1 Hümayi rş e
Yüklə 7,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
H Ü M A Y İ - Ə R Ş 23 istəməyən mütəəssiblər tərəfindən ona edilən haqsız hücumlar və yersiz ittihamlar ömrünün son illərində həyatının ən çətin anlarını yaşamasına səbəb olmuşdur. Əslində, bu iftiraların əsl səbəbi o cür məsələlər deyil, Həmzə əfəndinin cəmiyyət tərəfindən sevilməsi və geniş bir mürid kütləsinə sahib olmasının bəzilərini həsədə sövq etməsi idi. Bunda bir qüsur axtarıb tapmağa çalışan müxalifləri onun bu həssasiyyətindən istifadə etmək istəmiş, siyasəti də öz məkr və hiylələrinə alət etməklə əleyhində dedi-qodularla dolu intensiv bir kampaniya başlatmışlar. Si yasi dairələr təhrik edilmiş, şikayətlər və oyunlar nəticəsində 1885-ci ildə İstanbula cəlb edilərək istintaqa çəkilmişdir. Tarixçi Hüseyin Hüsaməddin bəyin nəqlinə görə, şeyxül-islam Üryanizadə Əhməd Əsəd əfəndinin hüzuruna çıxarılaraq ondan Müaviyə və onun kimilərin tənqid və təhqir edilməsinin səbəblərini izah etməsi soruşulmuş, o da: “Cəddimin əleyhinə qiyam edən adamlara büğz və lənət etmək mənə aid bir vəzifeyi-nübüvvətdir. Bu xüsusda xalqın mənə ayaq uydurması, tabe olması doğru deyildir” cavabını vermişdir. Bu məntiqli cavab üzərinə bəraət alaraq sərbəst buraxılmışdır. 6
Ağabalinin verdiyi məlumata görə, bundan bir nəticə əldə edə bil- mə yən məlum dairələr taktika dəyişdirərək işi daha da irəli aparmağa çalışmışlar. Həmzə əfəndinin mütləq cəzalandırılması üçün Amasiyanın irəli gələnlərindən razı sala bildikləri şəxsləri bir araya gətirərək saxta yolla hazırladıqları “dövlətin təhlükəsizliyini təhdid etdiyi, sahib olduğu çoxlu tərəfdar kütləsi ilə üsyana hazırlandığı” şəklində yalan və böhtan dolu bir məktubu imzalatdıraraq hökumətə göndərmişlər. Bunun nəticəsində səksən yaşını keçmiş, heç bir dünyəvi təmənnası olmayan bu mübarək münzəvi Allah adamının Xarputa sürgün edilməsinə səbəb olmuşlar. Allah dostlarının çoxunun başına gələn bu hala böyük bir razılıq və təslimiyyət ilə dözən Mir Həmzə əfəndinin 87 illik ömrü, 12 məhərrəm 1304/11 oktyabr 1886-cı ildə başa çatmış, Xarputda sürgündə ikən məzlumanə Haqqa qovuşmuşdur. Həmzə əfəndinin Çar Rusiyası zamanı Azərbaycanda, xüsusilə, şimal- şərq bölgələrindəki təsi rinin qarşısını almaq üçün tətbiq edilən təzyiqlər bolşevik idarəsi zamanında getdikcə artmışdır. Sovet üsul-idarəsi İs ma- yıl Şirvani və davamçıları tərəfindən Azərbaycanda yayılan Nəqşibəndi təriqətinin təsirlərini aradan qaldırmaq üçün uzun müddət mübarizə aparmışdır. Yüzlərlə şeyx və din xadimi edam və sürgün edilmişdir. Ateizm siyasətinin dini dəyərlərə qarşı apardığı mübarizənin hədəfində ən çox milli, dini və irfani ədəbiyyat olmuşdur. O cümlədən, Həmzə əfəndinin divanlarının da oxunması yasaqlanmış və hətta, evində saxlayanlar barə- sin də ağır cəza tədbirləri görülmüşdür. Bununla da kifayətlənilməmiş, əleyhində ciddi bir təbliğat fəaliyyəti başladılmışdır. Bu dövrdə İslami dəyərlərin və dini şəxsiyyətlərin gözdən salınmasına dair kitabların yazılıb nəşr edilməsinə, səhnə əsərlərinin tamaşaya qoyulmasına və filmlərin çəkilişinə xüsusi əhəmiyyət verilirdi. Bunların mövzu və məzmun baxı- mın dan sovet ideologiyasına nə qədər xidmət etdiyini müəyyən etmək mümkün olmasa da, Azərbaycan xalqının dini-mənəvi dəyərlərinə qarşı 6 Hüseyin Hüsameddin Amasi. Amasya tarihi, c.9. 24 H Ü M A Y İ - Ə R Ş yönəldilmiş iftira və təxribatlardan olaraq tarixə keçmişdir. Həmzə Nigari- nin təsirini yox etmək üçün aparılan bu kimi yalan və iftiralarla dolu təbliğat, təhdid və sair fəaliyyətlərə baxmayaraq, xalqın böyük hissəsinin qəlbində onun məhəbbəti yaşamağa davam etmişdir. Hər cür möhnəti gözə alan mühibləri gizli-gizli onun şeirlərini oxumaqdan, zikr məclisləri düzəldərək qəzəllərinin müşaiyətində zikrlər və səma ayinləri təşkil etməkdən əl çəkməmişlər. Həmzə Nigari, “Vətən sevgisi imandandır” hökmü ilə hərəkət edərək ayrı düşdüyü cənnət vətəni Azərbaycana və xüsusilə də, Qarabağa olan həsrətini və bağlılığını şeirlərində tez-tez dilə gətirmişdir: Əzm eylə diyarı-Şirvanı, Qət eylə rəhi-Azərbaycanı. Bir yer deyəm ismidir Qarabağ, Cənnət yeri abu şirü qaymağ. “Mənim о diyаrın uşаq-böyük, qаdın-kişi, cаvаn-qоcа – bütün əhаlisinə və оnlаrın mənə оlаn məhəbbətinin dərəcəsini yаlnız Mövlа bilir” deyən Seyid Nigаrinin vətəni Qаrаbаğа və əhalisinə оlаn məhəbbətini ifadə edən misralarını охuduqdа insаnın gözləri istər-istəməz dоlur. Nigari yalnız həyatında deyil, həttа ölümündən sоnrа dа Qаrаbаğ cаmааtını fikirləşir, оnlаrın аrzulаrını yerinə yetirməyi, Аllаh dərgаhındа оnlаrа şəfаətçi оl mа- ğı düşünürdü. Qаrаbаğ cаmааtı dа heç zаmаn Nigаrini unutmаmış, həttа ən çətin zаmаnlаrdа belə Nigаrinin şeirləri Qаrаbаğ хаnəndələrinin və хаlqının dilində əzbər olmuş, daima oxunmuşdur”. 7 Nigari doğma vətəni Qarabağın ruslar tərəfindən işğal edilişini görmüş, yaşamış, hürriyət eşqi ilə azadlıq yollarını axtarmış, ancaq vətənindən tələm-tələsik ayrılaraq didərgin düşmək məcburiyyətində qalması, onun cəhdlərini boşa çıxarmışdır. Vətənindən ayrı qalmanın verdiyi həsrət və iztirab ilə belə xitab edir: Can qurban eylərəm peyki-Səbayə, Xəbər versə bir gün ol Qarabağdan. Eyni zamanda həmin illərdə və çox sonralar Qarabağın başına başqa bir işğal faciəsinin gələcəyini bilirmiş və o fəlakətləri də görürmüş kimi:
deyərək bir tərəfdən Qarabağın qanlı əsarətindən xəbər verərkən, ardın- dan:
sözləri ilə bu əsarətin daimi olmayacağı müjdəsini vermiş, vətənlərindən ayrı düşmüş insanları ümidə, cəhdə və mücadiləyə ürəkləndirmişdir. 7 Mir Həmzə Seyid Nigari, Divan, hz: Nəzakət Məmmədli, Elm və təhsil, Bakı, 2010, s.12. Yüklə 7,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|