Mürəkkəb saylar
yazılışına görə iki cür olur:
1. defislə yazılanlar:
üç-dörd, əlli-altmış
2. ayrı yazılanlar:
ikidə bir, on beş, bir qədər
Sayların mənaca aşağıdakı növləri var:
I Miqdar sayları
Miqdar sayları mənaca üç yerə bölünür:
müəyyən miqdar sayları, qeyri-müəyyən
miqdar sayları, kəsr sayları.
1.
Müəyyən miqdar sayları:
•
Əşyanın konkret saynı bildirir. Beş bina.
•
Müəyyən miqdar sayı, adətən, neçə? nə qədər? sualma cavab verir.
•
Quruluşca sadə və mürəkkəb (tərkibi) olur: beş, üç, on beş, əlli iki.
•
Dilmizdə quruluşca sadə olan 23 miqdar sayı var.
• Müəyyən miqdar sayından sonra gələn isim həmişə təkdə olur: iki
kompyuter, bir vərəq.
•
Müəyyən miqdar sayı yazıda həm rəqəmlə (5), həm də hərflə (beş)
yazıla bilir.
•
Müəyyən miqdar sayı ilə isim arasında çox vaxt numerativ sözlər işlənir: beş nəfər kişi,
üç baş qoyun, iki dənə kitab, üç sap mirvari. Bu nümunələrdə nəfər, baş, dənə, sap sözləri
numerativ sözlərdir. Aşağıdakı sözlər də numerativ söz kimi işlənə bilir:
tikə, ədəd,
çimdik, stəkan, otaq, cüt, dəst, qab vedrə, kilo, qram, metr, litr, top, vaqon, gbz, kasa,
sap
və s.
2.
Qeyri-müəyyən miqdar sayları
• Qeyri-müəyyən miqdar sayları əşyanın təxmini miqdarını bildirir və yalnız nə qədər?
sualına cavab verir. Məs:
az, çox, bir az, bir qədər, bir sıra, az-çox, çoxlu, azacıq,
minlərlə, yüzlərcə, xeyli, beş-altı, bir çox və s.
•
Qeyri-müəyyən miqdar sayları quruluşca sadə, düzəltmə və mürəkkəb olur:
az,
azacıq, üç-dörd.
•
Az, çox sayları ədatla işlənə bilir:
ən az maşın, lap çox insan.
Bir sıra, bir çox saylarından sonra gələn isimlər cəmdə olur:
bir çox məktəblər.
• Çox, onlarla, yüzlərcə saylarından sonra gələn isimlər həm təkdə, həm
də cəmdə işlənə bilər:
onlarla müəllim, onlarla müəllimlər.
Yerdə qalan qeyri-müəyyən miqdar saylardan sonra gələn isim həmişə təkdə olur.
24
3.
Dostları ilə paylaş: |
