Azərbaycan diLİ VƏ Nİtq məDƏNİYYƏTİ FƏNNİ ÜZRƏ kollokvium suallarinin cavablari

Sual 14 – CAVAB
Omonim, sinonim və antonimlər barədə yazın. 
Çoxmənalı sözlərdə mənalardan biri əsas, digərləri isə ondan törəmə olur. Yəni 
çoxmənalılıq sözün əsas mənasımn məcazlaşması yolu ilə yaranır. Məs.: ət 
maşını, 
minik 
maşım, təbliğat maşını və s.
Əgər sözün mənaları arasmda heç bir bağlılıq yoxdursa, deməli, bunlar ayrı-ayrı 
leksik vahidlərdir, yəni 
omonimlərdir. 
Məs.: 
ləpə-su 
dalğası, ləpə-qoz 
ləpəsi.
Deyilişi və yazılışı eyni olan, lakin leksik mənalarına görə tamamilə
fərqlənən sözlərə omonimlər deyilir.
• Lüğətlərdə omonimlər ayrı-ayrı sözlər kimi verilir və onların üzərində 
sıra nömrəsi qoyulur: 
Divan
1
 
- oturmaq üçün vasitə 
Divan
2
 
- şeirlər 
külliyyatı 
Çoxmənalı 
sözlərdən 
fərqli 
olaraq, 
omonimlər ayrı-ayrı mənaları bildirir. "Balıq 
tutmaq" sözü ilə kiminsə "fikrini tutmaq" 
birləşmələrindəki "tut" sözləri çoxmənalıdır, 
amma "tut yemək" birləşməsi ilə "topu tut" 
ifadələrindəki "tut" sözləri omonimdir. 
•
Çoxmənalı sözlərdən fərqli olaraq, omonimlər yalnız həqiqi mənada olur. 
•
Çoxmənalı sözlərdən fərqli olaraq, omonimlər həm eyni, həm də ayrı-ayrı nitq 
hissələrinə aid olur. Məs.: "adamın üzü", "kitabın üzü" ifadələrindəki "üz" sözləri 
çoxmənalı sözlərdir və isimlərdir, "kitabın üzü" ifadəsi ilə "dənizdə üz" 
ifadəsindəki "üz"lərdən birincisi isim, ikincisi isə feldir. 
Yazılışı və deyilişi müxtəlif olan, lakin eyni və ya yaxın mənaları bildirən sözlərə 
sinonimlər deyilir.
Sinonimlər eyni mənanı bildirsə də, onların nitqdə işlənməsində incə fərqlər var. 
Məs.: qaçmaq - yüyürmək sinonimlərindən ikincisində hərəkət daha güclüdür. Yaxud 
böyük, iri, yekə 
sinonimləri eyni əlaməti bildirsə də, bunlardan iirincisini