yo„riqnomada qayd etilmagan narsalar bilan o„rtoqlashish imkoniyatini beradi.
Mazkur metod yordamida echish mumkin bo„lgan vazifalar turi uning qo„llanish sohasini tashkil etadi. Har
qanday turdagi vazifalami yechish imkoniyatini beradigan universal metod fanda mavjud emas. Har qanday
metod o'zining muayyan qo'llanish sohasiga ega bo„ladi.
Har bir fan doirasida uning tadqiqot obyektlariga moslashtirilgan maxsus metodlar ishlab chiqiladi (masalan,
fizikada - ko„lamlami tahlil qilish metodi, biologiyada - qushlami halqalash metodi, psixologiyada - testlash
metodi, sotsiologiyada - anketa so„rovi metodi, tilshunoslikda - tiliami qiyosiy tahlil qilish metodi va h.k.).
Shu bilan bir vaqtda, hozirgi zamon fanida metodlami bir fandan boshqa fanga ko„chirish ulkan ahamiyatga
egadir (masalan, fizik metodlardan kimyoda (spektroskopik metod), biologiya va tibbiyotda (rentgenoskopiya
metodlari), tarixda (radioaktiv tahlil metodi) foydalanish, matematik metodlami tabiatshunoslikda va ijtimoiy
fanlarda qo„llash).
Maxsus metodlar bilan bir qatorda, ko„pgina yoki hatto barcha fanlarda qo„llaniladigan umumiy metodlar ham
bor. Ular umumilmiy metodlar deb ataladi. Ularga oqilona fikrlashning barcha metodlari - tahlil, sintez,
mavhumlashtirish, umumlashtirish, induksiya, deduksiya va boshqalar, shuningdek, kuzatish, eksperiment,
modellashtirish, ideallashtirish kabi metodlar kiradi.
Muammolar kabi, metodlami ham haqiqiylik yoki
soxtalik nuqtai nazaridan baholash mumkin emas.
Metod yaxshi yoki yomon bo‘lishi, muayyan muammoni
yechish imkoniyatini berishi yoki bermasligi mumkin,
lekin barcha hollarda u haqiqiy ham, soxta ham emas.
Ba’zan biron-bir metodni “haqiqiy” deb nomlashlari
Dostları ilə paylaş: |
