1. Tabiiy va sintetik kauchuk. Kauchukni qo’llanish sоhalari. Kauchukni tuzilishi va хоssalari

2. Kauchukni qo’llanish sоhalari.
Kauchukni fоydalanish hususiyatiga qarab: issiqbardоsh, parga chidamli, оlоvbardоsh, sоvuqqa chidamli, kislоtaga chidamli, dielektrik va elektr o’tkazuvchan bo’ladi. Strukturasiga qarab mоnоlit (zich strukturali) va g’оvak rezinalar farq qilinadi. G’оvak rezinalar o’z navbatida to’ldirilgan va to’ldirilmagan bo’lishi mumkin.
To’ldirilmagan rezina tarkibida 95-98% kauchuk va faqat 2-5% qo’shimchalar bo’ladi.
To’ldirilgan rezinalar ko’pchilikni tashkil qiladi. Hоzirgi vaqtda rezinalarning kuyidagi turlari ko’prоq ishlatiladi:
1)Sun’iy butadientli kauchuk(SKB)dan оlingan rezinalar mustahkamligi va sоvuqbardоshligi o’rtacha, issiqbardоshligi kam, elastikligi ham оz, tez qariydi, kimyobardоshligi va gaz o’tkazmasligi cheklangan. Bu rezinadan barcha turdagi buyumlar va asоsan avtоmоbilь shinalari tayyorlashda fоydalaniladi.
2) Neyritli rezinalar mustahkamligi yuqоri, harоratbardоshligi 110-120^оS, benzin va mоylarda kam bo’kadi, atmоsfera va kimyoviy ta’sirlarga chidamli. Ular asоsan mоy va benzin ta’siriga va issiqqa chidamli buyumlar tayyorlashda ishlatiladi.
3) Pоlisulfidli rezinalarning mustahkamligi, sоvuq va issiqqa chidamliligi uncha yuqоri emas, lekin benzin va mоy ta’siriga chidamli, gaz o’tkazmaydi. Suning uchun bu rezinalardan shlanglar, trubalar, benzin, mоy va boshqa neft mahsulоtlari uchun qistirmalar ishlab chiqariladi.
4)Izоprenli rezinalarning cho’zilish va ishqalanishga qarshiligi, elastikligi va sоvuqbardоshligi yuqоri, issiqbardоshligi cheklangan (80- 100^оS), qarishi va benzin va mоyda bo’kishi yuqоri, kimyoviy chidamli lekin gaz o’tkazmasligi cheklangan. Bu rezinalardan umumiy iste’mоl buyumlari ishlab chiqariladi.
5) Ebоnit(qattiq rezina)ning kimyoviy barqarоrligi yuqоri, dielektrikligi yaхshi, оsоn ishlоv beriladi lekin issiqqa chidamsiz. Bu turdagi rezinalardan kuchsiz tоk detallari ishlab chiqarishda va kimyo mashinasоzligida fоydalaniladi.
O'qitish usullarining ko'plab tasniflari mavjud, ammo ularning deyarli barchasi mavjud tadqiqot usuli Talabalarga o'zlari hal qiladigan kognitiv vazifa berilsa, u buning uchun va o'qituvchi yordamida kerakli usullarni tanlaydi. Loyiha usuli tadqiqot turiga tegishli bo'lishi mumkin, unda talabalar berilgan muammoni individual ravishda hal qilishadi.
O'quv jarayonining asosi o'quvchilarning birgalikdagi muammolarni hal qilish, muhim narsalarni ajratib ko'rsatish, maqsadlarni belgilash, faoliyatni rejalashtirish, funktsiyalar va majburiyatlarni taqsimlash, tanqidiy fikrlash va muhim natijalarga erishish qobiliyatini shakllantirishga qaratilgan hamkorlik va samarali muloqotdir. Rus pedagogikasida bu yondashuv muammoli va loyihaga asoslangan o'qitish usullaridan foydalanish bilan bog'liq. Bu holda ta'lim faoliyati haqiqiy jamiyatdagi muvaffaqiyatli faoliyatga qaratilgan. O'qitish natijasi endi bilim, ko'nikma va malakalarni o'zlashtirish emas, balki amaliy faoliyatning muvaffaqiyatini ta'minlaydigan asosiy kompetensiyalarni shakllantirishdir.
Loyihaviy yondashuvning muhim xususiyati - bu insonparvarlik, talabaning shaxsiyatiga e'tibor va hurmat, ijobiy zaryad nafaqat o'rganishga, balki tinglovchilarning shaxsiyatini rivojlantirishga qaratilgan.
Pedagogik adabiyotlarda ta'lim loyihasining turli xil ta'riflarini topish mumkin. Nima bo'lganda ham ta'lim loyihasi quyidagi fikrlarga asoslanadi: talabalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, axborotni mustaqil izlash qobiliyati, tanqidiy fikrlashni rivojlantirish; o'quvchilarning mustaqil faoliyati: o'quvchilar ma'lum vaqt davomida bajaradigan individual, juftlik, guruh; talabalar uchun muhim bo'lgan ba'zi muammolarni hal qilish, har qanday fan sohasidagi mutaxassislar faoliyatini modellashtirish; tugallangan loyihalarning natijalarini "aniq" shaklda (hisobot, hisobot, devor gazetasi yoki jurnal va boshqalar shaklida) va amalga oshirishga tayyor bo'lgan aniq natijalar shaklida taqdim etish; talabalarning o'zlari va o'qituvchi o'rtasidagi hamkorligi ("hamkorlik pedagogikasi").
Talaba uchun loyiha ijodiy salohiyatini maksimal darajada oshirish imkoniyatidir. Bu sizga individual yoki guruhda o'zingizni ifoda etish, o'z kuchingizni sinab ko'rish, bilimlaringizni qo'llash, foyda olish, omma oldida erishilgan natijani ko'rsatish imkonini beradigan faoliyatdir. Bu o'quvchilarning o'zlari tomonidan tuzilgan qiziqarli muammoni hal qilishga qaratilgan faoliyatdir. Ushbu faoliyatning natijasi - muammoni hal qilishning topilgan yo'li amaliy va kashfiyotchilarning o'zlari uchun mazmunli. O'qituvchi uchun esa ta'lim loyihasi integratsiyadir didaktik vosita Muayyan ko'nikmalar va dizayn ko'nikmalarini rivojlantirish va rivojlantirishga imkon beradigan rivojlanish, o'qitish va ta'lim: muammolarni aniqlash, maqsadni belgilash, faoliyatni rejalashtirish, mulohaza yuritish va introspeksiya, taqdimot va o'zini o'zi taqdim etish, shuningdek, ma'lumot qidirish; amaliy foydalanish akademik bilim, mustaqil ta'lim, tadqiqot va ijodiy faoliyat.
Loyiha bilan ishlashda siz bir qator tanlashingiz kerak xarakterli xususiyatlar bu o'qitish usuli. Avvalo, bu loyiha ustida ishlash jarayonida hal qilinishi kerak bo'lgan muammoning mavjudligi. Bundan tashqari, muammo loyiha muallifi uchun shaxsan muhim xususiyatga ega bo'lishi, uni yechim izlashga undashi kerak.
Loyiha aniq, real erishish mumkin bo'lgan maqsadga ega bo'lishi kerak. Eng umumiy ma'noda, loyihaning maqsadi har doim asl muammoni hal qilishdir, lekin har bir aniq holatda bu yechim o'zining o'ziga xos echimiga ega, o'ziga xos timsoliga ega. Ushbu mujassamlash loyiha mahsuloti bo'lib, u muallif tomonidan o'z faoliyati davomida yaratilgan va shuningdek, loyiha muammosini hal qilish vositasiga aylanadi.
Loyiha bilan ishlashda yana bir farq bor - dastlabki ishni rejalashtirish. Dastlabki muammodan loyiha maqsadini amalga oshirishgacha bo'lgan butun yo'l, ularning har biri uchun o'z oraliq vazifalari bilan alohida bosqichlarga bo'linishi kerak; ushbu muammolarni hal qilish yo'llarini aniqlash va resurslarni topish.
Loyiha bo'yicha ish rejasini amalga oshirish, qoida tariqasida, adabiyot va boshqa ma'lumot manbalarini o'rganish, ma'lumotlarni tanlash bilan bog'liq; ehtimol turli tajribalar, kuzatishlar, tadqiqotlar, so'rovlar bilan; olingan ma'lumotlarni tahlil qilish va umumlashtirish bilan; xulosalarni shakllantirish va shu asosda loyihaning asl muammosi va uni hal qilish yo'llari bo'yicha o'z nuqtai nazarini shakllantirish bilan.
Loyihaning ajralmas sharti uning jamoatchilik himoyasi, ish natijalarini taqdim etishdir. Taqdimot davomida muallif nafaqat ishning borishi haqida gapiradi va uning natijalarini ko'rsatadi, balki loyiha muammosi bo'yicha o'z bilimi va tajribasini, egallagan malakasini namoyish etadi. O'z-o'zini taqdim etish elementi loyiha bo'yicha ishning eng muhim qismi bo'lib, u tajriba davomida bajargan va egallagan barcha ishlarni muallif tomonidan refleksli baholashni o'z ichiga oladi.
O'qitishning loyiha usuli o'z mohiyatiga ko'ra muammoli ta'limga yaqin bo'lib, u o'quvchilarga kognitiv muammolarni izchil va maqsadli taqdim etishni o'z ichiga oladi, ularni hal qilishda o'qituvchining rahbarligi ostida ular faol ravishda yangi bilimlarni oladilar. Muammoli ta’lim bilimning mustahkamligini va uni amaliyotda ijodiy qo‘llashni ta’minlaydi. Bundan tashqari, loyiha usuli rivojlanuvchi ta'lim bilan o'xshashliklarga ega. Rivojlantiruvchi ta'lim - bu maqsadli o'rganishning faol-faoliyat usuli ta'lim faoliyati. Shu bilan birga, talaba ushbu faoliyatning to'liq huquqli sub'ekti bo'lib, o'z-o'zini o'zgartirishning maqsad va vazifalarini ongli ravishda belgilaydi va ularga ijodiy erishadi.