Gördüyü işlərdən söhbət açılır
Yüklə 4,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
Qərib məzarlar 26 Əlimərdan bəy Topçubaşovun Paris Sülh Konfransının sədrinə və “böyük dördlüyə” müraciəti. Mart, 1919-cu il. Qərib məzarlar 27 Bütün müraciət və yazışmalara baxma- yaraq, 1919-cu il aprelin 7-də Parisə getməyə ancaq 3 nəfərə - Hacınskiyə, Məhərrəmova və Hacıbəyova icazə verildiyi bildirilir. Ə.Topçubaşovun F.Xoyskiyə teleqramı. Aprel, 1919-cu il. Qərib məzarlar 28 Azərbaycan hökumətini hətta bu variant da qane edirdi, təki konfransda kimsə ölkəni təmsil etsin. Bu məlumatı alan kimi xarici iş- lər nazirinin müavini Ziyatxanov Tiflisə, Azər- baycanın diplomatik nümayəndəsi Cəfərova teleqram vurur: “Xahiş edirəm, radio vasitəsilə Konstantinopola, Topçubaşova təcili teleqramla bu xəbəri verəsiniz: “Hökumət nümayəndə heyə- tinə təklif edir ki, ləngiməsinlər, dərhal Parisə getməyə çalışsınlar. Əgər Siz şəxsən Paris Konf- ransına buraxılmırsınızsa, onda Hökumət təklif edir ki, sədrliyi Hacınskiyə həvalə edəsiniz və nə- yin bahasına olur-olsun nümayəndə heyətini gön- dərəsiniz…” Azərbaycanın Tiflisdəki diplomatik nümayəndəsi Cəfərova teleqram. Aprel, 1919-cu il. Qərib məzarlar 29 Bu məktub Azərbaycan hökumətinin Paris konfransında iştirak etməyə necə böyük əhə- miyyət verdiyini göstərir. Nəhayət, uzun danışıq və yazışmalardan son- ra 1919-cu il aprelin 22-də müvafiq icazə sənəd- ləri alınır və bütün nümayəndə heyəti təsadüfi İtaliya gəmisi ilə Konstantinopoldan çıxa bilir... Ə.Topçubaşovun Azərbaycan Nazirlər Şurasının sədrinə teleqramı. May, 1919-cu il. Qərib məzarlar 30 Paris Sülh Konfransı öz işinə 1919-cu il yan- varın 18-də Fransa Xarici İşlər Nazirliyinin “De l’Horloge” (“Saatlar”) zalında başlamışdı. Bizim- kilər isə Parisə çox gec – mayın 9-da çatmışdılar. Parisin “Klarij” otelində yerləşən nümayəndə heyəti mayın 12-dən rəsmi fəaliyyətə başladı. Konfransda iştirak edən dövlətlərin nümayən- dələri ilə görüşlər keçirdi, Azərbaycanın təbliği və tanıdılması istiqamətində xeyli iş gördü. 1919-cu il mayın 28-də prezident Vudro Vilson Əlimərdan bəy Topçubaşovu qəbul edir. Əlimərdan bəy Amerika prezidentinə Azərbaycan haqqında, eləcə də nümayəndə heyəti haqqında ətraflı məlu- mat verir, ona memorandum təqdim edir. Memorandumda xüsusi vurğulanır ki, “...bi- zim ölkənin coğrafi vəziyyətinə baxarkən aydın gör- mək olar ki, Azərbaycan Qafqaz sıra dağları ilə Rusi- yadan tamam ayrılıb... Eləcə də etnoqrafik cəhətdən Paris görüşləri bu xalqın Moskva və Rusiyanın slavyan xalqları ilə ümumi heç nəyi yoxdur”. V. Vilson bildirir ki, müttəfiqlər dünyanı ki- çik hissələrə bölmək fikrində deyil. Ona görə də yaxşı olar ki, Qafqaz Konfederasiyası barədə dü- şünəsiniz... Paris. Klarij oteli. 2015-ci il. Qərib məzarlar 31 1919-cu il iyunun əvvəllərində Rusiyada ağqvardiyaçı admiral Kolçakın hakimiyyəti- nin müttəfiqlər tərəfindən tanınacağı barədə söz-söhbət yayılmağa başlayır. Şayiələr gəzir ki, Azərbaycan yenidən vahid Rusiyanın tərkibin- də qalmalı olacaq. Ona görə də iyunun 5-də Sülh Konfransının sədrinə və müttəfiq dövlətlərin baş nazirlərinə etiraz notası təqdim olunur. Notada deyilir ki, Rusiyada hakimiyyətə kimin gələcə- yinə baxmayaraq öz parlamenti və hökuməti olan Azərbaycan Cümhuriyyəti Rusiyanın tərki- binə daxil olmayacaq! ABŞ-ın Prezidentinə təqdim olunan memorandum. May, 1919-cu il. Qərib məzarlar 32 Versal sülh müqaviləsi 1919-cu il iyunun 28-də Paris yaxınlığın- dakı Versal şəhərində, sabiq Fransa kralları- nın iqamətgahı olmuş sarayda Birinci Dünya müharibəsinin rəsmən başa çatdığını bildirən sülh müqaviləsi imzalandı. Paris Sülh Kon- fransı Fransa Xarici İşlər Nazirliyinin bina- sında keçirilsə də, müqavilənin imzalanması üçün məhz Versal sarayının seçilməsi təsadü- fi deyildi. Versal sarayı XVII əsrin ortalarında kral XIV Lüdovikin rəhbərliyi ilə inşa edilmişdi. 1682-ci ildən 1789-cu ilə qədər Fransa kralının rəsmi iqamətgahı olmuş, 1801-ci ildən muzey kimi fəaliyyət göstərmişdi. Sonralar Fransada, eləcə də dünyada baş verən bir çox mühüm hadisələr Versalla əlaqəli olmuşdur. Məsələn, Amerika Birləşmiş Ştatları- nın müstəqillik uğrunda apardığı müharibənin başa çatması barədə müqavilə 1783-cü ildə bu sa- rayda imzalanmışdı. Fransa-Prussiya müharibəsində qalib gələn almanlar Versal şəhərini tutaraq Almaniya İmpe- riyasının yaradıldığını bu sarayda elan etmişdilər. Fransa hökuməti 1919-cu il iyunun 28-də qa- lib dövlətlərin məğlub Almaniya ilə sülh müqa- viləsini məhz bu sarayda imzalatmaqla həm də almanları aşağılamaq niyyəti güdürdü... Versal sülh müqaviləsi 1920-ci il yanvarın 10-da – Almaniya və dörd əsas müttəfiq dövlət olan Böyük Britaniya, Fransa, İtaliya və Yapo- niya tərəfindən ratifikasiya olunduqdan sonra qüvvəyə mindi. Yüklə 4,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|