Yetuklik darajasiga qarab

chiqarish - natural ishlab chiqarish, bunday ishlab chiqarishga
asoslangan xo‘jalik esa - natural xo‘jaiik deb ataladi.
Hozirda ijtimoiy xo‘jalik yuritish shakli sifatida natural xo‘jalik
deyarli barham topgan. Shunga qaramay, hali u qadar rivojlanmagan
hamda jahon hamjamiyati iqtisodiy aloqalaridan ajralib qolgan qoloq
mamlakatlarda natural xo‘jalik ko‘rinishlari hamon saqlanib qolgan
Mahsulot va xizmatlarni o‘z ehtiyojini qondirish uchun emas,
balki bozorda ayirboshlash uchun ishlab chiqarish - tovar ish-
lab chiqarish, bunday ishlab chiqarishga asoslangan xo‘jalik
esa - tovar xo‘jaligi deyiladi. Tovar xo‘jaligida kishilar o‘rtasidagi
iqtisodiy munosabatlar buyum orqali, ular mehnati mahsulini oldisotdi
qilish orqali namoyon bo'ladi.
84 .Nаturаl va tovar ishlаb chiqаrishning bеlgilаri va fаrqlаri.
Natural ishlab cjiqarish munosabatlar eng avvalo ibtidoiy jamoada, keyinchalik patriarxal dehqon xo‘jaligi, feodal pomestyalarida hukm surgan. Natural ishlab chiqarish shakli barcha iqtisodiy jarayonlami bir xo‘jalik doirasida qat’iy cheklab qo‘yadi, tashqi xo‘jaliklararo aloqalar uchun yo‘l ochilmaydi. Ishchi kuchi muayyan xo‘jalikka juda qattiq biriktirib qo‘yiladi va ko‘chib yurish imkoniyatidan mahrum bo‘ladi. Natural xo‘jalik shakllarining xuddi shu xususiyatlari qishloq xo‘jalik jamoalarini ming yillar davomida barqaror saqlanib qolishining ≪siri≫ni ochib beradi. Natural xo‘jalik ishlab chiqarish maqsadlarini nihoyatda cheklab, hajmi va turi jihatidan kam bo'lgan ehtiyojlami qondirishga bo‘ysungan.
Tovar xo‘jaligida kishilar o‘rtasidagi
iqtisodiy munosabatlar buyum orqali, ular mehnati mahsulini oldisotdi
qilish orqali namoyon bo'ladi. Tovar ishlab chiqarish natural xo‘jalikning rivojlanishi, mahsulotlar turi va miqdorining o'sishi natijasida paydo bo‘ladi. Natural va tovar xo‘jaliklarining bir-biridan farqini 4.1-jadval orqali ko‘rish mumkin.