşaldıcı-yarıqaçanın  birinci  tipli  variantı  ağırlıq  mərkəzi 
xəttindən arxada yerləşdirilən pəncələrin müşayiəti ilə torpaq 15-20 sm dərinliyində yumşaldıla 
bilər. 
  3. Yarıqaçanın yuxarı yarusu 25-30 sm dərinlikdə ilk yarıq açır. Bundan sonra isə ondan 
arxada yerləşdirilmiş yarıqaçanın aşağı yarusu isə 35-40 sm dərinliyində yarıq açır. 
  4. İkinci variantlı yumşaldıcı-yarıqaçan torpağı 25-30 sm dərinlikdə yumşaltmaqla 35-40 
sm dərinlikdə becərmək qabiliyyətinə malikdir. 
  5.  Universal  hazırlanmış  yumşaldıcı-yarıqaçanlar  yuxarıda  göstərilən  üstün  cəhətləri 
nəzərə alınaraq, ondan torpaq eroziyasına qarşı mübarizədə istifadə olunması tövsiyə olunur. 
 
ƏDƏBİYYAT 
 
  1.  Ə.Ə.İbrahimov  –  Azərbaycanda  torpaq  eroziyasının  inkişaf  qanunauyğunluqları  və 
onun qarşısının alınması yolları. //Azərbaycan ET Eroziya və Suvarma İnstitutun Əsərləri. Bakı, 
“Nurlan”, 2000, səh. 37-47. 
  2.  Respublika  Dövlət  Torpaq  və  Xəritəçəkmə  Komitəsinin  respublikanın  torpaq  fondu 
haqqında 2012-ci ildə olan məlumatı. 
  3.  Г.С.Рагимов  –  Технология  противоэрозионной  обработки  почвы  на  склонах 
виноградниками. //Тематический сборник трудов Азербайджанского НИ Сектора Эрозии. 
Баку, 1986, стр. 51-55.  
  4.  Г.С.Рагимов  –  Глубокое  полосное  рыхление  почвы  склонов  в  Куткашенском 
районе.  //Сборник  Научных  Трудов  Азербайджанского  НИ  Сектора  Эрозии.  Т.  VI,  Баку, 
1975, стр. 87-92. 
  5.  Г.С.Рагимов,  М.Ю.Халилов  –  Противоэрозионные  мероприятия  на  примере 
колхоза  «Октябрь»  Куткашенского  района.  Труды  по  изучению  эрозии  и  использование 
эродированных земель в Азербайджане. Т. V, Баку, 1972, стр. 116-121. 
  6.  В.Л.Коробов  –  Влияние  полосной  глубокой  вспашки  на  смывание  почвы  и 
урожай  зерновых  культур.  //Труды  по  изучению  эрозии  и  использование  эродированных 
земель в Азербайджане. Т. V, Баку, 1972, стр. 122-127. 
  7.  И.Д.Агаев  –  Исследование  и  определение  основных  параметров  щелевателя-
глубокого рыхления для борьбы с водной эрозией на склонах. Диссертация на соискание 
ученой степени кандидата сельскохозяйственных наук. Баку, 1972, 122 стр. 
  8.  Т.А.Агабейли,  И.Т.Алекперов  –  Противоэрозионный  рабочий  орган  для 
безотвальной  обработки  зяти. 
//Материалы 
тематического  сборника  Трудов 
АзНИИМЭСХ. Т. IX, 1979, стр.84. 
  9.  К.С.Рагимов,  В.Л.Коробов  –  Почвозащитные  севообороты  в  горной  части 
Ширвана.  //Тематический  сборник  трудов  Азербайджанского  НИ  Сектора  Эрозии.  Баку, 
1982, стр. 96-102.  
  10.  М.Н.Заславский  –  Эрозиоведение  –  основы  противоэрозионного  земледелия. 
Учебник для геог. и почвоведение специальных высших учебных заведений, М., Высшая 
школа, 1987, стр. 256-264. 
  11.  Я.Г.Керимов  –  Влияние  различных  противоэрозионных  обработок  на 
агрофизические  свойства,  смыва  почвы  и  урожайность  пропашных  культур  в  условия 
Шеки-Закатальской  зоны  Азербайджанской  Республики.  Автореферат  диссертации  на 
соискание ученой степени кандидата сельскохозяйственных наук, Баку, 1994, стр. 23. 
  12.  Я.Г.Керимов  –  Эффективность  безотвальной  обработки  почвы  на  склоновых 
землях Азербайджана. //Ж. Аграрная Наука Азербайджана, 2008, № 2, стр. 32-33. 

---