At fakulteti «Tasdiqlayman» Milliy libos va san’at fakulteti dekani A. Turakulov

1.2. Zanjirli uzatmalarning asosiy tasniflari

Zanjirli uzatma yetaklovchi va yetaklanuvchi yulduzchalar va ularga kiydirilgan zanjirdan iborat bo’lib, u tasmali uzatmaga nisbatan quyidagi afzalliklarga ega:

Nisbatan kattaroq quvvatni uzatadi.
Valga tushadigan kuch katta bo’lmaydi, chunki zanjirni tasma kabi taranglik bilan tortish shart emas.
Zanjirli uzatma quyidagi kamchiliklarga ega:
Uzatmaning detallarini tayyorlash murakkab va tannarxi baland.
Zanjir sharnirining yeyilishi natijasida zanjir uzunligi ortib ketadi. Natijada katta dinamik kuchlar xosil bo`ladi.
Uzatmani yuqori darajada aniqlik bilan yig`ish va uzatmaning ishi davo`lida texnik xizmat ko’rsatish kerak.
Zanjirli uzatmaning geo`letriyasi bilan tanishamiz.

Uzatmani loyixalashda avvalo zanjirning qadami t va yulduzchalar tishlarining soni z₁ va z₂ lar qabul qilinib, keyin qolgan o’lchamlari aniqlanadi.
Yuiduzcha boshlangich aylanasining diametrini topamiz.
Uchburchak AOB dan: va
Bularni hisobga olsak:


Demak:
va
bu erda, va - yetakchi va yetaklanuvchi yulduzcha boshlangich aylanasi diametrlari.
Markazlararo masofa quyidagicha qabul qilinadi:
a ( 30 ... 50) t , mm
Zanjirni zvenolar soni quyidagicha aniqlanadi:

Bu erda, , ,
Zvenolar soni butun juft songacha yaxlitlangan keyin markazlaro masofaning aniq qiymati topiladi:

Zanjirli uzatmaning uzatish soni quyidagicha aniqlanadi:

bu erda,
- mos ravishda yetaklovchi va yetaklanuvchi yulduzchalarning burchak tezliklari.
,
- mos ravishda yetaklovchi va yetaklanuvchi yulduzchalarning o’rta diametrlari.
Z_1, Z₂
- mos ravishda yetaklovchi va yetaklanuvchi yulduzchalarning tishlari soni.
Zanjirli uzatmaning asosiy parametrlarini tanlashni ko’rib chiqamiz.