M. R
RAUF A
ATEfi “Amac›m›z, Türkiye
için çok önemli olan alternatif
finansman konusuna dikkat
çekmek.”
iki fley ister. Birincisi, de¤er sürecini bu
flirketlerin tamamlam›fl olmas›n› ve ikincisi,
büyük olmas›n›. Üçüncüsü ve asl›nda daha da
önemlisi, flirketlerde kontrolü ele almak
istemesi. fiimdi biz dördüncü bir alternatif
olarak burada giriflim sermayesi olarak var›z.
Çünkü buradaki amaç asl›nda flirketlerin
büyümesini finanse etmek. Riski tümüyle
almak, tafl›n alt›na elinizi sokmak anlam›na
geliyor.
fiirketlerin kontrolünü de mevcut hissedar
ya da yönetici diyelim, çünkü Türkiye’de
maalesef hissedarlarla yöneticiler ayn› fleyi
yap›yorlar; kontrolü onlara vererek büyüme
sürecini finanse etmek. Bu ba¤lamda bir de ‹fl
Grubu gibi sayg›n bir grubun olmas›, KOB‹’lere
müflteri ve tedarikçi bak›m›ndan prestij
sa¤lamas› aç›s›ndan önemli. Çünkü sonuçta bir
risk sermayesi flirketi ya da giriflim sermayesi
flirketi buraya yat›r›m yapt›¤› zaman bir
ayr›cal›¤›n›n oldu¤unu zaten teyit ediyorsunuz.
Ve de bir güvence olmas›... Bu ba¤lamda bizim
yapt›¤›m›z, bildi¤iniz gibi büyüme sürecinde
olan iyi ifladamlar› dedi¤imiz iyi yöneticilerin
projelerini veya büyüme hedeflerini finanse
etmek.
M. R
Rauf A
Atefl Peki bu Türkiye’de bir
alternatif finansman arac› haline gelebildi mi,
bir büyüklük kazanabildi mi? Nedir bunun
büyüklü¤ü? Bat›da, ABD’de ne kadar, bizde ne
kadar?
Murat Ö
Özgen fiimdi dedi¤iniz gibi,
Amerika’da yaklafl›k olarak bu 100 milyar dolar
civar›nda. Senede yaklafl›k 100 milyarl›k fon
toplan›yor, bunun yaklafl›k krize ba¤l› olarak ya
da olmayarak 60-70 milyar dolar› yat›r›l›yor.
‹brahim D
Dönmez Ben bir rakam vereyim
mi? Risk sermayesi yat›r›mlar› zaten 2. Dünya
Savafl› s›ralar›nda ABD’de bafllam›fl bir sistem.
1990’l› y›llarda bu ortalama 2,8 milyar dolarken,
2000 y›l›nda 106 milyar dolara ç›km›fl,
Nasdaq’taki teknoloji hisselerinin düflüflüne
ba¤l› olarak da 2001 y›l›nda 40 milyar dolara,
2002’de 21,4 milyar dolara düflmüfl ama, hala
çok yüksek seviyelerde bir toparlanma e¤ilimi
var. Avrupa’da çok dramatik bir geliflme var bu
konuda. 1990’da 4,1 milyar Euro iken, 2002’de
27,6 milyar Euroluk bir hacime ulaflm›fl toplam
risk sermayesi.
Bir de flimdi küçük-orta boy iflletmelere
ekonomik olarak bakt›¤›m›zda; toplam
iflletmelerin yüzde 99,5’ine tekabül ediyor,
istihdam›n yüzde 60’›n› sa¤l›yor, toplam katma
de¤erin yüzde 27’sini sa¤l›yor ve ihracat›n
yüzde 8’ini temin ediyorlar, Fakat finansman
piyasalar›ndan, bankac›l›ktan ve sermaye
piyasalar›ndan yeterince faydalanam›yorlar.
Asl›nda risk sermayesinin pek çok modeli var.
Türkiye’de tan›mlanm›fl mevzuat› olan, vergi
kanunlar›nda tan›mlanm›fl tek model de giriflim
sermayesi yat›r›m ortakl›¤› modeli dedi¤imiz
model. Beyefendinin anlatt›¤›,
kendilerinin talip oldu¤u flirket de
SPK’n›n mevzuat›na tabi olan bir
giriflim sermayeli yat›r›m ortakl›¤›. Bu
konuda da kurulufl bak›m›ndan ikinci
ve yak›n bir zamanda da halka arz
etmek aç›s›ndan da örnek olabilecek
bir flirket.
Murat Ö
Özgen fiimdi Türkiye’de
flöyle bir durumla karfl› karfl›yay›z.
fiirketler krizden sonra küçük olup
da hayatlar›n› devam ettiremeyecek
durumda olduklar›n› anlam›fl
durumdalar. Bize gelen taleplere kriz
öncesi ve kriz sonras› diye bakt›¤›m›z
zaman, arada korkunç bir fark var.
Yani krizle beraber, yan›nda ya
14 /
2004
“‹fi KÜLTÜRÜ
ÇOK ÖNEML‹”
Kültürel sorunlarla u¤raflmak belki çok daha
zor. Aile flirketlerine bakt›¤›n›z zaman bir tane
patron var. Efli ve çocuklar›... Bunlardan oluflan
bir yönetim kurulu. Fakat risk sermayesi yat›r›-
m›ndan sonra bak›yorsunuz içine yeni bir ortak
al›yor. Yönetim kuruluna yeni insanlar geliyor.
Birçok flirket bunu kabul etmeye haz›r de¤il. Bir
örnek vermek istiyorum. Asl›nda Murat Bey’in ör-
ne¤idir bu. Türkiye’de yat›r›m yapmak isteyen bir
giriflim sermayesi flirketi var. Bir gün her fleyde
belli bir noktaya geliniyor. Ondan sonra bir yer-
den sonra ip kopuyor. Bir bak›yorlar ki flirketin
sahibi ailesiyle ilgili birçok gideri flirketten sa¤l›-
yor. fiahsi arabas›ndan evinde çal›flan bahç›vana
kadar hepsi flirkette çal›fl›yor görünüyor. Adam
da diyor ki, böyle kültürde olan bir flirkette ne ya-
parsa yaps›n olmaz, uymayacak bu flirkete. Her
aç›dan bak›ld›¤›nda önemli görünen bir de e¤iti-
min rolü var.
LHAM KOÇ
yafl›yoruz. Bunun alt›n› çizmek laz›m. Çünkü
birincisi, aile flirketleri ne istediklerini tam
olarak bilmiyorlar. Aile flirketleri, kontrolü
vermek istemiyorlar. fiöyle baz› problemlerle
karfl›lafl›yoruz. Bizim için çok önemli bir nokta,
ç›kamayaca¤›n›z ifle girmemek. Ç›kabilmek için
de belli büyüklü¤e ulafl›lmas› gerekiyor. Bu
büyüklük de ciro ve kârl›l›k baz›nda bizim için
önemli. fiimdi ç›k›fl›n›z iki türlü oluyor; birincisi
o flirketin halka aç›lmas› yoluyla. ‹kincisi de
stratejik orta¤a sat›lmas› yoluyla. Bu alternatifler
bizim için çok önemli ve hepsi aç›k olmak
zorunda. Bu flirketleri biz kontrol alt›na almak
istemiyoruz dedi¤imiz gibi. Biz burada az›nl›k
hissedar› oluyoruz. Türkiye’deki hukuki
altyap›n›n uygunlu¤u da tabii önemli bir unsur.
Üçüncüsü ve en önemlisi, flirkete koydu¤unuz
parayla alaca¤›n›z hisse oran›. fiirket de¤erleri
de tabii belli bir problem yarat›yor. Alaca¤›n›z
belli bafll› “benchmarklar” var. Bunlardan
birincisi halka aç›k olan benzer flirketlere
bakmak. ‹kincisi de ileriye do¤ru projeksiyon
yap›p buna bakmak. Tabii Türkiye’deki volatil
sistemde bu de¤eri bizim ve flirketin do¤ru
alg›lamas›nda baz› problemler olufluyor. Fakat
son bir seneden, 1,5 seneden beri bunu da
aflm›fl durumday›z.
‹brahim D
Dönmez Siz de bu flirketlere
bakarken fark›na varm›fls›n›zd›r. Kay›t d›fl›l›k
Türkiye’de çok yayg›n. Risk sermayesi, giriflim
sermayesi yat›r›m ortaklar›n›n ifltirak etti¤i
flirketler, SPK mevzuat›ndan da dolay›, kay›t
d›fl›l›ktan uzak kalmak zorunda. Her fley kay›t
alt›na girmek zorunda. Sonuçta kay›t d›fl› kal›p
avantajl› olmakla kay›t alt›na girmek aras›nda
bir seçim yap›yorlar. Bu önemli bir faktör
san›r›m. Onu da ilave etmek laz›m. Bak bu çok
ilginç bir konudur asl›nda. Türkiye’de paras›
olanlar ve bazen yurtd›fl›ndan gelen fonlar,
yeterli ölçüde giriflim sermayesi bulamamaktan
flikayetçi. Bir taraftan KOB‹’lere bakt›¤›n›zda
bizim elimizden kimse tutmuyor, biz finansman
bulam›yoruz noktas›ndalar. Ama iflte çok
çarp›c› rakamlar. Yaklafl›k 4 y›lda 400 küsur
flirket incelendi¤inde 4 tanesinin yat›r›m yap›l›r
durumda olmas› çok ilginç.
Murat K
Kural Bir müddet önce dünya
çap›ndaki bir giriflim sermayesi flirketinin üst
düzey yetkilileriyle bir toplant› yapt›k. Ve o
toplant› esnas›nda yapt›klar› yat›r›mlarda
hedeflerine ulaflma oran›n›n yüzde 20’lerde
oldu¤unu söylediler. Bunun üzerine toplant›ya
kat›lanlardan bir tanesi “demek o kadar baflar›l›
de¤ilsiniz” dedi. Hepsi yan›t verdi “evet,
giriflim sermayesi olarak ya da stratejik ortak
olarak düzgün bir partner olmas› gerekti¤ini,
kurumsallaflmaya do¤ru gitmesi gerekti¤ini
anlam›fl durumdalar. Bizim son iki y›lda
bakt›¤›m›z yaklafl›k 350 taneye yak›n flirket var.
Bu da flirketlerin giriflim sermayesi taraf›nda
bir knowhow kazand›klar›n› gösteriyor.
M. R
Rauf A
Atefl Bu 350 flirketin ne kadar› size
talep olarak geldi baflvurdu?
Murat Ö
Özgen fiimdi kurulufltan itibaren 450,
son iki sene içinde de 350 civar›. Bu 350’nin
yaklafl›k 200’ü flirketler taraf›ndan gelmifl
durumda. Asl›nda ABD’ye bakt›¤›m›z zaman,
‹brahim Bey’in de bahsetti¤i gibi, giriflim
sermayesi yat›r›mlar›n›n ço¤u, sektörel bazda
bakmasak da, asl›nda ABD’de IT a¤›rl›kl›.
fiimdi, Türkiye’ye dönüp bakt›¤›m›zda IT
flirketleri böyle bir finansman›n oldu¤unu
bildiklerinden dolay›, çok talepte bulunuyorlar.
Fakat bu flimdi yavafl yavafl di¤er taraflara da
kaym›fl durumda. Yani o tarafta çok rahat
büyüyebilece¤imizi düflünüyoruz.
M. R
Rauf A
Atefl Konuyu ba¤lamak aç›s›ndan,
bu 350 flirketin ne kadar›na para yat›rd›n›z ya
da yat›r›lamayanlar›n problemi neydi acaba?
Murat Ö
Özgen fiimdi, çeflitli problemler var.
Birincisi, biz bu 350’nin 4 tanesine yat›r›m
yapt›k. Hedefimiz sene sonuna kadar üç
tanesini daha bitirebilmek. Sonuçta sene
sonunda hedef 7 tane ortakl›k
gerçeklefltirebilmek. Bir kere Türkiye’de
2004
/ 15