83
RESPUBLİKAMIZDA TƏHSİL
Az
ərbaycanda ilk məktəblər V əsrin II yarısında fəaliyyət
göst
ərməyə başladı. Bu məktəblərin bünövrəsini əsas etibarı
il
ə dini təhsil təşkil edirdi. Uzun illər keçdikdən sonra həmin
m
əktəblərdə dini təhsillə bərabər
təbiət elmləri, texniki fənnlər
d
ə tədris olunurdu.
H
ələ VII əsrdə inkişaf etmiş islam dövlətlərindən
Az
ərbaycana (indiki şəhər və rayonların ərazisinə) islam dinini
yaymaq
üçün yüks
ək ruhani məktəblərində (Türkiyə, İran,
Suriya, Maxaçqala, Şamaxı filialında və s.) təhsil almış ali
t
əhsilli ruhanilər və axundlar göndərilirdi. Belə ali din
adamlarının çox qismi yerli əhalinin hörmət və ehtiramını
qazandığına görə iş müddətləri başa çatsa da, öz vəzifələrini
tam yerin
ə yetirsələr belə bu torpaqdan getmək istəmirdilər.
Onlar ömürl
ərinin sonuna kimi Azərbaycanda yaşamağı üstün
tuturdular. Bu ali din adamları dünyalarını dəyişdirdikdən
sonra da onların məzarları yerli xalqın ziyarətgahına çevrilib.
O ziyar
ətgahlar yerli əhalinin bu günümüzə kimi müntəzəm
olaraq ziyar
ət etdikləri inanc yerləridir.
Artıq XX əsrin əvvəllərindən Azərbaycanın paytaxtı
Bakıda, eləcə də digər böyük şəhərlərdə və kəndlərdə 5-illik
rus-tatar m
əktəbləri fəaliyyət göstərməyə başladı. Bu məktəb-
l
ərdə dini elmlərlə yanaşı dünyəvi elmlər də tədris olunurdu.
Bu is
ə şagirdlərin dünya görüşünün formalaşmasına böyük
müsb
ət təsir göstərirdi.
1918-
ci ilin 28 mayında Azərbaycan Xalq Cumhuriy-
y
ətinin qərarına əsasən Azərbaycan Xalq Maarif Nazirliyi
yaradıldı.
1921-ci ild
ə respublikamızın paytaxtı Bakı şəhərində
Az
ərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun fəaliyyətə başla-
ması respublikamızın təhsil ocaqlarını ali təhsilli kadrlarla
t
əmin olunmasını xeyli yaxşılaşdırdı.
84
1930-cu ild
ə Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi
İnstitutu öz qapılarını tələbələrin üzünə açdı.
1930-cu ill
ərdə respublikada rayonların yaranması ilə
əlaqədar olaraq bir çox rayon mərkəzlərində, qəsəbə və iri
k
əndlərdə yeni məktəblər açılmağa başladı.
Respublikamızda 1949-cu ildə ümumi 7-illik, 1959-cu
ild
ə ümumi 8-illik, 1966-cı ildə isə ümumi orta təhsilə
keçildi.
1976-
cı ildə respublikamızda ümumi orta təhsilə keçid
tamamil
ə yerinə yetirildi.
RAYONUMUZDA
TƏHSİL
Şabranın (keçmiş Dəvəçinin) təhsil
tarixi ötən əsrlərdən
başlanır. Bu sahə əsasən öz başlanğıc tarixini VII əsrdən
qabağkı dövrlərdən götürür.
Şabranda (keçmiş Dəvəçidə) məktəblər indi rayon mərkəzi
hesab olunan keçmiş Dəvəçibazarda və bir çox böyük kənd-
l
ərdə fəaliyyət göstərirdi. Bu təhsil ocaqları məscidlərdə və
m
əscidlər nəzdində yaradılmış dini məktəblərdə təşkil olun-
muşdu. Burada dərslər ərəb dilində tədris olunmaqla
ilahiyyat
v
ə şəriət dərsləri keçilirdi. Açığını deyək ki, bu məktəblər
yalnız burada yaşayan əhalinin məktəbyaşlı uşaqlarının kiçik
bir hiss
əsini əhatə edirdi.
VII
əsrlərdə islam dinini yerli əhali arasında yaymaq üçün
Şabran (keçmiş Dəvəçi) ərazisinə də ruhani və axundlar
gönd
ərilmişdi. Dünyanın tanınmış ali dini təhsil
müəssisə-
l
ərində yüksək təhsil almış həmin din adamları islam dinini
t
əbliğ edib əhali arasında yayırdılar.Onlar öz işlərini başa
çatdırdıqdan sonra belə indiki Şabran torpağını tərk etmək
ist
əməmişlər. İndi onların uyuduğu məzarlar isə Şabran
(keçmiş Dəvəçi) camaatının əsl inanc yeri olan ziyarətgahlara