16
|
MİRAS YANVAR JANUARY
MÜSAHİBƏ iNtERViEW
In August 1992 Iranian President Rafsanjani invited him to of-
ficial trip and sent his personal airplane to Nakhchievan for him.
Iranian president met him respectfully and significant protocol
was signed between Iran and Nakhchievan at the course of ne-
gotiations. A new bridge was built in a short time in Shahtakhti
Village due to that protocol. Two common markets opened; pass-
ing of large overall dimension cars through Iran’s area and load
transportation from Baku to Nakchievan was permitted; agree-
ment on laying out of Khoy-Julfa-Nakhchievan gas pipeline was
gained, finally, 30 megawatt electrical energy given from Iran to
Nakhchievan. In late 1992 electric line was laid from Turkey, in-
cluding Iqdır, to Nakhchievan. 98 kilometer high-tension electric
line was put to use for six months. All of these were vitally consid-
erable work for Nakhchievan lliving in hard blockade.
Haydar Aliyev decided to look Khudaferin Bridge after returning
from his next meeting with Iranian President Rafsanjani on 18
March 1993. While crossing across Siyagut Village which Iran’s
Julfa is opposite Ordubad, people recognized him. All people
gathered around him, 31 sheep was killed as a sacrifice as the
sign of respect and estimation. Later when continued our way
in the direction of Khudaferin Bridge and seeing construction of
a bridge combining Iran and Armenia in Agarak settlement of
Mehri region over Araz River, the great leader turned very anx-
ious. 18-year-old soldier met us on Khudaferin Bridge. First he
did not let us to the bridge but recognizing the great leader asked:
“Are not you Comrade Aliyev?” and let us to the bridge. Then he
added that his father hung Haydar Aliyev’s picture on the car-
pet in the house in Fuzuli region. He recognized Haydar Aliyev
from there. The great leader was moved to tears by sincere words
of Azerbaijani soldier. He hugged, kissed the soldier and wished
him success in his work.
I can say many things about quandaries of that time. On one
hand strange attitude of Baku towards Nakhchievan, Haydar
Aliyev fear of accidental and unlucky leaders headed the repub-
lic, on the other hand blockade and war challenges of Armenia
intensified the intolerable condition in Nakhchievan. Chairman
of Supreme Assembly worked till 3-4 a.m. in severe frosty days
of winter.
Many people arrived in Nakhchievan to meet Haydar Aliyev.
These people had to be placed and taken care. I want to remind
Constituent Assembly of New Azerbaijan Party. People stuffed
into airplane YAK-40 of 32 seats and came to Nakhchievan.
There had not been held any event of this kind at Nakhchievan
1992-ci ilin sonlarında isə Türkiyədən, daha doğrusu, İqdırdan
Naxçıvana elektrik xətti çəkildi. Təsəvvür edin, 98 kilometrlik
yüksək gərginlikli elektrik xətti cəmisi 6 ay ərzində istifadəyə
verildi. Bütün bunlar, əlbəttə, o zaman ağır blokada şəraitində
olan Naxçıvan üçün həyati əhəmiyyətli işlər idi.
1993-cü il martın 18-də İran Prezidenti Rəfsəncani ilə növbəti
görüşündən qayıdarkən Heydər Əliyev Xudafərin körpüsünə
baxmağı qərara aldı. Yolüstü İran Culfasının Ordubadla üzbəüz
olan Siyaqut kəndindən keçərkən camaat onu tanıdı. Hamı
ətrafına toplaşdı, hörmət və ehtiram əlaməti olaraq ayağının
altında 31 qoyun qurbanı kəsildi. Daha sonra Xüdafərin
istiqamətində yolumuzu davam etdirərkən Mehri rayonunun
Aqarak qəsəbəsində Araz çayı üzərində İranla-Ermənistanı
birləşdirən körpü tikildiyini görəndə ulu öndər bərk narahat
oldu. Xudafərin körpüsündə bizi 18 yaşlı bir əsgər qarşıladı.
Körpünü qoruyurdu. Əvvəlcə o, bizi körpüyə buraxmadı və
birdən ulu öndəri tanıyaraq, — “Siz yoldaş Əliyev deyilsiniz?!
— deyə qabağa düşərək böyük ehtiramla, buyurun, keçin, —
dedi. Sonra da əlavə etdi: — Atam Füzulidəki evimizdə Sizin
şəklinizi divardan asdığımız xalçanın üstünə vurub. Sizi on-
dan tanıdım. Gənc Azərbaycan əsgərinin bu səmimi sözləri ulu
öndəri kövrəltdi. O, əsgəri qucaqlayıb öpərək, ona xidmətində
uğurlar arzuladı.
O dövrün çətinlikləri barədə çox danışa bilərəm. Bir tərəfdən
Bakının Naxçıvana ögey münasibəti, respublikanın başında
duran təsadüfi və başabəla rəhbərlərin Heydər Əliyev xofu,
digər tərəfdən isə Ermənistanın yaratdığı blokada və müharibə
çağırışları Naxçıvandakı onsuz da dözülməz olan şəraiti daha
da gərginləşdirdi. Təsəvvür edin, Ali Məclisin sədri hətta qışın
sərt şaxtalı günlərində belə çox vaxt gecə saat 3-ə, 4-ə qədər
işləyirdi.
Heydər Əliyevlə görüşmək üçün Naxçıvana saysız-hesabsız
insan gəlirdi. Bu adamları yerləşdirmək, onlara qulluq etmək
lazım idi. Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransını yada
salmaq istərdim. Adamlar cəmisi 32 nəfərlik tutumu olan YAK-
40 təyyarəsinə tramvaya doluşan kimi doluşaraq, Naxçıvana
gəlirdilər. Təsis konfransının keçirildiyi C.Məmmədquluzadə
adına Naxçıvan Teatrının binasında son 3-4 ildə, demək olar ki,
heç bir tədbir keçirilməmişdi. İnanın, teatrın içərisi küçədən
daha soyuq idi. Amma ulu öndər bu şəraitdə belə paltosunu
aşağıda soyunaraq kostyumla konfransa girdi və axıradək də
heç nə hiss elətdirmədi.
—1993-cü ilin iyununda ölkədə siyasi gərginlik pik həddinə
çatdı. Cəmi bir neçə ay öncə hakimiyyət əldə etmək uğrunda
bir-birini didən üzdəniraq liderlər günü-gündən dərinləşməkdə
olan daxili siyasi böhran və xaricdən olan təzyiqlər qarşısında
tab gətirə bilməyərək pərən-pərən düşdülər. Belə olan hal-
da hamı Naxçıvandan ümid gözləyirdi. Heydər Əliyevin
yenidən siyasi rəhbərliyə qayıtması üçün hər yanda imzato-