2. Kompetensiya haqida tushuncha

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
2. Kompetensiya haqida tushuncha
2.Kompetensiya haqida tushuncha
Kompetensiya (lot.competo-erishyapman, munosibman, loyiqman) qituvchi - muallimlarning shaxsiy ijtimoiy sifatlariga azaldan eyiladigan talablar takomillashib, murakkablashib boravergan.

Zardolimotida, kohinlarning burchlari bolalarga bilimlarni yaxshilik yorgatib, ularni yaxshi bilan yomonni ajratadigan qilib tarbiyalash va tori yo deyilgan. Uning larida aqlu farosat bilan, yomonlikka qarshi kurashni amalga oshirib, bolalar ruhiyatiga rost soAvestoYashtuliyasizligi, loqaydligi, farosatsizligi, otmaslashtiradigan, ayni chogZanglatadigantiqodini zaiflashtirib, maYomon ustozlarNoshud, yomon muallim oqotar ekan, ey yazdon, yomon ustozdan o.

Talabalarga bilim berish ouliyatli burchidir, deb Ibn Sino olishi kerakligi haqida quyidagi fikrlarni bildirgan:




lish;



zlashtirib olayotganiga e ta talabaning xotirasi, bilimlarni egallash qobiliyati, shaxsiy xususiyatlarini bilish;




berilgan bilimlarning eng muhimini ajratib o bilimlarni talabalarning yoshi, aqliy darajasiga mos ravishda berish;



zning bolalar hissiyotini uyglishiga erishish zarur.




Muhammad Taragbek davrida ilm-fan, adabiyot va sanrifatchilik jadal taraqqiy etgan. Shuningdek, oyicha tabaqalashtirib oquv-tarbiya ishlarining aniq bir muddatini belgilab qooyalar ilgari surilgan va mabek ominotidan qondirilishini yoygan, eng mahoratli ustozlarni exshash fikrlarni GYaxshi ozining tarbiya prinsiplaridan hech qachon qaytmaydi. Oz ustida doimo mustaqil ishlashi lozim, yomon oya qoladi, yaxshi orgatadiqituvchining kasbiy shakllanishi



Oquv yurti dargohida kasbiy taquv yurtlarining oyicha dasturlarida boqituvchilarga shu kasbning sir-asrorlarini oqituvchi kasbi haqida manikma hosil qilish nazarda tutiladi.

Tayicha amalga oshiriladigan seminar, amaliy va laboratoriya mashgnikmaga aylantirishgagina emas, balki ularni amaliy ish jarayonida qoulotlar tanlagan kasbi tori ekaniga ishonch hissini uygquv yurtidan keyingi davrdagi oynaydi. Yosh oqituvchilarni biriktirib qoqituvchi ozlashtirib borishi bilan birga ota-onalar oib etadi. Shu yoqituvchilik kasbini va pedagogik mahoratni egallash, maktab oz oqituvchining oliq. Jamoaning yordamidan yuz oz xatolarini koqituvchi boqituvchining kasbiy shakllanishi ozini tarbiyalab borishga, oz vaqtida malakasini oshirib borishga uzviy boglim sifatini oshirishda ozbekistonda tasib kelayotgan yosh avlod taoyalari, talablari asosida tashkil etish, uni jamiyat taraqqiyoti istiqbollari va jahon andozalariga javob bera oladigan darajada bominlash bugungi kunning dolzarb masalasidir.




Tatmish qoldiqlaridan tozalash va rivojlangan demokratik davlatlar darajasiga konaviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash tanaltirilgan ta bugungi kunda pedagogika fanining bosh maqsadi sifatida belgilangan.




Yuqorida bayon etilgan yuksak, ammo, sharafli vazifalarni muvaffaqiyatli uddalash har bir pedagogik xodimdan yuksak kasbiy mahorat, bilimdonlik va keng dunyoqarashni talab etadi.



Pedagogik mahorat qituvchi ijodkorligining oliy namunasi booyat murakkab jarayon boqituvchi kasbiga xos bopgina fazilatlar bilan birga uning pedagogik mahoratni egallashi katta ahamiyatga ega. Yuqori pedagogik mahoratga ega boqituvchigina ododli boqituvchi yuqori pedagogik mahorat va keng dunyoqarashga ega boladi. Pedagogik ishga qobiliyatli, istelishi mumkin. Pedagogik faoliyatning samarali boqituvchi olishi, oquvchilarga tushunarli qilib bayon eta olishi, ootishi, oqituvchi oquvchining oya oladi, u kattalarga aniq va tushunarli boquvchilarga tushunilishi qiyin va mavhum bir narsa boylab chiqadi hamda rejalashtiradi.




Oquvchining, ichki dunyosiga kira olishi, oliq boqituvchi oz ilgzgarishlarni ham tez fahmlab oladi.



Oz fikr va tuygqituvchilik kasbi uchun juda muhimdir.




Olib, unda stilistik, grammatik, fonetik nuqsonlar uchramasligi lozim.



Osi quvchilarga bevosita emotsional-irodaviy tarsatish va shu asosda obro faqat shu asosdagina emas, balki oqituvchi shaxsiy sifatlarining butun bir yigquvchilarga tauliyatini his etishga, oquvchilarga etkaza olish kabilarga ham bogqituvchi kasbiga xos boni yuksak pedagogik mahorat unda birdaniga shakllanmaydi. U onikmalar asosida rivojlanadi.



Olim tizimi orqali amalga oshiriladi. Uzluksiz tarin egallagan malaka oshirish onalishlar berishga imkon beradi.




Hozirgi davr oqitishning ilggz fani bolishi va darslariga joriy eta olishni talab etadi.



Taqituvchi va ortasida hamkorlikni vujudga keltirish, doqituvchilari va maktab rahbariyatining egallagan bilim, koliq boqituvchi avvalo:



- Yumshoq kozli, bolalarni qanday borishi;




- Mehr-muhabbat, qalb gquvchilarga bab-baravar bostona muhitni yaratish va oquv motivlarini rivojlantiruvchi kuch-ragquvchilarning taqdiri, baxti va kelajagi uchun maszozlash;




- Har qanday pedagogik vaziyatda opollik qilmaslik, haqorat qilish va baqirish, taqdid va qozini tiyishi zarur;



- Oularini qadrlash, tashvishlari, iztiroblarini engishiga yordam berishi, yoshlik va psixologik rivojlanishda olim tizimining odil va demokratiyalashtirilishi ozgacha talab va olim sohasida oqituvchi, oila, mahalla hamkorlikda bir maqsad sari, yazlashtirish va undagi melim jarayoniga samarali natijaga ega yangi pedagogik texnologiyalarning joriy etishidir.



Taor pedagogik texnologiyalarni qolim samaradorligini oshirish, ilm-fan yutuqlarini amaliyotga joriy etish orqali ijodkor, mustaqil fikr yurita oladigan ijtimoiy faol yuksak maqituvchi yoshlarga zamon talablariga javob beruvchi bilimlarni berish uchun avvalo olishi kerak. Zero, tizimdagi yutuqlarning asosi maktablarda tashkil etiladigan dars jarayonining sifati bilan belgilanadi. Oquvchilarga etarli bilim berish hayotiy koqituvchining kasbiy mahoratiga bogquvchining mustaqil fikrini bayon etish, onalishini tanlashi va buning asosi borni kelganda himoya qilishni onikmalarini shakllantirib borishga erishishi orqali tazga tashlanadi.




Taqituvchi shaxsiga qoqituvchi va pedagog mehnat sharoiti muammosi hisoblanadi. Op qirrali va murakkab faoliyati zamirida yosh avlodni bilimli va axloq-odobli qilib voyaga etkazish vazifasi yotadi.



Shu munosabat bilan bugungi kunda oyiladi:




- ozlashtirish;



- keng ilmiy dunyoqarashli va teran elishi;




- ijtimoiy ehtiyoj va axloqiy zaruriyatni chuqur tushunishi;



- ijtimoiy va fuqarolik burchini chuqur anglashi;




- ijtimoiy-siyosiy faol boz kasbi va bolalarni sevishi;




- ruhiy pedagogik ziyrak boz xalqi tarixi, milliy qadriyatlari va urf-odatlarini chuqur oibot qilishi;




- pedagogik kuzatuvchanlik, tashkilotchilik, talabchanlik, qatzini tuta bilish kabi xislatlar sohibi boz kasbiga tolmoglim tizimida faoliyat koqituvchi olim-tarbiya tizimini takomillashtirishga yoqituvchining kasbiy kompentensiyasi turlari quyidagilardan iborat:




1.Kasbiy.



2.Shaxsiy.




3.Umuminsoniy.



4.Malish;

Olim jarayonini rejalashtirish, baholash va qayta aloqani oquvchilar ehtiyojini anglay olishi;

Olim muhitiga yangilik kiritishi;

Oz-ozini rivojlantirishni rejalashtirish maqsad, vazifa belgilash;



3. Orikenglik;

Etakchilik;

Faol,tashabbuskor;

Moslashuvchan;

Soguliyat;

Ishchanlik;

Insonparvarlik.





Umummadaniy

• 
  
  Malish;
  
  
• 
  
  Mamlakatning ijtimoiy hayotida ishtirok etish;
  
  

- Boshqa millatlarning madaniyatini hurmat qilishi.

Maxsus

• 
  
  Ozaro munosabati
  
  
  
  Kvalifikasiya- potensial faoliyatda bilim va kolish.
  
  
  
  Kompetensiya-bilim, korinishi.
  http://fayllar.org