Aşk ve Gurur

*  Samuel  Richardson  (1689-1761):  İngiliz  yazar.  **

Maria Edgevvorth (1767-1849): İrlandalı yazar. *** William

Thackeray (1811-1863): İngiliz romancı.

Evet,  bu  tür  romanların  yazarları  gerçek  adlarıyla  çoktan

ünlenmişken  Pride  and  Prejudice'in  yazarının  kim  olduğu

meçhuldü. Prensin kitaplığının yöneticisi Bay Clarke, kardeşi

sayesinde  romanın  yazarının  gerçek  kimliğini  bilen  ender

kişilerdendi. Söz konusu prens Jane Austen hayranıydı. Jane

Austen'in  Londra'yı  ziyareti  sırasında  Clarke,  yazarı,  prensin

isteği  üzerine  kraliyetin  kitaplığında  dolaştırmış  ve  bu

ziyaretin  ardından  kadına  yazdığı  bir  mektupta,  İngiliz

romanının  o  güne  kadar  ihmal  ettiği  bir  konuya  dikkati

çekmişti. Bir din adamının dünyasına giren bir roman henüz

doğru dürüst yazılmamıştı. Clarke'a göre İngiliz edebiyatı bu

din  adamlarının  hakkını  henüz  vermemişti.  Jane  Austen

cevabında,  bu  konuda  gerekli  bilgiye  sahip  olacak  kadar

bilgili  ve  eğitilmiş  olmadığını  yazacaktır.  Kuşkusuz

alçakgönüllü  bir  cevaptı  bu,  ayrıca  Bay  Clarke,

SaksonyaCoburg Prensi Leopold ile efendisi veliahtın kızının

evlenme hazırlıklarının yapıldığı bir dönemde, Jane Austen'e,

Coburg  Sülalesini  onurlandıracak  bir  tarihsel  roman

yazmasını da önerir. Jane Austen bu öneriyi de, kendini aşan

bir  proje  olarak  geri  çevirirken,  "ideal  roman  konusunu

kırsalda"  tanıdığı  aile  hayatları  içinden  seçmesi  gerektiğini

yazar.  Bugün  geri  dönüp  baktığımızda  Bay  Clarke'ın

önerisine kulak asmamış olmakla ne kadar isabetli davranmış

olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Gençlik Yıllan

---

Jane  Austen  1817'de  henüz  42  yaşındayken  öldü,

ölümünden  altı  ay  sonra  kardeşi  tamamlanmış  son  iki

romanım yayımlattı. Jane Austen'in dört büyük romanı da adı

gizlenerek yayımlandı.

Jane  Austen'in  hem  baba  hem  de  anne  tarafından  zengin

akrabaları  vardı.  Beş  erkek,  iki  kız  çocuğu  büyüten  aile,

oldukça  liberal,  ileri  görüşlüydü.  Austen'in  babasının

öğrencileri, yeğenler ve kuzenler, çapı geniş, canlı bir çocuk

ve  gençlik  çevresi  oluşturmuştu.  Yazara  en  yakın  kişi  ise

kendisinden üç yaş büyük olan ablası Cassandra'ydı; ne yazık

ki  aynı  kişi,  kız  kardeşinin  ölümünden  sonra  daha  önceleri

birbirlerine  yazdıkları  mektuplarda  bulunan,  kardeşinin

gittikçe  artan  ününü  zedeleyebileceğini  düşündüğü  yerleri

karalamış,  kimi  mektupları  imha  etmiştir.  Bu  davranışı,  Jane

Austen  araştırmalarının  yolunu  tıkayan  bağışlanmaz  bir  hata

olarak  edebiyat  tarihine  geçmiştir;  çünkü  söz  konusu

mektuplar Austen'in hayatı ve düşünceleri hakkında doğrudan

bilgi  verebilecek  biricik  kaynakları  oluşturmaktaydı.  Öte

yandan sözünü ettiğimiz çok geniş ailenin bireyleri arasındaki

zorunlu  yazışmalar,  kaynak  konusunda  önemli  bir  birikimi

oluşturmuşlardır.

Austen'ler  bu  kaynaklardan  anlaşılacağı  üzere  dönemin

eğiliminin  aksine,  romanları  edebiyatın  küçümsenen  türü

saymıyor, 

bulduklarını 

yutarcasma 

okuyorlardı.

Kitaplıklardan  eve  ödünç  kitap  almak  yaygın  bir  eğilimdi  o

dönemde.  Austen'lerin  evinde  sık  tiyatro  gösterileri  de

yapılırdı.  Jane  Austen  ise  11  yaşından  itibaren  ortaya  çıkıp

dönemin edebiyatı üzerine yazdığı parodileri okurdu. Örneğin

Mystery  (Esrar)  adlı  komedi  fragmentinde  kişiler  önemli

---

şeyleri birbirlerinin kulağına fısıldayıp dururlar; okur bir türlü

kimin  kime  ne  dediğini  anlayamaz.  Mektuproman  türündeki

Love  and  Friendship'te  (Aşk  ve  Dostluk)  ise  erkek  ve  kadın

kahramanlar  dönemin  ahlaki  ölçütlerini  tersine  çevirirler;

kadınların  duyarlılığı  grotesk  düzeye  varacak  kadar

abartılmıştır. Bu ve benzeri parodi denemeleri, Jane Austen'in

büyük romanlarının temelini oluşturduğu söylenebilir; çünkü

onun  dört  büyük  romanında  da  yeterince  güldürü  öğesi  yer

almakla  kalmaz,  dili  de  sade,  kolay  anlaşılır  olma

özellikleriyle  daha  bu  ilk  bölük  pörçük  parçalarda  kendini

gösterir.

Jane  Austen  yirmi  yaşma  bastığında  dört  roman  yazar;

bunlardan  biri  Pride  and  Prejudice'in  ilk  versiyonudur.

İkincisi  elden  geçtikten  sonra,  Sense  and  Sensibility  (Duygu

ve  Duyarlılık)  adıyla  yayımlanmıştır.  Üçüncüsünün  adı  önce

Susan'dı;  bir  yayıncı  romanı  satın  aldı,  ama  basmadı;  Jane

Austen'in  ölümünden  sonra  bu  roman  Norhanger  Abbey

adıyla  okuruyla  buluştu.  Adı  kötüye  çıkmış  bir  kadının

hayatını anlatan Lady Susan romanını tamamlamaya ise Jane

Austen'in ömrü yetmeyecekti.

1797'de,  Jane'in  ablası  Cassandra,  müstakbel  kocasını

Doğu  Hindistan  gezisinde  yakalandığı  hastalık  sonucunda

kaybetti; Jane Austen'in ise kendisinden altı yaş küçük talibi

aynı  şekilde  1801'de  hayata  gözlerini  yumdu.  İki  kız  kardeş

bundan  sonra  evlenmediler.  Neden?  Bu  konuda  yeterince

kaynak  yok  elimizde  ve  muhtemelen  abla  Cassandra'nın

yaktığı  mektuplar  bize  bu  konuda  önemli  ipuçları  veriyordu.

1802'de  Jane'in  babası  emekli  olarak  kilisedeki  papazlık

görevini  en  büyük  oğluna  bırakıp  kırsal  kesime,  Bath'a

---

yerleşti.  Jane  Austen'in,  babasının  bu  kararını  duyduğunda

düşüp bayıldığı söylenir. Babanın ölümünden sonra karısı iki

kızıyla birlikte 1809'da Chawtown'a yerleşmiştir.