Azərbaycan m IL ij elmlər akademiyasi a. A. Ba k IX an o V adına tariX İnstitutu azərbaycanin qəDİm tartXİNƏ dair yazili
Yüklə 7,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- M üntəxəbat A zərbaycanw qədim tarixinə dair у azüı mənbələr
- 56. Feofanın “Xronoqrafiya” əsərindən parçalar
- M iintəxəbat Azərbaycanm дэсИт tarixinə d a iry a zılı mənbələr
M üntəxəbat A zərbaycanw qədim tarixinə dair у azüı mənbələr <...> Pom pey albanlarla sülh bağlayır və səfırlər vasitəsilə K aspi dənizinə qədər Q afqazın digər sak in b ri i b də ra z ıh q эШэ edir. 1 . 2 . 3. 5. 6 . Şərhlər O roys - Е .Э . I əsrdə hakim iyyətdə olan A lbaniya çan. K ronia - qədim də 17-19 dekabr tarixində qeyd edilən bayram. Tiqran - erm əni çarı II Tiqranın oğlu. Roma sərkərdəsi Pom peyin Şərqə yürüşü zamanı hakim iyyətə gəlm ək üçün rom alılann tərəfınə keçm işdir. M etell K eler (və ya Seler) - Pompeyin şərq yürüşündəki leqat. Siseronun K atilinə qarşı m übarizədə эп yaxın köm əkçisi olmuşdur. Bildiyim iz kim i, Oroysun bu hücum u heç b ir nəticə verm ir. Sonra rom ahlar m üxtəlif yerlərdə albanlan və iberləri m əğlub edirlər. B urada görkəm li Rom a d ö v b t xadim i və sərkərdəsi Q ney Pom pey (е.э. 1 0 6 ^ 8 illər) nəzərdə tutulur. Feofan Siqrian kilsəsinin rahibi Feofan 752-ci ildə Konstanti- nopolda anadan olmuşdur. Bizə gəlib çatmayan mənbələr əsa- sm da o, təxm inən 810-814-cü illərdə “Xronoqrafıya” əsərini yazm ışdır. Ə sər 284—813-cü ilb rd ə baş verən hadisələri əks etdirir. M üəllif əsas diqqətini kilsə işb rin ə yönəltsə də, beş əsr ərzində baş verən siyasi p ro sesb rin salnaməsini verməyə çalışmışdır. Feofan 818-ci ildə ölmüşdür. 56. Feofanın “Xronoqrafiya” əsərindən parçalar M ətnin tərcüməsi aşagıdakı nəşrə əsasən verilir: А лиев К. Д ревнегреческие и латинские первоисточники по истории древнего А зербайджана (с примерами нового толкования). Баку, 2010. Т э г с й т э VƏ şərlıb r Kamal Əliyevindir. 5 1 6 /5 1 7 Kaspi darvazasindan keçərək savir adlanan hunlar bu il Kappadokiya, Q alatiya və Pontu talan edərək Erm ənistana hü- cum etd ib r. * 5 2 7 /5 2 8 (Rom alilar və hunlar arasinda foal ticarət mövcud idi). Öz ölkəsinə yola düşən və xristianhğı q^əbul edən hunların hökm dan qardaşmı tapdı və ona imperatorun yeri və əliaçıqlığı haqqm da və onun xristianlığı qəbul etməsi haqqm da danışdı. H unlann sitayiş etdiyi heykəlcikləri götürüb əritdi, onlar gümüşdən və elektrdan^ hazırlanm ışdı. 5 3 9 /5 4 0 Im p e ra to / əsir alınmış bulqarlan Erm ənistan və Lazikaya göndərdi < ...> . 572 Bu zam an bizim tü rk b r adlandırdığım ız hunlar alanların toф ağı vasitosib Yustinə^ səfirlik göndərirbr.® Bundan çəkinən X osrov’ erm ənibrin ona qarşı üsyanını və onlarm Yustinə tə rə f k eçm əbrini bəhanə gətirərək, о tərəfə keçənbri b b b etdi. 625 / 626 öz byaqətinə görə xaqandan sonra ikinci adam olan başçıları 154 155 M iintəxəbat Azərbaycanm дэсИт tarixinə d a iry a zılı mənbələr Ziyevil ilə A drayqan toıpağına hücum e d irb r. G əldikləri bütün y e rb rd ə onlar farslan əsir götürürdübr, şəhər və kəndləri isə yandırırdılar. Lazikam tərk edərək basilevs onlarm qarşısm a çıxdı. < ...> 728 /729 X azariya <ölkэsmirг>^ zərin hakim i olan xaqanm oğlu bu il M idiya və Erm ənistana yürüşə çıxdı. Ərəblərin strateqi Q araxı Erm ənistanda görən kim i əvvəlki qoşunu ilə birlikdə onu m əhv etdi. Erm ənilərin və m idiyalılarm ö lk ə b rin i talan edərək, эгэЬ- b r i qorxuya saldı və geri qayıtdı. 729 / 730 B u il Maslama*° tü rk b rin torpağm a yürüş etdi. O nlar bir- biri i b döyüşə başladılar və hər iki tərəfdən çoxlan məhv oldu. M aslam a qorxaraq qaçdı və X azariya <ölkəsindəki> dağlardan geri qayıtdı.*’ 731 /7 3 2 B u il M aslam a Türkiyəyə yürüş etdi, lakin Kaspi darvaza- sm a çatanda qorxaraq geri döndü. 732 / 733 B u il basilevs L ev ’^ oğlu K onstantini‘^ skiflərin hakimi olan xaqanın qızı i b ona xristianlığı qəbul etdirib admı İrina''^ qoyaraq ev b n d ird i <.. .>. 743 / 744 B u il <■. .> Kaspi darvazası ətrafında zəlzələ baş verdi. 750 Y anvarın 25-də < ...> basilevs Konstantinin xaqanın qızmdan oğlu oldu, 764 / 765 Bu il tü rk b r yenidən Kaspi darvazasma və İberiyaya tərəf çıxdılar. Ə rəblərb müharibədə hər iki tərəf xeyli tə b fa t verdi. Şərhlər 1. U ral və A ltay arasındakı ərazidə məskunlaşmış sa- v ir b r vaxt aşırı Bizans və İran tərəfm in hərbi əmə- liyyatlannda iştirak edərək Qərbi Kaspiyanı və Qaf- qaz əraz ib rin ə köçdübr. 2. I Y ustian [518-527-ci ilb r]. 3. E lektr - qızılla gümüşün qanşığı (xəlitəsi). 4. I Yustian. 5. II Y ustin [565-578-ci ilb r]. 6. A lanlar haqqında xeyli ədəbiyyat mövcuddur. M.M. D yakonova görə, h ə b 7 2 -7 4 -cü ilb rd ə, bu vaxta qədər, əsasən, Azov dənizi i b Kaspi arasmdakı geniş ərazidə məskunlaşan alanlar K aspiyam düzənlikbr- dən qədim Q afqaz və A tropatenaya daxil olmuşlar. 7. I X osrov [5 3 1-579-cu ilb r]. 8. Burada söhbət M idiya-Atropatenadan və digər Bi zans m üəlliflərinin Adarbiqan, A dorbadiqan kimi çatdırdıqları variantlardan gedir. Bax: И.С. Чичу- pOB. Византийские исторические сочинения. М., 1980, с. 100. 9. X əzər xaqanlığı. 10. Ərəb sərkərdəsi; onun başçılığı altında xəlifə qoşunla- П 717-ci ildə Konstantinopolu m ühasirəyə almışlar. 11. 732-ci ildən Ə rminiyyə hakimi M ervan İbn M əhəm- məd [bax: М атериалы по истории Азербайджана из Тарих-аль-Камиль (Полного свода истории) И бн-ал-Асира. Пер. П.К. Ж узе. Баку, 1940, с. 30] ərəb b rin bir dəstəsi i b “Alan darvazasi tərəfdən xəzərlərin 1 о ф а |ш а daxil oldu”, digər hücum bu za- man “B ab-əl-Ə bvab (Dərbənd keçidi) tərəfındən ol- 156 157 Yüklə 7,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|