Fuad Mamtnadov
Kulturologiya effektivli
h?Yal
уд
faallyyrta
aparap.ygl
♦ ictimai-sistemlərin mədəniyyəti;
♦ idarəetmə və dövlət
quruculuğu mədəniyyəti;
♦ böhranların aradan qaldırılması və mədəni tərəqqiyə çatma
yollan;
♦ vətəndaş cəmiyyəti mdəniyyəti;
♦ qlobal cəmiyyət mədəniyyəti;
♦ kulturologiyanın əsas məktəb, istiqamət
və nailiyyətləri;
♦ mədəniyyətlərarası
dialoqun
düzgün
inkişafi
və
dünya
mədəniyyətinin bərqərar olması;
♦ sosial-mədəni siyasət;
♦ sosial-mədəni kod və mədəni irs;
♦ mədəniyyətin istehsal, istehlak, mühfizə, mübadiləsi və yeni
nəslə translyasiya üsulları;
♦ ruhi və maddi dəyərlərin mahiyyət, quruluş və xüsusiyyətləri;
♦ dünya mədəni nailiyyətlərinin mahiyyət, texnologiya və
müqayisəli dəyərləri;
♦ milli mədəniyyətin bu gün və gələcək üçün dəyər və əhəmiyyəti;
♦ informasiyalı cəmiyyətə keçidin şərtləri və s.
KULTUROLOGİYANIN ELMİ APARATI
Kulturologiyanın inkişafı
ictimai, humanitar və təbiət
elmlərinin metod və nailiyyətlərinin
istifadəsi ilə əlaqədardır.
Onlar arasında tarix, fəlsəfə, məntiq, psixologiya, sosiologiya,
etika, estetika, etnoqrafiya, dinşünaslıq, arxeologiya, coğrafiya,
filologiya, sənətşünaslıq, linqvistika, hermenevtika, semiotika,
numizmatika, toponimika, sinergetika, politologiya, iqtisadiyyat,
ekologiya,
ontologiya,
,
qnoseologiya,
dövlətşünaslıq,
hüquqşünaslıq, ölkəşünaslıq, fiıturologiya, diplomatiya tarixi,
inzibati
idarəetmə,
menecment,
qlobalistika,
riyaziyyat,
informatika və digəır elmlər.
36
•
Mədəniyyət anlayışı
MƏƏDƏNİYYƏT ANLAYIŞININ ƏSAS MAHİYYƏTİ
M üxtəlif alimlər
mədəniyyətin
əsas
anlayışlarına
aşağıdakıları aid edirlər:
Ф ehtiram
Ф təhsil
Ф tərbiyə
$> hasilat
Ф idrak və dəyişdiricilik
Ф yaratmaq və taradıcı proses
Ф inkişaf və təkmilləşmə
Ф bəzək
eləcə də:
Fuad Mammadov___________ Kulturologiva effektivli hava! va faalivvata aparan vol
Ф xalqın mənşəyi haqqında mifologiya
Ф əxlaq və ideologiya
Ф dil və
ədəbiyyat
Ф şüur
Ф azadlığım təşəkkülü
Ф dini, elmi və estetik dünyagörüşlər
Ф rifah
Ф mədəni irs
Ф həyat fəlsəfəsi
Ф həyat fəaliyyətinin texnologiyaları
RUHİ MƏDƏNİYYƏT
insanın intellektual və emosiaonal həyat fəaliyyət sahəsi
olmaqla, ruhi istehsalın proses, texnologiya və məhsullarım əhatə
edir.
37
Fuad Maromado’
Kulturologiva effektivli hovat va foalivvato aparan vol
RUHİ MƏDƏNİYYƏTİN KOMPONENTLƏRİ
=> Tərbiyə
Dövlət
» Diplomatiya
> Ruhi həyat
j
» Ruhi varlıq
»-İdeologiya
j
» İnformasiya və mətbuat
» İncəsənət
Mədəni irs
> Mədəni dəyərlər
> Ədəbiyyat
& Beynəlxalq münasibətlər
> Əxlaq
Elm
»- Həyat tərzi
j
» Təhsil
j
» İctimai münasibətlər
» Cəmiyyət
г- Adət
> Təşkilat
> Siyasət
> Hüquq və qanunvericilik
> Publisistika
> Din
> Ənənələr
İdarəetmə
> Dil
Maddi istehsal məhsullarından fərqli olaraq, "ruhi istehsal
məhsulları"
istehsal prosesində
məhv
olmur,
gələcəkdə
mənimsənilib, saysız-hesabsız insanlar və bir çox nəsillər
tərəfindən inkişaf etdirilir.
38
Fuad Mammadov
Kulturologiva effektivli havat va faalivvala aparan vol
MADDİ MƏDƏNİYYƏT
Ф Əmək prosesi, texnologiyaları və vərdişləri daxil olmaqla,
bilavasitə maddi predmetlər istehsalı ilə əlaqədar, insan fəaliyyəti
sahəsidir.
&
Ruhi (intellektual, etik və bədii) və maddi istehsalın
nəticələrinin praktik təcəssümü olan
maddi əşyaların məcmuu.
MADDİ MƏDƏNİYYƏTİN KOMPONENTLƏRİ
» Şəhərlər
> Yaşayış yerləri
> Maddi fəaliyyət
» Həyat təminatının maddi sistemi
» Fiziki əmək vərdişləri
> Təchizat və alətlər
»- Geyim
»- Əmək alətləri və əşyaları
> Maddi mədəniyyət abidələri
> Qida
j
» Məişət əşyaları
> Sənaye
j
» İstehsal fəaliyyətinin
nəticələri
> Kənd təsərrüfatı
> İstehsal vasitələri
> Texnika, maşın və təchizat
> İqtisadi fəaliyyət texnologiyaları
Ticarət
> Nəqliyyat
> Fiziki mədəniyyət
> İqtisadiyyat
39
Fuad Mam m adov
K u ltu ro k ıg iv a effektivli haval
у д
fo alivyala aparmı
v o l
MƏDƏNİYYƏT VƏ ANTİ MƏDƏNİYYƏT
40
Fuad Maromado*
K ultu roloeiva effektivli havat va faalivvata aparan vol
MƏDƏNİYYƏT HƏYA T FƏALİYYƏTİNİN
TEXNOLOGİYASI KİMİ
özündə aşağıdakı sosial-sistem və sahələri birləşdirir:
Ф elm, təhsil və tərbiyə
Ф etika
və hüquq
* təşkilatlar
və idarəetmə
* iqtasadi istehsal və istehlak
Ф səhiyyət və ekologiya
■tj ictimai və beynəlxalq münasibətlər
& təhlükəsizlik və
müdafiə
Ф həyat tərzi və həyattəminedici sistemlər
i, bayram və dəfn mərasiimləri daxil olmaqla adət və ənənələr
& ailə və nigah institutları
® incəsənət və folklor
& din
& milli mətbəx
KONTEKSTUAL MƏDƏNİYYƏT
* intellektual mədəniyyət
Ф etik mədəniyyət
* hüquq
mədəniyyəti
$ idarəetmə mədəniyyəti
* davranış mədəniyyəti
& nitq mədəniyyəti
$ hiss mədəniyyəti
& qadalanma mədəniyyəti
Ф məsuliyyət mədəniyyəti
& məişət mədəniyyəti
* gender mədəniyyəti
Ф elmi mədəniyyət
41