Maşınqayırmanın tarixinə dair

Ixtisarlar 
III
 
İxtisarlar 
 
Mətndə təkrar olunan sözlər ixtisar olunmuş şəkildə verilmişdir. Burada aşağıdakı 
göstərişlər nəzərə alınmalıdır: 
 
alm. 
almanca 
dəq   
dəqiqə   
ərəb.  
ərəbcə 
fran.  
fransızca 
ingl. 
ingiliscə 
ital.   
italyan 
kq   
kiloqram 
km   
kilometr 
lat.   
latınca 
m 
 
metr 
mm   
millimetr 
sm   
santimetr 
t 
 
ton 
yun.  
yunanca 
 

---

 
Redaktordan ön söz  
 
 
 
İnsan  fəaliyyətinin  inkişaf  tarixi  onun  ətraf  mühitlə  fəal  qarşılıqlı 
əlaqəsi vasitələrinin yaradılması cəhdləri təkamülünü özündə əks etdirir. 
Bu  vasitələrdən  biri  və  ən  əhəmiyyətlisi  texnikadır.  Müasir  insanın 
fəaliyyətinin  elə  sahəsi  yoxdur  ki,  orada  texnikadan  istifadə  edilməsin. 
Texnikanın  vasitəsi  ilə  insan  öz  tələbatını  ödəmək  istiqamətində 
imkanlarını  xeyli  genişləndirmiş,  əqli  və  fiziki  əməyinin  böyük  bir 
hissəsini  maşınlara  həvalə  edə  bilmişdir.  Maşınqayırmanın  tarixi  insan 
fəaliyyətinin  inkişaf  tarixi  ilə  vəhdətdə  olub,  onun  bütün  sahələrində, 
mədəniyyət,  siyasət,  sosial  və  iqtisadi  münasibətlərdə  təzahür  edir.  Bu 
cəhətdən      ilk  dəfə  olaraq azərbaycan  dilində  maşınqayırmanın  tarixinə 
dair  təqdim  edilmiş  kitab,  respublikamızın  mədəni  həyatında 
əhəmiyyətli hadisə kimi qiymətləndirilə bilər.  
Maşınqayırmanın  tarixi  kifayət  dərəcədə  əhatəli,  məzmunlu  şərh 
edilmiş  və insan cəmiyyətinin  inkişafında  maşınqayırmanın rolu zəngin 
materiallarla  izah  edilmişdir.  Ən  qiymətlisi  odur  ki,  maşınqayırmanın, 
texnikanın  təkamülü  insan  cəmiyyətinin  durmadan  artan  tələbatının 
ödənilməsi  əsasında  hərəkət  alması  sadə  və  aydın  şəkildə  oxucuya 
dəfələrlə çatdırlır.  
Maşınqayırmanın  inkişafında  ABŞ,  Rusiya,  Avropa  ölkələrinin 
qabaqcıl  təcrübəsi  ilə  bərabər  ilk  dəfə  olaraq  azərbaycan  oxucusuna 
Şərq mədəniyyətinin, müsəlman aləminin maşınqayırmanın, texnikanın, 
texniki  elmlərin  inkişafında  töhfəsi  şərh  edilmişdir.  Bu  töhfənin 
köklərində 
qədim 
Şərq 
mədəniyyətinin 
olması 
dürüst 
qiymətləndirilmişdir.  
Təqdim olunan kitabın ən əhəmiyyətli cəhəti, onun texnika sahəsinə, 
xüsusi ilə maşınqayırma sənayesi sahəsinə maraq formalaşması, həm də 
onu  qismən  ödəməsidir.  İstənilən  sahə  üzrə  təhsil  alan  və  ya  fəaliyyət 
göstərən  hər  bir  mütəxəssisin  ixtisas  səviyyəsi,  həm  də  bu  sahə  də, 
görülən işlər və bu sahənin inkişaf tarixi haqqında məlumatı ilə səciyyə- 

---

 
 
lənir.  Bu  cəhətdən  təqdim  olunan  kitab  mütəxəssislər  üçün  əhəmiyyət 
daşıyır.   
Hazırda  respublikamızda  texniki  təhsilin  ən  böyük  problemi  uşaq 
yaşlarından,  orta  və  ali  təhsildə  texnikaya  olan  marağın  yaradılması, 
texniki  yaradıcılıq  mədəniyyətinin  formalaşdırılmasıdır.  Maşınqayır- 
manın  tarixinə  dair  zəngin  məlumatla  təchiz  olunmuş  kitab  bu  marağın 
ödənilməsi  istiqamətində  ən  önəmli  və  əhəmiyyətli  tədbir  hesab  edilə 
bilər.  
Təqdim olunan kitabın maraqlı cəhəti ondadır ki, onun müəllifi Rezo 
Əliyev  Avropa  təhsil  məkanında  ixtisas  dərəcəsini  təkmilləşdirilmiş 
yeni nəsl azərbaycanlı ziyalılarının nümayəndəsidir. Rezo Əliyev 1992-
ci 
ildə 
Azərbaycan 
Texniki 
Universitetində 
“Maşınqayırma 
texnologiyası, metalkəsən dəzgahlar və alətlər” ixtisasını bitirmiş, 1995-
ci ilə qədər həmin universitetdə elmi-tədqiqat işləri ilə məşğul olmuş və 
1995-ci  ildə  Almaniyanın  Frayberq  Dağ  Akademiyasında  Alman 
Akademik Mübadilə Xidmətinin təqaüdü ilə bir illik elmi staj keçmişdir. 
Yüksək 
bilik 
və 
qabiliyyət 
nümayiş 
etdirən 
Rezo 
Əliyev 
“Konstruksiyaetmə  və  maşınqayırma  texnologiyası”  kafedrasında 
saxlanmış  və  o,  05.01.2001-ci  ildə  yüksək  sürətli  frezləmə  sahəsində 
doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.  
Hal-hazırda  Rezo  Əliyev  Frayberq  şəhərində  ACTech  GmbH 
firmasında  aparıcı  mütəxəssisdir.  Rezo  Əliyev  kəsmə  prosesinin 
optimallaşdırılması,  yüksək  sürətli  emal  üçün  alətlər,  CAD/CAM 
texnologiyaları,  sürətli  hazırlama  texnologiyası  sahəsində  fəaliyyət 
göstərir.  2005-ci  ildə  onun  “Sürətli  hazırlama  texnologiyasının 
mütərəqqi  üsulları”  adlı  kitabı  işıq  üzü  görmüşdür.  Bu  kitabda 
maşınqayırma  texnologiyasında  ən  müasir  və  mütərəqqi  üsullar 
haqqında məlumat oxuculara çatdırılır.   
Oxuculara  təqdim  olunan  “Maşınqayırmanın  tarixinə  dair”  kitabda 
çoxlu  miqdarda  nadir  şəkillərdən  istifadə  olunmuşdur  və  bu  şəkillər 
onun oxunmasını asanlaşdırır və əyaniləşdirir.  
 

---

 
Kitab  sadə,  aydın  azərbaycan  dilində  yazılmışdır.  Hesab  edirəm  ki, 
kitab  geniş  oxucu  kütləsinin  marağına  səbəb  olacaq  və  texnika 
sahəsində təhsil alan oxucular üçün dərs vəsaiti kimi istifadə oluna bilər.   
 
 
 
Azərbaycan Texniki Universitetinin  
“Maşınqayırma texnologiyası”  
kafedrasının müdiri, t.e.d., prof.  
 
V.Z.Mövla-zadə 
 
 

---

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Azərbaycan gənclərinə ithaf edirəm 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---