Aktlar toplusu
Yüklə 3,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
3. Razılığa gəlmiş Tərəflər milli azlıqların hüquqlarının müdafiəsi sahəsində beynəlxalq təşkilatların norma yaradıcılığı təcrübəsindən istifadə edəcəklər. 12- ci Maddə 1. Razılığa gəlmiş Tərəflərin bu Konvensiyadan irəli gələn öhdəliklərindən heç biri dövlətlərin suveren bərabərliyinə, ərazi bütövlüyünə və siyasi müstəqilliyinə hörmət prinsipi daxil olmaqla, beynəlxalq hüququn hamı tərəfindən qəbul edilmiş prinsip və normalarına zidd olan hər hansı bir fəaliyyət, yaxud hərəkət üçün səbəb kimi yozula bilməz. 2. Bu Konvensiyada ifadə edilən hüquqlar həyala keçirilərkən milli azlıqlara mənsub şəxslər yaşadıqları dövlətin qanunlarına əməl edəcəklər və həmçinin digər şəxslərin hüquq və azadlıqlarına hörmət bəsləyəcəklər. 13- cü Maddə Bu Konvensiyanın yerinə yetirilməsinə nəzarət Müstəqil Dövlətlər Birliyi Nizamnaməsinin 33-cü maddəsinə müvafiq olaraq yaradılmış İnsan Hüquqları komisiyasına həvalə edilir. 1. Bu Konvensiya, onun qüvvəyə minməsi üçün Razılığa gəlmiş Tərəflərin zəruri dövlət daxili proseduranı yerinə yetirməsini təsdiq edən üçüncü bildirişin depozitariyə verildiyi gündən qüvvəyə minir. 2. Digər Razılığa gəlmiş Tərəflər üçün mövcud Konvensiya bu maddənin 1- ci hissəsində göstərilən dövlətdaxili proseduranın onların yerinə yetirdiyinə dair bildirişin depozitari tərəfindən alındığı tarixdən qüvvəyə minir. 3. Bu Konvensiyanın depozitari dövləti Belarus Respublikasıdır. 15- ci Madda Bu Konvensiyanın məqsəd və prinsiplərinə şərik olan digər dövlətlər onun qüvvəyə minməsindən sonra bu Konvensiyanın 14-cü maddəsinin birinci hissəsində göstərilən dövlətdaxili proseduranı yerinə yetirdiyini təsdiq edən bildirişi depozitariyə verməklə ona qoşula bilərlər. Göstərilən bildirişin depozitari tərəfindən alındığı tarix bu Konvensiyanın həmin dövlətlər üçün qüvvəyə mindiyi tarixdir. 16- cı Maddə Razılığa gəlmiş Tərəflərdən hər hansı biri bu Konvensiyadan çıxdığını çıxma tarixindən ən azı 6 ay əvvəl depozitariyə xəbərdarlıq məktubu verməklə bildirə bilər. 21 oktyabr 1994-cü il tarixdə Minsk şəhərində rus dilində bir əsl nüsxədə yerinə yetirilmişdir. Əsl nüsxə Belarus Respublikası Hökumətinin Arxivində saxlanılır və Belarus Hökuməti onun təsdiq edilmiş surətini bu Konvensiyanı imzalamış dövlətlərin hər birinə göndərir. 116
GÜRCÜSTANIN KONSTİTUSİYASI 38- ci Maddə 1. Gürcüstan vətəndaşları dil, milli, etnik və dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, sosial, iqtisadi, mədəni və siyasi həyatda bərabərhüquqludurlar. Beynəlxalq hüququn hamı tərəfindən qəbul edilmiş prinsip və normalarına müvafiq olaraq, onlar heç bir ayrı-seçkiliyə və müdaxiləyə yol verilmədən öz mədəniyyətlərini inkişaf etdirməkdə, şəxsi həyatda və açıq şəkildə öz ana dilindən istifadə elməkdə haqlıdırlar. 2. Beynəlxalq hüququn hamı tərəfindən qəbul edilmiş prinsip və normalarına müvafiq olaraq, azlıqların hüquqlarının həyata keçirilinəsi Gürcüstanın suverenliyinə, dövlət quruluşuna, ərazi bütövlüyünə və siyasi müstəqilliyinə zidd olmamalıdır. 39- cu Maddə Gürcüstanın Konstitusiyası insanların və vətəndaşların hamı tərəfindən qəbul edilmiş, ancaq bu Konstitusiyada göstərilməyən, bununla belə öz- özlüyündə onun prinsiplərindən irəli gələn digər hüquqlarını, azadlıqlarını və təminatlarını rədd etmir. GÜRCÜSTANIN "VƏTƏNDAŞLIQ HAQQINDA" QANUNU 4-cü Maddə Gürcüstan Respublikasının vətəndaşları mənşəyindən, sosial və əmlak vəziyyətindən, irqi, yaxud etnik mənsubiyyətindən, cinsindən, təhsilindən, dilindən, dini və siyasi etiqadından, fəaliyyətindən, yaşayış yerindən və digər hallardan asılı olmayaraq qanun qarşısında bərabər hüquqludurlar. GÜRCÜSTANIN "MƏDƏNİYYƏT HAQQINDA" QANUNU 6-cı Maddə Gürcüstan vətəndaşlarının mədəni həyalda bərabərliyi onların milli, etnik, dini, yaxud dil mənsubiyyətindən asılı deyildir. GÜRCÜSTANIN "TƏHSİL HAQQINDA" QANUNU 4-cü Maddə, 2-ci bənd Dövlət yerli özünüidarə orqanlarının lövsiyvəsi ilə ana dili gürcü dili olmayan Gürcüstan vətəndaşları üçün tədrisin onların doğıııa dilində aparılacağı əsas, yaxud orta təhsil müəssisələri və ya bölmələrini yaratmaq məqsədilə şərait yaradır. 117
GÜRCÜSTAN DÖVLƏT DİL PALATASI DÖVLƏT DİLİ HAQQINDA GÜRCÜSTAN RESPUBLİKASININ QANUNU LAYİHƏ İzahedici qeyd Gürcüstanın "Dövlət Dili Haqqında" qanunun layihəsinə dair Gürcüsan dövləti və onun vətəndaşları gürcü və abxaz dillərinin dövlət statusunun öz suverenliyinin və özünəməxsusluğunun başlıca şərtlərindən biri hesab edirlər, dövlət və ictimai həyatın bütün sahələrində onların işlədilməsinin. müdafiə və inkişafının qayğısına qalırlar. Gürcüstanın dövlət dili gürcü dövlətinin tarixi-mədəni irsidir və dövlətçiliyinin zəruri şərtidir. Bu dövlət dili bütün Gürcüstan vətəndaşlarının ümumi dövlət sərvətidir. Dövlət bütün öz funksiyasını dövlət dilində həyata keçirir. Dövlət bu dili müdafiə edir, onun fəaliyyət göstərməsi və inkişaf etdirilməsi siyasətini müəyyənləşdirir. Gürcüstan dövləti istənilən dilə münasibətdə hörmətsizlik təbliğatını, Gürcüstan vətəndaşlarının dil hüquqlarının məhdudlaşdırılmasın! yolverilməz hesab edir, dil siyasətinin Konstitusiya prinsiplərinə zidd hər cür hərəkəti aradan qaldırır. Gürcüstan Konstitusiyasının 8-ci maddəsi Gürcüstanın dövlət dilinin müəyyənləşdirici statusunu ləyin edən əsas müddəaları müəyyənləşdirmişdir. Gürcüstanın dövlət dili gürcü dili, Abxaziyada isə abxaz dili qəbul edilmişdir. Təqdim edilən qanun layihəsi Konstitusiya prinsiplərinə əsaslanmışdır və dövlət dili statusunun hüquqi əsaslarını, müxtəlif sahələrdə dövlət dilinin və digər dillərin ümumi tətbiq qaydalarını müəyyənləşdirir. Qanun layihəsində "dövlət dili" Gürcüstan Konstitusiyasının vasitəsilə qanunvericilik, icraedici və məhkəmə hakimiyyətinin, fiziki və hüquqi şəxslərin dövlət və yerli özünü idarəetmə orqanları ilə, istehsalatla, müəssisələr və təşkilatlarla münasibətlərinin həyata keçirdiyi bir dil kimi izah edilir. "Dövlət dili" termini gürcü dilinin Gürcüstanın bütün ərazisində, gürcü və abxaz dillərini isə Abxaziya Muxtar Respublikasında işlədilməsini nəzərdə tutur. Beləliklə, Gürcüstan konstitusiyasının 8-ci maddəsinin layihədə reallaşdırılmış konsepsiyasına müvafiq olaraq, gürcü dilinin bu statusunun bütün ölkə ərazisinə, abxaz dilinin isə yalnız Abxaziya M uxtar Respublikasında yayıldığından ibarət bir fərqi göz önündə tutmaqla gürcü və abxaz dillərinin dövlət statusu eyni dərəcədədir. Dövlət və yerli özünüidarə orqanlarında dövlət dili kargüzarlıq dili, Gürcüstanın silahlı qüvvələrində isə gürcü dili xidmət dili və hərbi əmrlərin dili kimi qəbul edilmişdir. Müstəsna qaydada layihə kargüzarlıqda qeyri-dövlət dillərindən istifadənin mümkünlüyünü müəyyənləşdirir. Qanun layihəsində dövlət dili statusunu müdafiənin səciyyəvi təminatı və mexanizmlərinə xüsusi diqqət yetirilir. Gürcüstan Dövlət Dil Palatasında işlənib hazırlanmış "Dövlət dili haqqında” Qanun layihəsi 12 fəsil və 42 maddədən ibarətdir. Layihə hazırlanarkən son zamanlarda ölkənin və xarici ölkələrin hüquq ədəbiyyatında dövlət dilinin həyata keçirilməsinin anlayışı, statusu, müdafiəsi və təminatı ilə bağlı söylənmiş 118
fikirlər,eləcə də bir sıra xarici ölkələrdə qüvvədə olan müvafiq normativ baza dərindən təhlil edilmiş, Gürcüstanın gerçəkliklərinə uyğunluq əsasında öyrənil mişdir. Təqdim edilən layihə ilkin ekspertiza qaydası ilə Gürcüstanın dövlət dili daimi komissiyasının, Gürcüstan Elmlər Akademiyası Arnold Çikobava adına Dilçilik İstitulunun, Gürcüstan Parlamentinin əvvəlki çağrışının müvafiq komitə və yarımkomitələrinin, Gürcüstan Konstitusiyasını Müdafiə Liqasının, Gürcüstan Jurnalistlər Federasiyasının, Gürcüstan Yazıçılar İttifaqının və Gürcüstan Gənc Hüquqşünaslar Assosiasiyasının iclaslarında müzakirə edilmişdir. Layihə Təhsil, Mədəniyyət, iqtisadiyyat, Maliyyə və Ədliyyə Nazirlikləri ilə razılaşdırılmışdır. Gürcüstanın məşhur alimləri, yazıçıları, ictimai xadimləri fərdi qaydada qanun layihəsilə tanış edilmişlər. Layihə üzərində iş zamanı çoxlu fikirlər söylənmiş, bunların da böyük əksəriyyəti layihənin son redaksiyasında öz əksini tapmışdır. Müxtəlif səbəblərə görə, bəzi qeyd və təklifləri layihədə nəzərə almaq mümkün olmamışdır. Qanun layihəsinin son redaksiyası Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyi ilə bir daha razılaşdırılmışdır. Qanun layihəsinin qəbulu Gürcüstan büdcəsindən böyük miqdarda maliyyə xərcinə səbəb olmur. Qanun layihəsinin müəllifi - Dövlət Dil Palatasıdır. Qanun layihəsini Gürcüstan Prezidenti təqdim edir. Gürcüstan Dövlət Dil Palatasının sədri - Levan Qvindjiliya DÖVLƏT DİLİ HAQQINDA GÜRCÜSTAN RESPUBLİKASININ QANUNU (LAYİHƏ)
Gürcüstanın Parlamenti: - gürcü dilinin Gürcüstanın dövlət dili kimi müəyyənləşdirilməsinin və inkişafının zəruriliyini qəbul edir; - milli azlıqların və etnik qrupların dillərinin ölkənin mədəni zənginləşməsi işinə öz tövhələrini verdiyini qəbul edir; - Gürcüstanın bütün vətəndaşlarının gürcü cəmiyyətinə tam inteqrasiyası üçün dövlət dilini öyrənmə və tətbiq etmənin Gürcüstanın bütün vətəndaşlarının mənafeyinə daxil olduğunu nəzərə alır; - milli azlıqlara mənsub hər bir şəxsin ictimai və şəxsi həyatda öz dilindən sərbəst şəkildə və heç bir müdaxiləyə yol verilmədən istifadə etmək hüququna malik olduğunu qəbul edir: - Gürcüstan Koslitusiyasında nəzərdə tutulan hüquqların həyata keçirilməsini təmin etməyə çalışır; aşağıdakı qanunları qəbul edir. I Fəsil Ümumi müddəalar 1-ci Maddə. Qanunun nizama salınması sahəsi l. Bu qanun dövlət dilinin statusunu müəyyən edir, onun tətbiqinin və müdafiəsinin hüquqi bazasını yaradır, dövlət və digər (qeyri-dövlət) dillərindən 119
Yüklə 3,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|