Gördüyü işlərdən söhbət açılır
Yüklə 4,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
Qərib məzarlar 80 Nəzakət xanımın sözlərinə görə, Anuşirəvan bəy ailə qurmayıb. Onun Fransadakı fəaliyyəti barədə məlumat azdır. Lakin o dəqiqdir ki, Anuşirə- van bəy Fransada yaşadığı illərdə Əlimərdan bəy Topçubaşı ilə mehriban münasibətlər saxlayıb. Bu münasibəti Əlimərdan bəyin Parisdəki arxivində saxlanılan bir məktub da təsdiq edir. Arxiv sənəd- lərindən görünür ki, 1929-cu il iyulun 18-də Anu- şirəvan bəy Əlimərdan bəyə məktub yazıb: “Çox hörmətli Əlimərdan əmi! Məndən asılı olmayan səbəblər ucbatından qəflətən Parisdən müvəqqəti xidmət yerimə getdim. Bu səbəb- dən getməzdən əvvəl Sizə gəlmək və sağollaşmaq im- kanım olmadı. Ona görə də Sizdən və Pəri xaladan üzr istəyirəm. Sizə dərin hörmət və ehtiramımı qəbul edin. Qohu- munuz Anuşirəvan”. Qərib məzarlar 81 Parisdə müvəqqəti xidmət yeri deyərkən onun nəyi nəzərdə tutduğu məlum deyil... Arxivdə Əlimərdan bəyin cavab məktubu da qorunur: “Hörmətli Anuşirəvan. Bizim böyüklərə ənənəvi hörmət və ehtiram his- sinin səndə qaldığını sübut edən məktubunu almaq mənə çox xoş oldu. Bu, çox qiymətli keyfiyyətdir və Azərbaycanın bütün gənc nəsli bu ruhda böyümə- lidir. Çünki belə tərbiyə atalar və oğullar arasında daha yaxşı münasibətlərin formalaşması üçün möh- kəm baza yaradır. Mən çox şadam ki, bu mənəvi keyfiyyətləri sən- də – xatirəsi mənim üçün unudulmaz olan dostum Allahyar bəyin ləyaqətli oğlunda tapıram. Məni rəh- mətlik Allahyar bəylə dostluq, qarşılıqlı sədaqət tellə- ri və xalqımızın ümumi xeyirinə gördüyümüz bir sıra müştərək işlər bağlayırdı. Rəhmətlik mənim atamı yaxşı tanıyır və mənə “əmioğlu” deyirdi, rəhmətlik Həmid bəy isə (Allahyar bəyin qardaşı – M.H.) məni “bizim başçı” və “böyük qardaş” adlandırırdı. Sənin, qohumumun mənə belə məhrəm münasibətindən məmnunluq duyuram və arzu edirəm ki, oğlum Ələk- bərlə sənin qardaşlıq səviyyəsində olan dostluğun bu hörmət və ehtiramı daha da möhkəmləndirsin. Məktuba görə yoldaşımın adından və öz adım- dan çox sağ ol deyirəm. Hərdən özün barədə yazsan çox razı qalaram. Sənə ürəkdən cansağlığı, hər cür rahatlıq və işlə- rində uğurlar arzulayıram. Səni sevən əmin. 24 iyul 1929”. Qərib məzarlar 82 Anuşirəvan bəyin taleyi ilə bağlı Fransadakı müvafiq polis idarəsindən verilmiş sorğunun cavabı da maraqlıdır: “Polis bölməsinin arxivin- də vətənindən didərgin düşmüş əcnəbilər haqqında “Xaricilərə nəzarət və onların axtarışı” yarımbaşlığı ilə Er və Luarda 1936-cı ildə bölgə məmurları tərəfin- dən açılan araşdırmanın nəticələri qorunub saxla- nılır. Zülqədərovun adına Ver-en-Druedə dükanda işlədiyini təsdiq edən bir kart var. Həmçinin o, bir müddət at sahibkarı cənab Verdye-Düfurun yanında təlimçi-mehtər işləmişdir. ...1935-ci il qışın əvvəlində, cənab Zülqədərov, yer- li hakimiyyət orqanına xəbər vermədən Ver-en-Dru- eni tərk etmişdir. 1932-ci ildə (4 M P 558) tərtib olunmuş bölgə qaçqınları siyahısında onun adı qeyd olunmamış və 1936-cı ilə qədər heç bir sənəddə onun haqqında məlumat yoxdur...” Qərib məzarlar 83 Parisdəki rus qaçqınları ofisinin verdiyi ara- yışda isə təsdiq edilir ki, “Anuşirəvan Zülqədərov rus qaçqınıdır. 1897-ci il aprelin 11-də Yelizavetpol quberniyasında doğulmuşdur. Atası Allahyar Zülqə- dərov olmuşdur”. Anuşirəvan Zülqədərovun qəbri Qərib məzarlar 84 Göründüyü kimi, bizə məlum olan arxiv sənədlərinə əsasən, onun nə işlə məşğul olduğu- nu söyləmək çətindir. Amma tanınmış tədqiqatçı və rejissor Aydın Dadaşov “Qarabəy Qarabəyov” adlı monoqrafiyasında (yeri gəlmişkən tanınmış həkim və maarifçi Qarabəy Qarabəyov Allahyar bəyin bacısı oğlu olub – M.H.) Anuşirəvan bəyin İkinci Dünya müharibəsi illərində Azərbaycan legionerlərinin Paris filialına rəhbərlik etdiyini yazıb. Nə dərəcədə haqlıdır, deyə bilmərik... Bobinyi məzarlığında üstündə Xurşud xanım Vəzirova və Axundov yazılmış iki köhnə qəbir də diqqəti cəlb edir, lakin onların kimliyi barədə məlumat yoxdur... Bobinyi məzarlığı Qərib məzarlar 85 Qərib məzarlar 86 Əkbər ağa Şeyxülislamov: 1891-ci ildə doğulub. Peterburq Dəmiryol Mühəndisləri İnstitutunda təhsil alıb. Zaqafqaziya Seyminin üzvü olub. 27 yaşında müstəqil Azərbaycanın əkinçilik və əmək naziri vəzifəsinə təyin edilib. 1919-cu ilin yanvarından Paris Sülh Konfran- sında Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü kimi fəaliyyət göstərib. 1920-ci ildən mühacirətdə qalmağa məcbur olub. 1927-1932-ci illərdə Azərbaycan Milli Mərkəzi- nin üzvü olub, Qafqazın İstiqlal Komitəsində Milli Mərkəzi təmsil edib. Ömrünün sonuna qədər Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpası uğrunda mübarizə aparıb. Əkbər ağanın qəbri, bir vaxtlar sözün əsil mə- nasında itmək üzrə olub. Ramiz Abutalıbovun sözlərinə görə, vaxtilə onu bu qəbiristanlığa başqa bir mühacir soydaşı- mız – Qədir Süleymanov aparıb. O, Əkbər ağanın qəbrinin təxmini yerini göstərə bilib. Çünki qəbir tamamilə tanınmaz vəziyyətdə olub. Ramiz Abutalıbov belə xatırlayır: “Onda biz Parisdə yaşayan cənublu soydaşımız Məmmədə- li Tacəhmədi ilə Bobinyinin qəbiristanlıq idarəsinə getdik və Əkbər ağanın qəbrinin yerini dəqiqləşdir- dik. İdarədə konkret sxem var idi. Amma qəbir yeri itmək üzrə idi... Sonralar bir dəfə ümummilli lider Heydər Əliyevin yanında “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının 1300 illiyinə hazırlıqla bağlı müşavirə keçirilirdi. Mən də müşavirədə iştirak edirdim. Son- da Heydər Əliyev zala müraciət etdi ki, müzakirə olunası başqa məsələ qalmadı ki? Əkbər ağa Şeyxülislamov. Yüklə 4,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|