30
onunla çox məşğul olmamalıdır. Mübah olan mahnı növlərindən: Döyüşdə
söylənilən şerlərdir. Bu da Mücahidləri savaşa təşviq üçün söylənilir.
Həmçinin qadınların toy mərasimlərində, bayramlarda dəfdən başqa çalğı
alətləri olmadan söylədikləri şerlərdə bu qəbildəndir. Bu dəfin zilləri
olmamalıdır. Dəfdən sadəcə qadınlar istifadə edə bilərlər. Kişilərin heç bir
zaman, heç bir yerdə dəfdən istifadə etməsi isə caiz deyildir. Aişə
–
radıyallahu anhə
–
rəvayət edir ki, bir dəfə Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi
və səlləm
–
mənim otağıma daxil oldu. Bu zaman yanımda «
Buəs»
mahnısını oxuyan iki kölə qadın var idi (Başqa rəvayətdə: Dəf çalan.
Onlar müğənni deyildilər). O, döşəkçəyə dirsəklənərək üzünü çevirdi. Bir
az sonra içəri daxil olan Əbu Bəkr
–
radıyallahu anhu
–
onların səslərini
eşitcək üstümə qışqırdı (Başqa rəvayətdə: İki cariyənin üstünə qışqırdı) və
belə dedi: «Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
in hüzurunda şeytan
zınqırovları!». Peyğəmbər: «Əl çək onlardan. Bu günlər bayram
günləridir. Ya Əbu Bəkr! Hər bir qövmün bir bayramı vardır bu da bizim
bayramımızdır» deyə buyurdu. Onun başı qarışan kimi kölələrə
çıxmalarını gözqaş etdim Onlar da otaqdan çıxdılar»
109
. İmam Bəğavi
–
rahmətullahi aleyhi - deyir ki: «
Buəs
–
ərəblərin təntənəli surətdə qeyd
etdiyi günlərdən biridir. Həmin gün baş vermiş əzəmətli bir döyüşdə
Aus
qəbiləsi Xəzrəc qəbiləsi üzərində qələbə çalmışdı. Kölələrin avazla
oxuduqları şerin sözləri isə həmin döyüşə və oradakı qəhrəmanlıq
səhnələrinə həsr olunmuşdur. Onun deyilməsində dini cəhətdən də fayda
var idi. Əxlaqsız işlərin deyilməsinə, haramlarla qürrələnməsinə və pis
sözlərin ucadan ifa edilməsinə gəlincə bu növ mahnılar qadağan
olunmuşdur»
110
. Həlimi
–
rahmətullahi aleyhi - deyir ki: «Dəf çalmaq
yalnız qadınlara halal olur. Çünki əsas olaraq bu onların işidir. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
də kişilərdən qadınlara bənzəyənləri
lənətləmişdir»
111
.
Nigahı elan etmək məqsədilə qadınların toy məclislərində sadəcə dəf
çalmaları, içində günaha səbəb olan sözlər olmadan mahnılar oxuması
caizdir. Muavviz qızı Rubeyyi deyir ki, evləndiyimdə Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
toyuma gəldi və yatağımın üzərinə oturdu.
Cariyələrimiz həm dəf çalır, həm də bədr savaşında öldürülən
əcdadlarımızın vəsflərini söyləyirdilər. Bu vaxt onlardan biri: «İçimizdə
sabah nə olacağını bilən Peyğəmbər də var (Başqa rəvayətdə: Sabah nə
109
Nəvəvi «Şərhu Muslim» 6/182. H. 892,983, əl-Albani «Muxtəsər Səhih
Buxari» «Kitabu İdeyn» 508, Qayətul Məram 399.
110
Şərhu Sunnə 4/322, Fəthul Bəri 2/443.
111
«Şuabul İman» 4/283.
31
olacağını sadəcə Allah bilir
112
)» dedikdə Peyğəmbər: «Belə sözlərdən
çəkin, əvvəl söylədiklərinə isə davam et» deyə buyurdu
113
. Aişə
–
radıyallahu anhə
–
rəvayət edir ki, mən Ənsardan birinə gəlin götürdüm.
Peyğəmbər: «Ey Aişə! Dəfiniz yoxdurmu? Ənsar dəfi sevir» deyə
buyurdu
114
. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurdu: «Halal və
haram nigahların arasını ayıran dəf çalmaq və toy mərasimində oxumaqdır
(yəni haram nigah gizli edilir, dəf çalınmaz. Halal nigah isə dəf çalınaraq
elan edilir)»
115
. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurdu:
«Nigahı elan edin»
116
. Amir b. Sad əl-Bəcəli
– rahmətullahi aleyhi - deyir
ki: “Bi gün Qureyzə b. Kəb və Əbu Məsud
–
radıyallahu anhum
–
un
yanına daxil oldum. Bu vaxt kənizlər dəf çalıb oxuyurdular. Mən: “Siz,
Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
in səhabələri buna icazə
verirsiniz?”. Onlar: “Toy mərasimlərində bunu etmək bizə icazə
verilmişdir” dedilər
117
.
Dəfdən Sadəcə Qadınlar İstifadə Edə Bilərlər: Kişilərin heç bir
zaman, heç bir yerdə dəfdən istifadə etməsi isə caiz deyildir. İbn Abbas -
radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər
– sallallahu aleyhi və
səlləm – lənət edib kişiyə bənzər qadınlara və qadınlara bənzər kişilərə (və
ya bir-birilərinə oxşamaq istəyənlərə)»
118
. Həlimi – rahmətullahi aleyhi -
deyir ki: “Dəfdə çalmaq qadınlardan başqa heç kimə olmaz. Çünki bu
onların əməllərindəndir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm –isə
qadınlara oxşamaq istəyən kişiləri lənətləmişdir”
119
. İbn Teymiyyə
–
rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Oxumaq, dəf çalmaq, alqışlamaq (əl
çalmaq) qadınların işidir. Kişilərdən kim bunu edərdisə Sələflər onları
Muxənnəs – arvadaoxşar kişi deyərdilər. Onlar həmçinin kişi müğənnisini
də arvadaoxşar adlandırardılar. Bu söz onlardan çox məşhurdur”
120
. İbn
Həcər
– rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Səhih hədislərdə varid olan dəf
çalmaq yalnız qadınlara aiddir, kişilərə deyil. Çünki qadınlara bənzəməyə
nəhy (qadağa) gəlmişdir (Bayram - Qurban və Ramazan - və toy
112
Təbərani «Sağir» s. 69, Həkim 2/184, Beyhəqi 7/289.
113
Buxari 2/352, 9/166, Beyhəqi 7/288-289, Əhməd 6/359-360.
114
Buxari 9/184-185, Beyhəqi 7/288, Həkim 2/184.
115
Nəsəi 2/91, Tirmizi 2/170, 1088, İbn Məcə 1896, əl-Albani «İrva» 1993.
116
Təbərani 69/1, Məqdisi 150/1.
117
Nəsəi 2/93, Taylasi 1221.
118
Fəthul Bəri 10/332.
119
“Şuayb əl-İman” 4/283.
120
“Məcmuul Fətava” 11/565.