Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin nəSİMİ adına DİLÇİLİK İnstitutu

---

 
 
AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASININ  
NƏSİMİ adına DİLÇİLİK İNSTİTUTU 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
D
İ
L
Çİ
L
İ
K  
İ
NST
İ
TUTUNUN  
Ə
S
Ə
RL
Ə
R
İ
 
 
 
 
 
 
 
 
Xüsusi buraxılış 
 
2012 
 
 
 
 
 
 
Bakı – 2012

---

N
əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış 
 
N
əsimi adına Dilçilik İnstitutu Elmi Şurasının 14 mart 2012-ci il tarixli 
iclasının (protokol № 04) qərarı ilə çap olunur. 
 
 
 
 
Redaksiya şurası :  
              akad A. A. Axundov 
 AMEA-
nın müxbir üzvü K.M. Abdullayev  
 fil.e.d., prof. 
Q.Ş.Kazımov 
 fil.e.d., prof. 
Q.İ.Məşədiyev  
 fil.e.d., prof. S.H.Mehdiyeva 
 fil.e.d., prof. 
S.A.Sadıqova 
 fil.e.d. R.H.Eyvazova 
 fil.e.d. prof. 
İ.O.Məmmədli  
 fil.e.d. M.M.Mirz
əliyeva 
 fil.e.d. prof. 
M.Ə.Mahmudov 
 fil.e.d. 
İ.M.Tahirov  
 fil.üzr
ə fel.d. T.A.Quliyev 
 
 
 
Baş redaktor: fil.e.d., prof F. Y. Veysəlli  
 
Buraxılışa məsul: fil.e.n. E. İnanc  
 
 
 
 
 
 
Dilç
ilik İnstitutunun əsərləri 
Xüsusi buraxılış 
2012 
 
 
 
 
 
© N
əsimi adına Dilçilik İnstitutu, 2012 
 
2 

---

N
əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış 
 
 
BAŞ REDAKTORDAN 
 
 
Hörm
ətli oxucular. 
Az
ərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  “Azərbaycan dilinin  qloballaşma 
şəraitində  zamanın  tələblərinə  uyğun  istifadəsinə  və  ölkədə  dilçiliyin  inkişafına 
dair Dövl
ət Proqramı haqqında” 23 may 2012 ci il və “Azərbaycan Milli Elmlər 
Akademiyasının Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun maddi-texniki bazasının güc-
l
əndirilməsi haqqında” 29 may 2012-ci il tarixli sərəncamlarının icrası ilə əlaqədar 
AMEA N
əsimi adına Dilçilik İnstitutunda 2012-ci il dekabrın 13-də “Ölkədə Dil 
Situasiyası” mövzusunda Respublika elmi konfransı keçirilmişdir.  
Konfransda Az
ərbaycan dilinin fəaliyyəti, kütləvi işlənməsi, dil və ailə, dil 
v
ə təhsil, reklamların dili və s. informasiya vasitələri mövzularında məruzələr din-
l
ənilmişdir.  
“Dilçilik İnstitutunun əsərləri” nin redaksiya şurası konfransda dinlənilən 
m
əruzələrin mətnini, habelə vaxt çatışmazlığında və ya konfransın mövzusundan 
k
ənara çıxan tezislərin aktuallığını nəzərə alaraq onların bu topluda çap olunması-
nı qərara  almışdır. Bu  aktuallar Azərbaycan dilinin müxtəlif məsələlərlə maraq-
lanan müt
əxəssislər, tələbələr və ali məktəb müəllimləri üçün faydalı ola bilər. 
Toplu il
ə  bağlı  rəy və  təkliflərinizi  jurnalın  redaksiyasına  göndərə  bilər-
siniz.  
 
 
filol.e.d., prof. F. Y. Veys
əlli 
 
3 

---

N
əsimi adına Dilçilik İnstitutunun Əsərləri – 2012, Xüsusi buraxılış 
 
 
MÜNDƏRİCAT 
 
 
DİLÇİLİK MƏSƏLƏLƏRİ 
 
R.Z. Abbas
əliyeva. Еmosionallıq və ekspressivliyin 
  verbal v
ə qeyri-verbal ifadə vasitələri .......................................................................... 6 
İ.Y. Cəfərsoy. Avropa dillərində İncil mənşəli şəxs adları və 
  
Ön Asiyanın ölü dillərində onların arxaik variantları ................................................... 10 
F.F. 
Əlizadə. Dil norması və cəmiyyət .......................................................................... 13 
K.H. İmamquliyeva. Azərbaycan xalqının dilində və 
  m
əişətində daş dövrünün izləri ..................................................................................... 18 
N.Q. 
Qazıyeva. Ədəbi dil və dialekt münasibətləri ....................................................... 21 
Q.G. Q
əmbərova. Azərbaycan dialektologiyasının inkişafı ......................................... 24 
İ.M. Qurbanova. Azərbaycan dialekt və şivələrində 
  b
əzi omonim söz köklərinin etnolinqvistik təhlili ........................................................ 29 
M.Ə. Mahmudov. Azərbaycan dili qloballaşma şəraitində ........................................... 34 
B. M
əmmədov. Etnotoponimlərin tarixi-linqvistik müstəvidə 
  t
ədqiqi (Xaçmaz rayonu toponimləri əsasında) ............................................................ 40 
Ş.X. Məmmədov. Sadə cümləni genişləndirən vasitələrin inkişaf xüsusiyyətləri ......... 43 
A. Rüst
əmova. Modernləşmə şəraitində kommunikasiyada dil amili ........................... 48 
Y.Ə. Süleymanov. İnterferensiya dil hadisəsi kimi ....................................................... 53 
Ə.V. Tanrıverdi. Müasir Azərbaycan dili haqqında bəzi fikirlər .................................. 56 
M.A. T
əkləli (Nuriyeva). Çağdaş dövrdə Azərbaycan dili ........................................... 59 
Vahid Zahidoğlu. “Kitabi - Dədə Qorqud”da bir arxaik fonetik hadisə 
  v
ə onun müasir dildəki izləri ........................................................................................ 63 
 
AZƏRBAYCAN DİLİNİN CƏMİYYƏTDƏ İŞLƏNMƏSİ 
 
E. 
Atakişiyev. N. Əfşarın yaradıcılığında dilçilik terminləri haqqında  ........................ 68 
G.K. Binn
ətova. Şəkilçi morfemlərin müxtəlifsistemli dillərdə təzahür formaları ....... 70 
A.G. C
əfərov. Azərbaycan dilinin orfofoniya lüğətinin əhəmiyyəti 
  v
ə hazırlanma prinsipləri .............................................................................................. 73 
A.M. 
Əsgərova. Qədim paremlərdə işlənən bəzi çoxmənalı sözlərin 
  
tarixi inkişaf xüsusiyyətləri .......................................................................................... 76 
 
4 

---