28
—
Boynu әyri, caydaq, gicitkәni kökündәn qoparıb yeyәn һeyvana dәvә
deyirlәr.
Qardaşla bacı birinci dәfә idi ki, bu cür yekә vә yöndәmsiz һeyvana rast
gәlirdilәr. Onlar dәvәnin qıçına, dizinә, a yağına, belinә, ağzına, dodağına
baxır, quyruğuna nәzәr salırdılar. O qәdәr һeyran olmuşdular ki, nәnәlәrinә
sual vermәyi belә unutmuşdular.
Fәxrәndә qarı nәticәlәrinin maraq içindә olduğunu görüb bir az dayandı.
«Qoy әmәlli baxsınlar. Uşaqlar һәr şeyi bilmәlidirlәr. Tәbiәtә һәsrәt,
һeyvana tamarzıdırlar. Bulaq su yu dillәrinә dәymәyәn, ayaqları şeһdә
yuyunmayan uşaqların ürәyi tәzәlәnәrmi? Üzünә yağış çırpmayan, dodağını
ayaz çatlatmayan, sifәtini şaxta qovurmayan uşağın canı sağ olarmı» deyә
nәnә düşünürdü ki, Afaq dillәndi.
—
Fәxri nәnә, dәvәnin balalarından danış.
—
Dәvәnin balasına köşәk, iki yaşında olanda daylaq deyirlәr. Üç yaşına
adlayandan
sonra
nәr-maya,
lök-arvana,
buğur-һaçamaya,
bal -
xımaya-göyün olur.
Arazla Afaq nәnәlәrini maraqla dinlә yirdilәr.
—
Dәvә çox güclü һeyvandır, — deyә nәnә söһbәtinә davam etdi. — Әn
ağır yü klәri götürüb uzaq sәfәrә aparır. Dәvәnin bo yu çox һündür
olduğundan onu minmәk vә ya yüklәmәk üçün, әvvәl cә yerә yatırdırlar.
Dәvә çox dözümlü olur, bir һәftә ac-susuz yol gedә bilir. Dәvәnin yunu әn
qiymәtli mәһsuldur. Bundan toxu nan şal, һazırlanan parça baһalı sa yılır.
Qәdim zamanlarda uzaq ölkәlәr bir-biri ilә dәvә karvanları vasitәsi ilә
ticarәt edirmişlәr. Başqa һeyvanlara nisbәtәn dәvәnin quyruğu gödәk olur,
һeç vaxt uzanıb yerә dәymir.
Dәvә, bulaqdan uzaqlaşdı. Uşaqlar su içmәk istәyәndә nәnәlәri dedi:
—
Әvvәlcә әl-üzünüzü yuyun, sonra için.
Uşaqlar әllәrini su ya vuranda diksindilәr. Qayanın altından gәlәn su çox
duru, olduqca soyuq, dedikcә dadlı idi. Onlar su yu doyunca, birnәfәsә içә
bilmәdilәr. Dişlәri göynәdi. Ara ver ә-verә içdilәr.
29
—
Fәxri nәnә, bizi gәzmәyә apar da, — deyә Afaq mızıldayanda, Ara z
bacısının sözünә qüvvәt verdi:
—
Fәxri nәnә, bu gün yaxşı gündür, gedәk gәzmәyә.
Nәnә, nәticәlәrini sakitlәşdirdi.
—
Qayıdaq çadıra, naһar elә yәk, sonra sizi baldırqanlı dәrә yә
aparacağam...
QUġ YUVASI
(hekayә)
Atası yayda Vaһidi Krıma aparmışdı. O, Qara dәnizin saһilindәki
görmәli yerlәrin һamısını oğluna göstәrdi. «Aybәdr» dağına çıxıb günün
çıxmasına tamaşa elәyәndә Vaһid sevindiyindәn elә qışqırdı ki, buraya
gәlәnlәrin diqqәtindәn yayınmadı.
Yuxarısı meşә, aşağısı dәniz olan yalta şәһәrindә gәzdiyi vә gördüyü
tarixi yerlәr, abidәlәr barәsindә yoldaşlarına danışmaq üçün Vaһid arabir
anasına da sual verir, qaranlıq nöqtәlәri aydınlaşdırırdı.
30
Baxçasaraydakı binaları gәzdiklәri vaxt Vaһid bir az yoruldusa da vecinә
almadı. Sarayın gözәlliyinә, binanın quruluşuna valeһ olmuşdu, Baxmaqla,
tamaşa etmәklә doymurdu.
Әn çox xoşuna gәlәn qәһrәman şәһәr — Sevastopol oldu. Böyük Vәtәn
müһaribәsi illәrindә sovet әsgәrlәrinin vuruşduqları yerlәr һaqqında әtraflı
mәlumat toplayan uşaq, yenidәn tikilmiş şәһәrә, yaraşıqlı, çoxmәrtәbәli
binalara vә enli küçәlәrә, şәһәrә xüsusi zinәt verәn yaşıllığa, çoxlu gәmi
dayanmış dәniz vağzalına baxdıqca fikirlәşib atasına cürbәcür suallar
verirdi.
Elә ki, onları Panaramaya apardılar, Vaһidin һeyrәtdәn ağzı açıla qaldı.
Dәyirmi binada düzәlmiş Panaramaya şәkil demәk çәtiv idi. Elә bil әsil
müһaribә meydanı idi. Sәnәtkarlar elә mәһarәtlә işlәmişdilәr ki, baxanlar
güman edәrdi ki, bu an şәkildәki adamlar tәrpәnә cәk, müһaribә qızışacaq,
qırğın başlanacaqdır.
Müһaribәnin nә demәk oldu ğunu ata-anasından eşidәn Vaһid şәkildәki
adamlara, һәrbi texnikaya baxdıqca, yaralıları vә ölülәri gördükcә qorxur,
tüklәri ürpәşirdi. Buradan tezliklә çıxmağa tәlәsirdi.
Binanın һәyәtindә dә toplar, tanklar qoyulmuşdu. Uzunlülәli toplar
düşmәn qoşunlarının sәflәrini yarmaqda neçә yüz dәfә dolub-boşalmışdı.
Zireһli tanklar faşist işğalçılarını Krım torpağından qovmaq üçün neçә yüz
kәrә oddan-alovdan köynәk geymişdi...
Bәlәdçi bu toplar vә tanklar barәsindә mәlumat verәn zaman Vaһidin
gözü topun lülәsindәki quş yuvasına zillәndi. Top lülәsi — quş yuvası.
Müһaribә illәrindә düşmәn cәbһәsinә mәr mi püskürәn toplar sülһ
dövründә lülәlәrindә quşlara yuva olub, pәrәstkarlıq elә yirdi.
Vaһid, quş yuvasını göstәrәndә anası tәәccüblәndi. Tanklara da baxdılar.
Onların da bir neçә yerindә quşlar yuva tikmişdi. Ana quşlar balalarını
yemlәyib böyütmәk, pәrvazlandırmaq üçün arasıkәsilmәdәn topların vә
tankların üzәrinә qonub yuvalarına girir, öz vәzifәlәrini davam etdirirdilәr.