Yazi tura fiLMİ Örneğİnde türk sinemasinda ‘saydam niHİLİZM’ ve anlam lale kabadayi
Yüklə 232,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Baudrillard’ın ‘Saydam Nihilizm’ Kavramı
İLETİŞİM FAKÜLTESİ DERGİSİ/ Yazı Tura Filmi Örneğinde Türk Sinemasında ‘Saydam Nihilizm ve Anlam’
71 doğrultuda ‘üstinsan’, yeryüzünün anlamıdır. İnsan, hayvan ile üstinsan arasına gerilmiş bir iptir ve insanı büyük yapan, onun bir amaç değil, bir köprü olmasıdır; insanın sevilebilecek yanı, bir öteye-geçiş ve bir batış olmasıdır (Nietzsche,2005:17). Yani insan, ancak üstinsana doğru ilerleyerek kendini yitirebilir ve ‘esas olan’a ulaşabilir. Nietzsche, üstinsanın ortaya çıkabilmesi için toplumda kaosun olması gerektiğini ve akıl, adalet, erdem, din gibi tüm değerlerin, değerlerini kaybetmesi gerektiğini söylemektedir. Nietzsche’nin özellikle Hristiyanlık değerlerine karşıtlığı burada keskinleşir. Ona göre, insan yeryüzüne sadık kalmalı ve yerüstü umutlardan söz edenlere inanmamalıdır. Nietzsche, ‘Tanrı öldü’ diyerek (2005:326), din de dahil olmak üzere her alanda bilinen değerlerin anlamını çoktan yitirdiğini, ancak insanların hala bunu görmekten uzak olduğunu savunmaktadır.
Nietzsche’nin bireye yönelik
gerçekleşmesini istediği şey, herkesi tek bir düzeye indirgeyen ve sıradanlaştıran sürü ahlakının üzerine çıkılarak, daha yüksek bir insan tipinin oluşmasıdır. Böyle Söyledi Zerdüşt kitabında Nietzsche, yaşamın
Zerdüşt’e verdiği sırrın ‚Ben kendini sürekli olarak
aşması gerekenim‛ dediğini söylemektedir (2005:131). Zerdüşt’ün yaşamdan öğrendiği, yaşamdaki her şeyin tekrarlanarak yineleneceğidir. Bu nedenle ‚iyinin ve kötünün yaratıcısı olmak isteyen; sahiden, önce bir yok edici olmalıdır ve değerleri paramparça etmelidir‛ (Nietzsche,2005:132). Böyle Söyledi Zerdüşt, her şeyin yerle bir edilmesiyle gelecek olan üstinsan kavramının tanımlandığı metindir. Bireyler, değerleri yeniden değerlendirmek ve eskiyi yıkarak yeni değerler yaratma gücünü göstererek üstinsanın gelmesini sağlayabilir. Üstinsan, nihilizm aracılığıyla, her türlü bağdan kurtulmuş, değerleri tersine çevirmiş, onları yeniden yorumlamış ve yaşama evet diyen birey olacaktır. Bu nedenle nihilizmi yaşayan insan, ancak yıktıktan sonra yaratabilir.
Nietzsche’ye göre nihilizm, psikolojik bir ruh hali olarak ortaya çıkmak zorundadır; nihilizm, hastalıklı bir ara ruh durumunu ifade eder (2002b:28). Psikolojik ruh halinin birincil aşamasında, ‚Nihilizm gücün uzun süre boşa
harcanmasının bilincidir, ‘boşunalığın’ kahrıdır, güvensizliktir, insanın kendini herhangi bir şekilde dinlendirmesi için kendini herhangi bir şeyle yatıştırmaya fırsat bulamamasıdır‛ (Nietzsche, 2002b,26). İnsan varlığı
anlamdan yoksundur ve insan, kendisini çok uzun süre aldatılmış gibi hisseder.
Nietzsche’ye göre, yaşadığı 19. Yüzyılın toplumunda ciddi bir yozlaşma (decadence) vardır. Ancak bu yozlaşma, onun anladığı anlamdaki nihilizmin bir parçasıdır. Nietzsche nihilizmin birden çok tanımını yaparken, kelimenin anlamını, ‘En üst değerlerin değersizleşmesi’ olarak açıklar (2002b:23). Nihilizmin hedefi yoktur ve ‘Niçin?’ sorusuna da bir yanıt verilebilmiş değildir. Yozlaşmanın en önemli nedeniyse, Hristiyan ahlakına karşı duyulan kuşkudur. Nietzsche, yozlaşmanın ardından yok oluşun ve onun ardından gelecek olan tekrar varolmanın peşindedir. Yozlaşmanın ortaya çıkışı, hayatın doğması ve ilerlemesi kadar zorunludur ve onu ortadan kaldırmak insanın elinde değildir (Nietzsche,2002b:38). Ona göre, nihilizmin ön şekli olarak ‚Karamsarlık, artık hiçbir yozlaşmaya yol açmaz‛ (2002a:93). Bu nedenle
Schopenhauer’ın karamsar tutumunu terk etmektedir. Nietzsche’ye göre, ‚Nihilizm bir sebep değildir, tersine decadence’nin mantığıdır‛ (2002b:40). Bu noktadan İLETİŞİM FAKÜLTESİ DERGİSİ/ Yazı Tura Filmi Örneğinde Türk Sinemasında ‘Saydam Nihilizm ve Anlam’
72 hareketle, nihilizm aşamasında da daima kalmanın olanaklı olmadığını, nihilizmin bir geçiş evresi olduğunu söylemek doğru olacaktır.
Bireyin toplum içindeki durumunu tartışan Nietzsche, insan
evrimini inceleyen Darwin’e karşı
eleştirel tavırla
yaklaşmaktadır. Ona göre, doğal seçim, daha iyi
olan, güçlü
örneklerin yararına işlememektedir. Aksine yok olanlar daha iyi örneklerdir, yaşamı sürdürenler ise ortalama olanlardır. Çünkü en iyi örnekler kuraldışı olanlardır ve çoğunluk, iyi örnekten daha düşük değerde olsa da, korku ve sürü içgüdülerinin etkisiyle bir araya toplanır, bunun sonucu olarak en iyi örnekler zayıfmış gibi bırakılır (Akt.Copleston,1998:171). Bununla birlikte, iyi örneklerin önüne yüksek değerler konmasıyla onların daha iyiye yükselmeleri sağlanmalı, ortalama olanlar
ise önemsenmemelidir. ‚Sıradan çoğunluk bir araya geldiğinde güçlü olsa bile, Nietzsche için
yükselen yaşamı
temsil etmez‛
(Copleston,1998:172).
Nietzsche birey ve toplum düşünceleri doğrultusunda, gerçek
ve varoluş
kavramlarını da irdelemektedir. Ona göre, ‘gerçek oluşumu’nu sağlayan belirtiler, varolmayışın, hiçliğin belirtileridir. ‘Gerçek dünya’, yadsımadan kaynaklanan dünya üzerine kurulmuştur:Gerçek gözle görülür dünya, ahlaksal-görsel bir sapmadır. Kişiler, ‘başka’ ‘daha iyi’ bir yaşamın düşsel kuruntularıyla, yaşamın öcünü
alırlar (Nietzsche,2002a:33-34). Artık bir yanılsama döneminden bahsedilebilir, çünkü insan, gerçek
dünyayı tüketmiştir. Nietzsche ‚Hangi dünya kalmış artık?‛ diye sorar, ardından yanıtı da kendisi verir; ‚Yoksa görünen mi? Oysa değil. Biz gerçek dünya ile bu görüneni de tükettik artık‛ (2002a:36). Gerçek dünyanın tüketilmişliği, gerçeklik kavramının da
sonunu getirmiştir. Gerçekliğin olmadığı dünyada yapılabilecek şey ise, kişinin kendini ‘yeniden’ yaratmak zorunda oluşudur.
Friedrich Nietzsche’nin birey-toplum- varoluş ve nihilizm üzerine düşünceleri, Batı modernizmine yönelen eleştirileri doğrultusunda, kendisinden yıllar sonra ortaya çıkan postmodernist tartışmalara da önemli bir kaynak olmuştur.
Baudrillard’ın ‘Saydam Nihilizm’ Kavramı Tüm
değerlerin değersizleşmesinin ardından yıkımın gelmesiyle, nihilizm tamamlanacak ve
yeni değerler oluşturulacaktır. O halde, yukarıda belirtildiği gibi, nihilist olanda da
kalınamayacağı açıktır. Friedrich Nietzsche, nihilizmin sona ereceğini öngörmüştür. Nietzsche, Ecce Homo adlı eserinde, ‚Şimdi size beni yitirip kendinizi bulmanızı salık veriyorum; ve
ancak hepiniz
beni yadsıdığınızda size geri
döneceğim‛ demektedir (2004:15). Buradaki tavrı, bir nihilist olarak tanımladığı kendisinin de ‘yitirilmesi’ gerektiği, değerlerinin değersizleştirilmesi, ardından, yeni değerlerin oluşturulmasıyla, yapıtlarıyla, kendisinin tekrar keşfedilmesidir.
Nietzsche’nin, yeni değerlerin konularak nihilizmin sonunun geleceği düşüncesi gerçekleşmemiştir, aksine, günümüzün düşünürlerine göre,
nihilizm biçim
değiştirmiş olarak
devam etmektedir. Değişen nihilizm, Fransız kuramcı Jean Baudrillard’ın Simulakrlar ve Simülasyon kitabında, ilgi çekici bir yorumla karşımıza çıkmaktadır. Baudrillard, nihilizmin günümüzde, eski anlamına sahip olmadığını
Yüklə 232,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|